Pars
1 textus| Textus~ ~Quoniam in dicendo multi errant, nec
2 textus| Verum quia haec verba, in hoc versiculo comprehensa,
3 textus| ter se cum alis percutit in principio. Itaque antequam
4 textus| te ipsum et omnia verba in hoc versiculo posita requiras.
5 textus| Primum punctum. Tu requires in animo tuo, quis es, qui
6 textus| non pertineat. Unde Salomo in Proverbiis dixit: Sicut
7 textus| considerate potest. Quae in aliqua perturbatione fiunt,
8 textus| ergo quanta mala faciunt in nomine passiones istae,
9 textus| quoquo pacto conturbato, in vero falsoque discernendo
10 textus| iracundo scire volueris, lege in libro, quem composui, De
11 textus| Rerum, Et De Forma Vitae, in titulo De Amicitia Iracundi
12 textus| debes, ne voluntas dicendi in tantum te moveat atque ad
13 textus| potest cohibere spiritum suum in loquendo. Inde etiam dici
14 textus| attende ne forte labaris in lingua et sit casus tuus
15 textus| sit casus tuus insanabilis in morte. Et iterum idem ait:
16 textus| Requiras te ipsum et a te ipso in animo tuo recogites, quis
17 textus| Nam dixit beatus Paulus in Epistola ad Romanos: inexcusabilis
18 textus| eadem agas, quae judicas. Et in eadem epistola subdit: Qui
19 textus| exemplo Christi, qui mulierem in adulterio deprehensam absolvit,
20 textus| super os tuum, ne capiaris in verbo indisciplinato, et
21 textus| resumi non potest. Ergo in dubiis melius est tacere
22 textus| tacere quam dicere, sicut et in factis dubiis melius est
23 textus| sententiam veram. Unde Salomo in Ecclesiastico: Potius diligendus
24 textus| diligendus est fur, quam assiduus in mendacio. Et alius dixit:
25 textus| despicere veritatem» puram, in qua nihil immisceatur falsitatis,
26 textus| est. Et iterum idem dixit in libro De Forme Honestae
27 textus| Dixit enim beatus Paulus in Epistola secunda ad Corinthios: «
28 textus| putat verum; quia, quantum in ipso est, non fallit, sed
29 textus| fieri coegit, aliud clausum in pectore, aliud in lingua
30 textus| clausum in pectore, aliud in lingua promptum habere. ~
31 textus| praecipiat, aut moneat. Et Paulus in Epistola ad Timotheum dixit:
32 textus| Ait enim beatus Paulus in Epistola prima ad Corinthios:
33 textus| mala. Et alibi idem dixit in Epistola ad Ephesios: Omnis
34 textus| non procedat. Et iterum in eadam epistola subdit: Turpitudo
35 textus| pertinet, non nominetur in vobis, sicut decet sanctos.
36 textus| Salomo dixit: Homo assuetus in verbis improperii non erudietur
37 textus| vitae suae. Sed semper sermo in gratia sale sit conditus,
38 textus| ait enim beatus Paulus in Epistola ad Colossenses:
39 textus| Colossenses: Sermo vester semper in gratia sale sit conditus,
40 textus| sophistice loquitur odibilis est: in omni re defraudabitur; non
41 textus| memineris, et nihil agas in operibus injuriae. Unde
42 textus| concutitur. Et etiam Paulus in Epistola ad Colossenses:
43 textus| iniquum gessit. Et Seneca in Epistolis: Ab alio expecta
44 textus| quod alteri feceris. Et hoc in alio de qualibet injuria
45 textus| Sidrach: «Regnum a gente in gentem transfertur propter
46 textus| potes. Ait enim Tullius in primo libro De Officiis: «
47 textus| propulsant injuriam; et est tam in vitio qui non obstat injurianti,
48 textus| debes; nam ut ait Augustinus in libro De Summo Bono: Gloriosius
49 textus| rideris, utrumque~Culpa est, in aure prius turpe, sequens
50 textus| nihil enim perniciosius in civitate, quam seditio:
51 textus| ait Dominus: Omne regnum in se divisum desolabitur,
52 textus| tetigerit, quasi sterquilinium in fine perdetur. Et Jesus
53 textus| alios esse desiderat, quum in omni parte vitae honestas
54 textus| fieret. Ait enim Seneca in Epistolis: Sic loquaris
55 textus| secretum tuum absconditum quasi in carcere tuo est reclusum;
56 textus| reclusum; revelatum vero te in carcere suo tenet ligatum.
57 textus| Qui consilium suum retinet in corde, sui juris est melius
58 textus| tibi, etiam si cum inimico in gratiam redieris. Scriptum
59 textus| Cum inimico nemo tuto in gratiam redit. » Vapor enim
60 textus| Vapor enim odii semper latet in pectore inimici. Unde Seneca:
61 textus| Inimico antiquo ne credas in aeternum: et si humilis
62 textus| verbum horribile dicit: In oculis tuis illacrimabitur
63 textus| cognoveris; et si quisquam in via tibi ignotus se associaverit,
64 textus| loquaris. Ait enim Salomo: In auribus insipientium ne
65 textus| dixeris, quae versantur in corde suo. Et Jesus Sidrach:
66 textus| narrat stulto sapientiam, et in fine narrationis dicet:
67 textus| linguosus non diligetur in terra. Et Jesus Sidrach
68 textus| Sidrach dicit: Terribilis est in civitate sua homo linguosus,
69 textus| linguosus, et temerarius in verbo suo odibilis est.
70 textus| viro linguoso ne loquaris, in ignem illius ne sternas
71 textus| ligna susceperit, semper in majorem flammam erigitur,
72 textus| rationem audierit, semper in majorem malitiam excitabitur.
73 textus| excitabitur. Unde Salomo: In malevolam animam non intrat
74 textus| Cuiponi possent; sed ista in praesenti tibi, carissime
75 textus| dicti causam; nam sicut in factis et faciendis causa
76 textus| cogitabis, -- ita quoque in dictis causa est requirenda.
77 textus| formalis atque finalis, ita et in dictis nostris quadruplex
78 textus| efficiens sub Quis, sed in praesenti loquimur de causa
79 textus| clamant. Et etiam Paulus in Epistola I ad Corinthios,
80 textus| nocentem adjuvat. Et maxime in re turpi duplex est peccatum;
81 textus| peccatum; ait enim Seneca: In turpi re peccare bis est
82 textus| dicendi requires. Nam sicut in rebus modus est servandus,
83 textus| dicit Oratius: ~Est modus in rebus, sunt certi denique
84 textus| consistere rectum: ~et ita in dictis si modus omittatur,
85 textus| sit quintuplex, videlicet in pronuntiatione, in velocitate,
86 textus| videlicet in pronuntiatione, in velocitate, in tarditate,
87 textus| pronuntiatione, in velocitate, in tarditate, in quantitate
88 textus| velocitate, in tarditate, in quantitate et in qualitate. ~
89 textus| tarditate, in quantitate et in qualitate. ~a. Videndum
90 textus| corporis moderatio. Haec enim in tantum excellit, ut, secundum
91 textus| irrisionemque mereatur. In pronuntiatione itaque primum
92 textus| inflata vel anhelata vel in faucibus frendentia, nec
93 textus| suppressus) vultus, nec dejecti in terram oculi et inclinata
94 textus| est deforme, quum etiam in dicendis verbis modus esse
95 textus| mediocria, temperate. Nam etiam in parvis causis nihil grande,
96 textus| pedestri more loquendum est. In causis vero majoribus, ubi
97 textus| fulgoris est exhibendum. In comparatis vero causis,
98 textus| malignitate suspecta est. » In praesentia autem sui aliquis
99 textus| laedere decet absentem. ~b. c. In velocitate et tarditate
100 textus| requiras. Veruntamen aliud in dicendo est, quam in faciendo:
101 textus| aliud in dicendo est, quam in faciendo: non enim debes
102 textus| Ait enim beatus Jacobus in Epistola sua: Esto velox
103 textus| procul dubio virtus, tardius in verba prorumpere, et celerius
104 textus| necessaria sentire. ~Similiter in judicando tardius esse debes.
105 textus| judicat. » Competens enim mora in talibus non est reprobanda,
106 textus| sapientem. ~Pari formiter in consiliis requiras tarditatem,
107 textus| velocitatem aut festinantiam; in deliberando enim utilia,
108 textus| festinantia, ira et cupiditas. ~In faciendo autem post deliberationem,
109 textus| exercere debes. Ait enim Seneca in Epistolis: Minus dicito
110 textus| Vidisti hominem velocem in omni opere suo? coram regibus
111 textus| Et Jesus Sidrach dicit: In omnibus operibus tuis velox
112 textus| velocitatem exerceas, quae in operibus perfectionem impediat. ~
113 textus| perfectionem impediat. ~d. In quantitate insuper modum
114 textus| requiras non multa dicendo; nam in multiloquio non deest peccatum.
115 textus| deest peccatum. Et Salomo in Eccl. dicit: Multas curas
116 textus| curas sequuntur somnia, et in multis sermonibus invenitur
117 textus| stultitia. Et alibi idem: In omni tempore, bono erit
118 textus| pauca. Nam ut ait Socrates: In omnibus placere poteris,
119 textus| locutus fueris pauca. ~e. In qualitate denique loquendi
120 textus| et importune noli extolli in sapientia tua. » Importuna
121 textus| auditus, et est quasi musica in luctu. Nam ut idem ait:
122 textus| Nam ut idem ait: Musica in luctu importuna narratio;
123 textus| gravi somno. ~Et non solum in dicendo aliis, sed etiam
124 textus| dicendo aliis, sed etiam in respondendo tempus expectare
125 textus| Si autem de contionando in ambaciatis faciendis studeas,
126 textus| quod postulatur, quarto in omni postulatione allegando
127 textus| induces exempla de rebus in similibus negotiis factis
128 textus| beata Maria turbata fuerat in salutatione archangeli.
129 textus| annuntiationem dicens: Ecce concipies in utero, et paries filium
130 textus| Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi
131 textus| cognata tua, pariet filium in senectute sua. Sexto assignavit
132 textus| poteris cogitare. Nam sicut in abecedario scripturae omnes
133 textus| vita litteratorum potius in loquendo vel in dicendo,
134 textus| litteratorum potius in loquendo vel in dicendo, quam in faciendo
135 textus| loquendo vel in dicendo, quam in faciendo consistit, Seneca
136 textus| istud verbum, dicas, et in loco illius ponas hoc verbum
137 textus| doctrinam dicendi et faciendi in promptu habere. Deum insuper
|