1-copia | coram-illar | illas-occis | occum-serie | sermo-xenop
bold = Main text
Par. grey = Comment text
1001 11 | quod plures partes haberet: illas rogo ut pandas mihi, magister,
1002 30 | aurum, quam tu habes, utrum illudne an tuum malis? Illud, inquit.
1003 30 | responsio aut, quia taciturnitas imitatur confessionem, concludenda
1004 40 | legitimo accentu decoretur, nec immoderato clamore vociferetur, vel
1005 15 | Dianae eius, cui vitulum immolare non licebat. Inprudentes
1006 15 | ne quis Dianae vitulum immolaret: nautae quidam cum adversa
1007 15 | Intentio est: «vitulum immolastis ei deo, cui non licebat»:
1008 15 | qui ibi esset, se vitulum immolaturos. Casu erat in eo portu fanum
1009 15 | legis cum exissent, vitulum immolaverunt; accusantur. Intentio est: «
1010 20 | inlustres homines aut ad deos immortales aut ad summam rei publicae
1011 14 | auctoritate et potestate imperator mandavit, qui videret ut
1012 14 | autem ab senatu improbato et imperatore Samnitibus dedito, quidam
1013 15 | esse debet, ut ignoscat impetrare. ~
1014 17 | potuerit, et id quod fecit impetu quodam animi potius quam
1015 18 | factum esse dicet, illum impetum et quandam commotionem animi
1016 46 | atque in alios non rectos impetus animi firma et moderata
1017 38 | sed structurae tantummodo implendae causa proferantur, et, ut
1018 21 | cognoscendum negotiis causa est implicata. K. An semper perspicue
1019 26 | inprobos vel facta cruenta improbare debebit et ostendere, si
1020 26 | vitam ex hac turpitudine improbari. K. Si haec omnia accusator
1021 14 | foedere autem ab senatu improbato et imperatore Samnitibus
1022 38 | Cavendum quoque est ne inania verba non rei agendae, sed
1023 40 | faucibus frendentia nec oris inanitate resonantia, non aspera frendentibus
1024 25 | est hoc modo: valens an inbecillis, longus an brevis, formosus
1025 47 | habeat finem, ne aliquis nos incassum tantum disputandi itineris
1026 30 | quae per certas res quaedam incerta probat et nolentem ducit
1027 23 | est, per quam omnia quae incidunt in causam genera, de quibus
1028 32 | aut remotum et longius incipit quam satis est: «Si Scipio
1029 41 | deiecti in terram oculi, ne inclinata cervix, neque elata aut
1030 20 | iniectas diluemus, si quae incommoda acciderint aut quae instent
1031 18 | dicatur, magnitudo aut cum eo incommodo, quod acciderit, aut cum
1032 18 | sibi maius quam aliis: aut incommodum sibi maius quam commodum
1033 37 | laus est, ut abiecta et inconsueta fugiamus, electis et inlustribus
1034 33 | voluntario maleficio vel inconsueto veniam non debere dari;
1035 27 | frustra hominem occidere velle incredibile est. Omnino in gestione
1036 20 | dicturi erimus, magna, nova, incredibilia esse, aut ad omnes aut ad
1037 9 | pervehitur. Ille, qui in gladium incubuerat, leviter saucius ex vulnere
1038 40 | et quamvis expolita, si indecenter pronuntietur, contemptum
1039 47 | iocunditas, perpetuus honor, indeficiens felicitas? maxime cum divinae
1040 8 | modo: Corinthiis bellum indicamus an non? Coniuncta est quaestio,
1041 33 | hominibus, senatui, populo indignam videri; item si demonstramus
1042 33 | intellegere possint. Item indignamur taetrum, crudele, nefarium,
1043 33 | planum feci?» K. Quid efficit indignatio? A. Odium in adversarium
1044 40 | auctoritate suadenda, alia cum indignatione depromenda, alia miseratione
1045 34 | veniunt, amplificationes et indignationes nasci possunt. K. Possunt,
1046 13 | gemitu et lamentatione. Indigne passus virginem occidit;
1047 40 | sententiam maximi Tullii indocta oratio laudem tamen consequatur,
1048 2 | eos in unam quamque rem inducens utilem atque honestam primo
1049 29 | argumentationes, quae per inductionem vel ratiocinationem tractantur,
1050 30 | quo spectent illae primae inductiones et ad quem finem sint perventurae;
1051 30 | probavit propter similitudinem inductionis. Quod si quis separatim
1052 28 | enumerationem, in qua pluribus rebus inductis una necessario confirmatur,
1053 13 | arguitur confessus alterius se inductum peccato iure fecisse demonstrat.
1054 20 | contemptum adducentur, si eorum inertia, neglegentia, ignavia, desidiosum
1055 2 | maximas res oportunitas animis inesset hominum, si quis eam posset
1056 43 | verborum exercitatio, ut ab ineunte aetate adsuescat vocis fiducia
1057 26 | nullo ante acto peccato reus infamari poterit, hortandi sunt iudices,
1058 26 | modo vitae turpitudo aut infamia leniri potest oratione,
1059 34 | mala. Item infirmitatis infelicitas conqueritur, item disiunctio
1060 25 | nobilis an ignobilis, felix an infelix, privatus an in potestate
1061 47 | est Deum, et regat quod inferius est, id est corpus, et socias
1062 29 | similitudine: in opinione, ut «inferna esse sub terra»: similitudo
1063 26 | cupiditate vel malitia seu infidelitate perpetrasse, sed casu et
1064 47 | aeternitatem, quoniam haec infima pulchritudo transit et recedit,
1065 41 | aut depressa supercilia. Infinitum enim in his quoque rebus
1066 18 | Ratiocinationis autem suspiciones infirmabit, si aut commodum nullum
1067 32 | A. Relinquitur ei locus infirmandi, sed non nos de ea debemus
1068 32 | locus relictus, quo possit infirmare confirmatam his argumentis
1069 32 | adversariorum confirmatio aut infirmatur aut tollitur. Haec autem
1070 34 | venerunt mihi mala. Item infirmitatis infelicitas conqueritur,
1071 33 | pueros, mulieres, senes, infirmos; item in peregrinos, in
1072 40 | emendanda: ne verba sint inflata vel anhelata vel in faucibus
1073 1 | ut non solum magistrorum ingenia prompte subsequi, sed etiam
1074 1 | sapientiae lumini scintilla ingenioli mei nil addere possit, tamen
1075 42 | ut dicis; nam exercitatio ingenium et naturam saepe vincit,
1076 26 | haec omnia accusator reo ingerit, quis locus defensionis
1077 33 | crudelia, iniusta, avara, inhonesta, contumacia; item si transactam
1078 43 | detrahere possit. Nec enim inhonestis verbis inter suos uti debet
1079 20 | minus honestas suspiciones iniectas diluemus, si quae incommoda
1080 30 | Xenophonte quodam et eius uxore iniit disputationem, et primum
1081 17 | causa factum dicitur, si inimici ulciscendi, si metus, si
1082 12 | Iuridicialis est, in qua aequi et iniqui et praemii aut poenae ratio
1083 33 | adversarii alia facta crudelia, iniusta, avara, inhonesta, contumacia;
1084 7 | quale sit factum, iustum an iniustum, utile an inutile: et haec
1085 20 | arrogantia dicemus, si crimina inlata et aliquas minus honestas
1086 26 | fictas aut falsa opinione inlatas esse dicendum erit. Si vero
1087 34 | item quam turpes res et inliberales adversarius profert; item
1088 1 | vel astrologiae splendore inluminasti. A. Deus te, domine mi rex
1089 1 | omni sapientiae lumine inluminavit et scientiae claritate ornavit,
1090 37 | duo sunt, quae orationem inlustrant, aut si sit proprium verbum
1091 37 | proprio potest, id translato inlustratur. Ea tamen transferri oportet
1092 20 | qui audiant aut ad aliquos inlustres homines aut ad deos immortales
1093 37 | inconsueta fugiamus, electis et inlustribus utamur, in quibus plenum
1094 2 | studiosius audientes ex feris et inmanibus mites reddidit ac mansuetos.
1095 26 | totius eius defensionis inminutum. Si nullo ante acto peccato
1096 43 | quieto, facie conposita, sine inmoderato cachinno, clamore nullo
1097 41 | labra detorqueantur, ne inmodicus hiatus rictus distendat,
1098 33 | adversarius defendit, diis inmortalibus, sapientissimis hominibus,
1099 1 | possit, tamen ne me aliqui inoboedientem notent, tuis promptulus
1100 37 | quem genuit necessitas, inopia coacta et angustiis, post
1101 37 | translatio instituta est inopiae causa, deinde frequentata
1102 47 | avaritiam reprimit, omnes animi inpetus sedat et temperat? K. Est
1103 39 | quis idoneus est ad haec inplenda; nam ut video tam ardua
1104 11 | iudices, et habet in se inplicatam controversiam civilis iuris,
1105 33 | transactam eius vitam moresque inprobamus; item quid mali sit, futurum,
1106 26 | studia malitiosa vel mores inprobos vel facta cruenta improbare
1107 28 | reprehenditur ad hunc modum: «si inprobus est, cur tueris? si probus,
1108 29 | hoc modo: «nam si his, qui inprudenter laeserunt, ignosci convenit,
1109 15 | vitulum immolare non licebat. Inprudentes legis cum exissent, vitulum
1110 26 | turpitudines erunt, has eum aut inprudentiae necessitudine aut adulescentiae
1111 15 | defenditur: ea habet partes tres, inprudentiam, casum, necessitudinem.
1112 17 | inpulsione vel ratiocinatione. Inpulsio est, quae sine cogitatione
1113 18 | autem ex contrario primum inpulsionem aut nullam fuisse dicet,
1114 18 | confirmare ante actis, qui simili inpulsu aliquid simile commiserunt.
1115 18 | aliqua causa earum, qua inpulsum aliquem id fecisse dicet,
1116 47 | tibi gratiam habeo quod inquisita non negasti, ac ideo hanc
1117 46 | est nobis de virtutibus inquisitio, cuius proprietatem et partium
1118 37 | disputationis ad elocutionis deduxit inquisitionem, quae magnam causae adfert
1119 47 | Nam me, ut fateor, ad has inquisitiones scientiae amor adduxit,
1120 40 | pronuntietur, contemptum inrisionemque mereatur, nisi forte tibi,
1121 37 | in quam domum luxuries inrupit et avaritia penetravit».
1122 45 | illius quaedam naturae vis inserit, ut relegionem, pietatem,
1123 26 | malitiosus quilibet bonos insimulare audeat. Sin autem in ante
1124 2 | atque honestam primo propter insolentiam reclamantes, deinde propter
1125 42 | continua meditatione et instanti exercitatione non possunt
1126 15 | redemerat, cum sacrificii dies instaret, in urbem ex agro coepit
1127 26 | actis omissis illud quod instat agi oportere. ~
1128 20 | incommoda acciderint aut quae instent difficultates proferemus,
1129 34 | audientium ad indignationem instigari. A. Nam, ut dixi, ex his
1130 37 | dignitatem, sic verbis translatio instituta est inopiae causa, deinde
1131 16 | causarum et de partibus institutionum, quae omnia cotidiano usu
1132 31 | regitur, omnibus rebus est instructior quam ea, quae sine ratione
1133 42 | omnibus oratoris sit opibus instructus, animi quoque praestantia
1134 3 | oratione, qui disciplinis instruuntur et usu exercentur; nam omnibus
1135 39 | sed etiam menti adimit integritatem. K. Sufficiunt haec praecepta,
1136 35 | ista? A. Ut sophisticam intellegas versutiam et videas quomodo
1137 30 | est diligenti cura, ut non intellegat adversarius, quo spectent
1138 22 | id quod non sit dictum intellegatur, et si non modo id quod
1139 47 | nostra relegione christiana intellegendae atque observandae sint.
1140 45 | repetit illa quae fuerunt: intellegentia, per quam ea perspicit quae
1141 45 | partes? A. Tres: memoriam, intellegentiam, providentiam. K. Harum
1142 33 | quoque tali de re quid liceat intellegere possint. Item indignamur
1143 39 | rebus et verbis adhibeatur, intellegimus omnia, etiamsi praeclara
1144 25 | fortunae esse adtributa intelleguntur. Habitus autem in aliqua
1145 44 | philosophis cum his? A. Has intellexerunt in natura humana et summo
1146 38 | obscenitatem, ut numerum numquam intellexi. Cavendum quoque est ne
1147 9 | mansissent. Accusator solam intendit litteram, defensor sententiam:
1148 16 | testes veritate, accusator intentione ad amplificandam causam,
1149 42 | usu acri et exercitatione intentissima convalescant; naturae enim
1150 1 | in eas rationes fecisti intentum, maxime quia me in cellaria
1151 43 | et negotiis saecularibus interesse aestimandi sunt, mox a pueritia
1152 17 | excogitatio. Ea dicetur interfuisse tum, cum faciendi aliquid
1153 37 | ductis translationibus nec interposito hyperbato. K. Quomodo facunda?
1154 9 | alia ratione alter scriptum interpretari nititur, alia alter, vel
1155 35 | tu quidem non es idem qui interrogas, quod ego qui respondeo.
1156 35 | quis de scola palatii tui interrogasset, forsan ostendissem ei.
1157 35 | video honorem mihi esse, dum interrogata negas. A. Licet mihi interrogare
1158 30 | negando non sinit longius ire interrogationem. K. Si negat? A. Ostendenda
1159 37 | tamen tarda voluntate sequar interrogationes. K. Primo qualis esse debeat
1160 1 | tuis promptulus respondeo interrogationibus, et utinam tam sagaciter
1161 40 | 40-~ ~K. Sed ordo meae interrogationis postulat, ut tua responsio
1162 20 | atque eorum usus arrogans et intolerabilis, ut his rebus magis videantur
1163 47 | revolabit ad quietem et intrabit in gaudium domini sui. K.
1164 7 | saepe nominis controversiam introducunt, quia accusator augere crimen
1165 7 | iustum an iniustum, utile an inutile: et haec constitutio generalis
1166 36 | pertinentia praecepta, quae non inveniantur in inventionis praeceptis
1167 4 | moderatio. Primum est enim invenire quod dicas, dein quod inveneris
1168 47 | illo anima quaerit, non invenit, id est felicitatem et aeternitatem,
1169 4 | reddant: dispositio est rerum inventarum in ordinem distributio:
1170 36 | dispositionem, in qua praecepisti inventas res oratorem ordinate distribuere.
1171 34 | rhetoricae artis, id est inventione: iam transeamus ad alias
1172 39 | quae nisi custos cogitatis inventisque rebus et verbis adhibeatur,
1173 8 | 8-~ ~K. Statu causae invento quomodo tunc status ipse
1174 35 | invides me scire? A. Non invideo, sed parco et honoro. K.
1175 35 | Cur alteri et non mihi? an invides me scire? A. Non invideo,
1176 26 | perpetrasse, aut aliquorum invidia fictas aut falsa opinione
1177 1 | cuius cotidie occupatione involvi necesse est. Verum ex quo
1178 47 | sapientia excellentius, et in Iob recolo scriptum: ecce hominis
1179 42 | Haec, venerande magister, iocunda esse et honesta fateor mihique
1180 47 | odores flagrantes, tactus iocundos, honores et felicitates
1181 | ipsam
1182 | ipsorum
1183 32 | aut tollitur. Haec autem isdem ex locis sumitur, quibus
1184 | ista
1185 | istam
1186 28 | conclusionem hoc modo: «si vos me istuc eo tempore dicitis fecisse,
1187 | istum
1188 27 | cauponis ante rem fuit, quod in itinere illi duo familiariter ibant,
1189 47 | incassum tantum disputandi itineris peregisse contendat. K.
1190 15 | tamen quoniam, quod lex iubet, factum non est, supplicio
1191 5 | legimus Apostolorum, quomodo Iudaei cum Tertullo quodam oratore
1192 26 | sed novum facinus esse iudicandum. Nam ante celatum esse qualis
1193 20 | demonstraturos, atque exponemus iudicationem aut iudicationes, si plures
1194 20 | exponemus iudicationem aut iudicationes, si plures erunt. Dociles
1195 45 | servatur? A. Ex pacto, pari, iudicato et lege. K. Plus quaero
1196 45 | in omnes aequabile est: iudicatum, quod alicuius magni viri
1197 5 | eius, ut regem salvaret. Iudiciale est, in quo est accusatio
1198 5 | demonstrativo, deliberativo et iudiciali. Demonstrativum genus, quod
1199 20 | existimatio quantaque eorum iudicii et auctoritatis expectatio
1200 47 | et futurum eius creditur iudicium? K. Intellego et assentio
1201 20 | nostra, ab adversariorum, ab iudicum persona, a causa. Ab nostra,
1202 42 | ut video et intellego, iugem exercitationem et cotidianum
1203 47 | illo, qui fallere ignorat. Iugum, inquit, meum suave est
1204 8 | quaestio causae simplex sit an iuncta. Simplex est, quae unam
1205 45 | divinitatis cultus et humanitatis iura et aequitas totius vitae
1206 29 | avarus est, neglegit ius iurandum». K. Num probabilia semper
1207 13 | iure occidi»: quaestio est «iurene occiderit»: ratio est: «
1208 11 | vocatur, et habet partes duas, iuridicialem et negotialem. Negotialis
1209 12 | 12-~ ~Iuridicialis est, in qua aequi et iniqui
1210 9 | inimicis claudi, non pro amicis iussisse portas oppidi. Fiunt per
1211 45 | praevidetur ante quam fiat. K. Iustitiae rationem expone. A. Iustitia
1212 44 | A. Quattuor: prudentiam, iustitiam, fortitudinem, temperantiam. ~
1213 47 | agnosco, nihil hac iustitia iustius, immo nullam aliam esse
1214 7 | id est quale sit factum, iustum an iniustum, utile an inutile:
1215 42 | timidis arma? Amet laudem iuvenis, magnumque esse sciat multis
1216 1 | Deus te, domine mi rex Karle, omni sapientiae lumine
1217 [Title]| VIRTUTIBUS SAPIENTISSIMI REGIS KARLI ET ALBINI MAGISTRI~ ~
1218 1 | praemodico mel tibi portat apis.~KARLUS REX ET ALBINUS MAGISTER.~ ~
1219 1 | Scripserat haec inter curas rex Karulus aulae~ Albinusque simul:
1220 13 | suam de fratrum morte non laborantem, sponsi autem nomen appellantem
1221 32 | sed non nos de ea debemus laborare: paene omnis causa in se
1222 47 | atque exonerata anima ab hac laboriosa vita et aerumnosa revolabit
1223 47 | suave est et onus meum leve. Laboriosior est enim huius mundi amor
1224 40 | non tam artis sunt quam laboris. Vitia quoque si quae sunt
1225 46 | magno animo periculorum et laborum perpessio: eius partes sunt
1226 15 | Eurotas, is qui praeter Lacedaemoniam fluit, ita magnus et vehemens
1227 15 | obstitisse, ut in hac re: Cum Lacedaemoniis lex esset, ut hostias nisi
1228 12 | quaestionem, hoc modo. Cum Thebani Lacedaemonios bello superavissent et fere
1229 47 | revocat. K. Agnosco et sine lacrimis non dico multos esse tales,
1230 33 | Item in eos, qui neque laedere alium nec se defendere potuerunt,
1231 32 | est quod eorum qui audiunt laedit voluntatem, ut si forte
1232 29 | si his, qui inprudenter laeserunt, ignosci convenit, illis,
1233 41 | decere quod facis. Labra lambere vel mordere deforme est,
1234 13 | identidem Curiati cum gemitu et lamentatione. Indigne passus virginem
1235 37 | plurimum. In translatis late patet ornatus, quem genuit
1236 35 | syllabae sim. Et miror, quam latenter induxisti me prius ut concluderem
1237 47 | nec aliquid hac victoria laudabilius aestimo. A. An temperantia
1238 20 | rebus, si nostram causam laudando extollemus, aliorum causam
1239 16 | minuendam causam, nisi forte in laude vel praemii petitione sit
1240 32 | hostium et fortitudinem laudes. Item conplexio reprehenditur,
1241 43 | sermocinatione verba sint lecta, honesta, lucida, simplicia,
1242 30 | vir melior neque femina lectior in terris sit, profecto
1243 30 | et tu, Xenophon, uxorem lectissimam maxime vis. Quare, nisi
1244 1 | inops.~Neu temnas modico lector pro corpore librum:~
1245 14 | exemplo sit: Rhodii quosdam legarunt Athenas: legatis quaestores
1246 1 | mores,~ Haec praecepta legat, quae liber iste tenet.~
1247 14 | eos conficere nilominus legationem. Ipsius autem rei fit remotio,
1248 14 | quosdam legarunt Athenas: legatis quaestores sumptum, quem
1249 37 | oratio nostra pervenire? A. Legendi sunt auctorum libri eorumque
1250 47 | si modo macula livoris legentem non corrumpit. ~
1251 44 | utrumque et scribentibus et legentibus multum prodesse valet? A.
1252 9 | contrariis quoque saepe legibus nascitur quaestio, dum de
1253 5 | defensio, ut in actibus legimus Apostolorum, quomodo Iudaei
1254 9 | et quos quaeque habuisset legislatores. Ex scripto et sententia
1255 40 | enuntientur, et unumquodque verbum legitimo accentu decoretur, nec immoderato
1256 26 | vitae turpitudo aut infamia leniri potest oratione, negare
1257 40 | pressim et aequabiliter et leniter et clare pronuntiata, ut
1258 26 | velle, si quolibet parvo vel levi reatu priora bona adnullenda
1259 9 | qui in gladium incubuerat, leviter saucius ex vulnere recreatus
1260 10 | genus suum, ut ab ea poenas liberi sui potissimum expetere
1261 37 | A. Legendi sunt auctorum libri eorumque bene dicta memoriae
1262 1 | modico lector pro corpore librum:~ Corpore praemodico
1263 15 | ratio est «nescivi non licere»: infirmatio est: «tamen,
1264 40 | moderatio et corporis et linguae motus, quae non tam artis
1265 7 | de facto convenit inter litigatores, tum saepe nominis controversiam
1266 37 | postulet, ut «tempestas litis», aut contra minor, ut «
1267 15 | hostias constituit omnes in litore, ut qui trans flumen essent
1268 40 | pronuntiata, ut suis quaeque litterae sonis enuntientur, et unumquodque
1269 9 | Accusator solam intendit litteram, defensor sententiam: scriptorem
1270 47 | arbitror, si modo macula livoris legentem non corrumpit. ~
1271 28 | 28-~ ~K. Commemorasti locos argumentorum et confirmationum,
1272 35 | dic, quid sit sophistica locutio? A. Si me alius quis de
1273 3 | retoreuein, id est copia locutionis. K. Ad quem finem spectat?
1274 25 | modo: valens an inbecillis, longus an brevis, formosus an deformis,
1275 37 | quo consuetudo etiam bene loquendi valet plurimum. In translatis
1276 43 | Nam bonus modus est in loquendo, tamquam in ambulando, clementer
1277 41 | ore enim magis quam labris loquendum est. ~
1278 3 | alios qui per grammaticam loquitur. K. Bene dicis, magister,
1279 45 | veritatem. K. De his singulis lucidius aperi. A. Relegio est, quae
1280 27 | consideranda est, id est, an spe lucri vel causa inimicitiarum
1281 13 | illa enim hostium mortem lugebat, fratrum neglegebat, me
1282 13 | mortem neglegeret, hostium lugeret, fratris et publicae rei
1283 38 | consonantibus, ut multum ille luget: nec ab ultima syllaba prioris
1284 1 | rex Karle, omni sapientiae lumine inluminavit et scientiae
1285 1 | flammivomo tuae sapientiae lumini scintilla ingenioli mei
1286 37 | ornatus. Nam gemmare vites, luxuriare messem, fluctuare segetes
1287 37 | appellamus, ut «in quam domum luxuries inrupit et avaritia penetravit».
1288 20 | ignavia, desidiosum studium et luxuriosum otium proferetur. Ab auditorum
1289 47 | profuturam esse arbitror, si modo macula livoris legentem non corrumpit. ~
1290 9 | quam volet praemii loco a magistratu roget, et accipiet». Altera: «
1291 9 | eius proximos cognatione magistratus occidito». Alexandrum, qui
1292 [Title]| SAPIENTISSIMI REGIS KARLI ET ALBINI MAGISTRI~ ~
1293 37 | deduxit inquisitionem, quae magnam causae adfert venustatem
1294 46 | Magnificentia est rerum magnarum et excelsarum cum animi
1295 45 | iudicatum, quod alicuius magni viri aut aliquorum sententiis
1296 15 | studio eius subitam fluminis magnitudinem scirent fuisse inpedimento,
1297 42 | arma? Amet laudem iuvenis, magnumque esse sciat multis tacentibus
1298 37 | similitudinis. Item non sit maior translatio, quam res postulet,
1299 9 | considerandum est, quae lex ad maiorem utilitatem pertineat, et
1300 25 | Romanus: in cognatione, quibus maioribus, quibus consanguineis sit:
1301 30 | ornatum muliebrem pretii maioris habeat, quam tu habes, tuumne
1302 34 | suavium personarum; item quod male tractetur ab eis, a quibus
1303 33 | puniatur; item voluntario maleficio vel inconsueto veniam non
1304 33 | moresque inprobamus; item quid mali sit, futurum, si non puniatur;
1305 26 | ipsum aliqua cupiditate vel malitia seu infidelitate perpetrasse,
1306 19 | armandus est, accusator pugione malitiae, defensor clypeo pietatis,
1307 26 | eius naturam seu studia malitiosa vel mores inprobos vel facta
1308 20 | spurce, superbe, crudeliter, malitiose factum proferetur: in invidiam,
1309 26 | viris esse perniciosum, ut malitiosus quilibet bonos insimulare
1310 32 | accidisset: quare Scipioni hoc malum deputandum est». Aut offensum
1311 37 | eorumque bene dicta memoriae mandanda: quorum sermone adsueti
1312 47 | nisi caritas Dei eiusque mandatorum observatio? K. Et hoc agnosco,
1313 14 | auctoritate et potestate imperator mandavit, qui videret ut satis honestum
1314 12 | perpetuum belli memoria maneret, aeneum statuerunt tropheum.
1315 26 | qualis esset, nunc autem manifestum esse: quare hanc rem ex
1316 9 | opprimerentur, si foris mansissent. Accusator solam intendit
1317 20 | iis fortiter, sapienter, mansuete gestae proferentur, ut nequaquam
1318 2 | inmanibus mites reddidit ac mansuetos. Ac mihi quidem videtur,
1319 37 | translatione conficitur, ut telum manu fugit; inprudentia enim
1320 30 | maxime requiretis, ut et tu maritus sis quam optimae, et haec
1321 37 | significatur, ut pro bello Martem et pro frugibus Cererem:
1322 2 | et sapiens, cognovit quae materia et quanta ad maximas res
1323 9 | qui dicant oportere reddi matri praemii loco. Res in iudicio
1324 10 | ut Orestes si accusaretur matricidii, non habet defensionem,
1325 10 | Orestes dicere eiusmodi animum matris suae fuisse in patrem suum,
1326 34 | Sed nunc habes de prima et maxima parte rhetoricae artis,
1327 2 | quae materia et quanta ad maximas res oportunitas animis inesset
1328 40 | etiam secundum sententiam maximi Tullii indocta oratio laudem
1329 | mea
1330 | meae
1331 43 | sine mora, quatenus omnia medii moderaminis temperantia
1332 42 | consummationem nisi continua meditatione et instanti exercitatione
1333 | mei
1334 1 | Corpore praemodico mel tibi portat apis.~KARLUS
1335 30 | perfeceritis, ut neque vir melior neque femina lectior in
1336 36 | dispositione per singula membra orationis in inventionis
1337 25 | tardus, acutus an hebes, memor an obliviosus, dolosus an
1338 37 | libri eorumque bene dicta memoriae mandanda: quorum sermone
1339 45 | Quot habet partes? A. Tres: memoriam, intellegentiam, providentiam.
1340 47 | ex tota anima et ex tota mente, et proximum nostrum tamquam
1341 32 | peroravi»: aut leve est: «si in mentem non venisset, non commisisset»:
1342 39 | aufert sanitatem, sed etiam menti adimit integritatem. K.
1343 47 | secundum modulum humanae mentis intellegitur et timetur
1344 9 | opitulabatur), ille autem, cuius merces erant, in gladium ibidem
1345 40 | contemptum inrisionemque mereatur, nisi forte tibi, domine
1346 37 | gemmare vites, luxuriare messem, fluctuare segetes etiam
1347 37 | quoque pulchra translatio per metonymiam, cum res per auctorem rei
1348 42 | iocunda esse et honesta fateor mihique multum placabilia: sed,
1349 43 | prosequeris. Nam ut in castris miles, sic in domo orator debet
1350 33 | potest ab eo factum, a quo minime oportuerit, et a quo, si
1351 21 | vero et concinnitudinis minimum, propterea quod ex his suspicio
1352 37 | tempestas litis», aut contra minor, ut «aer tonat, ceu dormiens
1353 16 | defensor extenuatione ad minuendam causam, nisi forte in laude
1354 7 | nomine nititur et defensor minuere: ut si quis sacrum ex privato
1355 31 | dierum mutationes satis mirabili ordine et certa vicissitudine
1356 47 | A. Plus miserandi quam mirandi sumus, quia plurimi ex nostris
1357 26 | petulans aut cruentus esset, ut mirandum non sit talem hominem ad
1358 47 | praemia pollicentur. A. Plus miserandi quam mirandi sumus, quia
1359 40 | indignatione depromenda, alia miseratione flectenda, ut semper vox
1360 34 | animum auditoris mitem et misericordem conficere oportet, quae
1361 9 | naufragum quendam natantem misericordia moti sustulerunt in navem.
1362 34 | amicis, servis; item quam misericors essem in illum. Nam gravitas
1363 37 | fugit; inprudentia enim teli missi propriis verbis exprimi
1364 34 | primum animum auditoris mitem et misericordem conficere
1365 2 | audientes ex feris et inmanibus mites reddidit ac mansuetos. Ac
1366 46 | per quam iniuriae et odia miti animo retinentur: modestia
1367 43 | mora, quatenus omnia medii moderaminis temperantia fulgeant, quae
1368 46 | rectos impetus animi firma et moderata dominatio: eius partes sunt
1369 41 | quod paulo ante corporis moderationem dixisti esse servandam?
1370 1 | habitator inops.~Neu temnas modico lector pro corpore librum:~
1371 41 | etiam in efficiendis verbis modicus esse debeat eorum motus;
1372 47 | esse, qua Deus secundum modulum humanae mentis intellegitur
1373 13 | populum Romanum vicisse moleste ferebat»: infirmatio est: «
1374 25 | coniecturam, ut amor, iracundia, molestia, propterea quod et ipsorum
1375 36 | solum ordine, sed etiam momento quodam atque iudicio dispensanda
1376 41 | enim in his quoque rebus momentum est, quia nihil potest placere,
1377 14 | alium transferre debet, sed monstrare eam rem nihil ad se nec
1378 5 | voluissem scire exemplisque mihi monstrari. A. Ars rhetorica in tribus
1379 43 | clementer ire, sine saltu, sine mora, quatenus omnia medii moderaminis
1380 41 | facis. Labra lambere vel mordere deforme est, cum etiam in
1381 33 | si transactam eius vitam moresque inprobamus; item quid mali
1382 11 | heredem. Sed pupillus ante mortuus est, quam hereditas in eius
1383 12 | bello superavissent et fere mos esset Grais, cum inter se
1384 9 | quendam natantem misericordia moti sustulerunt in navem. Postea [
1385 46 | seu animi seu in corporis motibus ubique honesti cura servatur. ~
1386 43 | copia et decenti corporis motu, ut sine formidine faciat
1387 30 | vestem et ceterum ornatum muliebrem pretii maioris habeat, quam
1388 33 | facta dicemus, ut in pueros, mulieres, senes, infirmos; item in
1389 32 | qui pecuniam neglexerit» multi sapientes pecuniam neglexerunt:
1390 22 | necessariarum quam verborum multitudine supersedendum est. Aperta
1391 43 | aestimandi sunt, mox a pueritia multo studio habenda est vocis
1392 32 | hereditate tibi evenit aut munere datus est tibi aut, si horum
1393 31 | frugum, temporum et dierum mutationes satis mirabili ordine et
1394 22 | ad eandem rem, qua de re narrabitur, fuisse ostendetur, si res
1395 40 | est. Nam alia simplicitate narranda sunt, alia auctoritate suadenda,
1396 22 | longius quam opus est in narrando procedetur, et si nullam
1397 22 | exordiri debeat causa, nunc narrationis textum expone. A. Narratio
1398 22 | ordo servabitur, ut ita narrentur res, ut gestae erunt aut
1399 22 | factum sit dicere, ut ne narres quemadmodum sit factum:
1400 9 | esset, naufragum quendam natantem misericordia moti sustulerunt
1401 25 | subplantavit me. In natura sexus, natio, patria, cognatio, aetas
1402 25 | in sexu vir an mulier: in natione Graecus an barbarus: in
1403 25 | aetate puer an adulescens, natu grandior an senex. Item
1404 3 | doctis quaestionibus, quae naturali animi ingenio concipi possunt.
1405 9 | et alterius onus esset, naufragum quendam natantem misericordia
1406 9 | ibidem in navi occumberet; naufragus vero ad gubernacula accessit,
1407 15 | Dianae vitulum immolaret: nautae quidam cum adversa tempestate
1408 29 | nam ut locus sine portu navibus esse non potest tutus, sic
1409 9 | Duo quidam cum in alto navigarent, cum alterius navis et alterius
1410 13 | fratre indamnatam sororem necari non oportuit». Ex quo iudicatio
1411 44 | sermocinationis exercitationem esse necessariam: in quo melius est habendum
1412 22 | et non minus rerum non necessariarum quam verborum multitudine
1413 15 | concessio: ratio «vi et necessitate sumus in portum coacti»:
1414 36 | utilitatis aut decoris aut necessitatis exegerit. Sed quod ad verborum
1415 26 | has eum aut inprudentiae necessitudine aut adulescentiae persuasione
1416 15 | tres, inprudentiam, casum, necessitudinem. Inprudentia est, cum scisse
1417 15 | supplicio dignusne sit. Necessitudo autem infertur, cum vi quadam
1418 14 | interfuerit, dedendus sit hostibus necne. Hoc genus causae cum superiore
1419 33 | indignamur taetrum, crudele, nefarium, tyranicum scelus non ulcisci,
1420 30 | qui videt, aut tacendo aut negando non sinit longius ire interrogationem.
1421 26 | leniri potest oratione, negare oportebit de vita eius et
1422 35 | mihi esse, dum interrogata negas. A. Licet mihi interrogare
1423 47 | habeo quod inquisita non negasti, ac ideo hanc tuarum responsionum
1424 15 | aliquid is, qui arguitur, negatur, ut: Apud quosdam lex erat,
1425 32 | hoc putat concedendum, ut neges accusandum esse: quod conversione
1426 13 | mortem lugebat, fratrum neglegebat, me et populum Romanum vicisse
1427 20 | adducentur, si eorum inertia, neglegentia, ignavia, desidiosum studium
1428 13 | cum Horatia fratrum mortem neglegeret, hostium lugeret, fratris
1429 29 | diligit filium: si avarus est, neglegit ius iurandum». K. Num probabilia
1430 21 | audituri sunt: humile, quod neglegitur ab auditore et non magnopere
1431 32 | sapiens esse, qui pecuniam neglexerit» multi sapientes pecuniam
1432 32 | multi sapientes pecuniam neglexerunt: aut commune, quod nihilo
1433 11 | partes duas, iuridicialem et negotialem. Negotialis est, in qua
1434 11 | iuridicialem et negotialem. Negotialis est, in qua quid iuris sit
1435 14 | quod publici vobis erat negotii datum, conficere oportebat»:
1436 47 | dilectionis pennis saeculum hoc nequam transvolare concedat. K.
1437 15 | oportuerit, et id non oportere nescierit, sitne supplicio dignus?
1438 1 | ridiculum videtur eius artis nescisse praecepta, cuius cotidie
1439 15 | concessione deposita: ratio est «nescivi non licere»: infirmatio
1440 1 | mundi, hic habitator inops.~Neu temnas modico lector pro
1441 14 | oportueritne eos conficere nilominus legationem. Ipsius autem
1442 20 | ut nequaquam assentatio nimia significetur, si de iis
1443 44 | quaedam res tam clarae et tam nobiles sunt, ut non propter aliud
1444 39 | 39-~ ~K. Quid dicis de nobilissima, ut reor, rhetoricae parte,
1445 | nobiscum
1446 26 | uno protegente scuto multa nocentis repelluntur spicula. Defensor
1447 39 | omnibus bonis studiis maxime nocet, quae non solum corpori
1448 30 | videtur, si facere potest, ut nolens consentiat. A. Audies et
1449 30 | quaedam incerta probat et nolentem ducit in assensionem. K.
1450 44 | responsionis claudere, quam mihi nomina et partes quattuor virtutum
1451 7 | constitutione, quam translativam nominamus, quaeritur, an facere rem
1452 7 | subripuerit, utrum fur sit nominandus an sacrilegus. Defensor
1453 32 | orationis partes reprehensionem nominasse, sed tantam confirmationum
1454 27 | et primum quid negotium nomines dicito. A. Negotium est
1455 | Nondum
1456 | Nonne
1457 47 | proximum nostrum tamquam nosmet ipsos. Nam promissum habemus
1458 1 | quaestionibus. Sed ut optime nosti propter occupationes regni
1459 | nostrae
1460 | nostri
1461 1 | me aliqui inoboedientem notent, tuis promptulus respondeo
1462 20 | quae dicturi erimus, magna, nova, incredibilia esse, aut
1463 26 | veterem famam hominis, sed novum facinus esse iudicandum.
1464 27 | et simul cenarent: in re nox, somnium, occisio: post
1465 26 | alterius suggestione fecisse, nullumque patriae profectibus vel
1466 29 | neglegit ius iurandum». K. Num probabilia semper vera sunt?
1467 38 | efficiat obscenitatem, ut numerum numquam intellexi. Cavendum
1468 | numquam
1469 30 | et haec quam optimo viro nupta sit». Hic rebus non dubiis
1470 47 | socias animas dilectione nutriat et foveat; his enim sacrificiis
1471 | ob
1472 11 | illud factum sit, quod reo obicitur, constitutio generalis vocatur,
1473 25 | acutus an hebes, memor an obliviosus, dolosus an simplex. Et
1474 1 | utinam tam sagaciter quam oboedienter. ~
1475 38 | prima cum ultima efficiat obscenitatem, ut numerum numquam intellexi.
1476 30 | inducitur. K. An lucida vel obscura? A. Videndum est diligenti
1477 26 | insignia bona tam parvo reatu obscurari. Nec hoc ipsum aliqua cupiditate
1478 21 | in humili, ancipiti vel obscuro causae genere faciendum
1479 34 | misericordiam quam humilitas et obsecratio. Sed nunc habes de prima
1480 20 | proferemus, si prece et obsecratione humili ac supplici utemur.
1481 19 | personas causarum dixisti, dic, obsecro, loca singularum. A. Dicam,
1482 47 | christiana intellegendae atque observandae sint. A. Nonne tibi videtur
1483 41 | A. Dixi, quia necessarie observandum est, ut recta sit facies,
1484 45 | ulciscendo propulsatur: observantia, per quam homines aliqua
1485 45 | gratiam, vindicationem, observantiam, veritatem. K. De his singulis
1486 47 | nunc in fide et caritate observantibus aeternae gloriae ab ipsa
1487 45 | ius, quid cavere vel quid observare debeat. ~
1488 15 | studio eius subita fluminis obstiterit magnitudo, supplicio dignusne
1489 15 | aliqua fortunae vis voluntati obstitisse, ut in hac re: Cum Lacedaemoniis
1490 42 | naturae enim vicem paene obtinet consuetudo. Nam in arte
1491 27 | gestione rei locus, tempus, occasio, modus, facultas considerari
1492 6 | factum, tempus, locum, modum, occasionem, facultatem. In persona
1493 31 | nam signorum ortus et occasus et annuae frugum, temporum
1494 10 | feci; illa enim patrem meum occiderat: iudicatio est ex ratione
1495 27 | hominem; nam frustra hominem occidere velle incredibile est. Omnino
1496 7 | occidisse matrem, licet illa occidisset Agamemnonem patrem suum
1497 13 | Intentio est: «iniuria sororem occidisti»: depulsio «iure occidi»:
1498 9 | proximos cognatione magistratus occidito». Alexandrum, qui in Thessalia
1499 27 | cenarent: in re nox, somnium, occisio: post rem, quod solus ierit,
1500 13 | est huiusmodi. Horatius occisis tribus Curiatiis et duobus
1501 9 | accipiet». Altera: «tyranno occiso quinque quoque eius proximos
|