Part,  Chap., §

  1 Pro           |        moralem (philo)sophiam quasi in artem nos colligere; michique
  2 Pro           |        forensibus neque domesticis (in) rebus, morali philosophia
  3 Pro           |          philosophia uacare potest. In hac excolenda sita est uite
  4 Pro           |           sita est uite honestas et in negligenda turpitudo. De
  5 Pro           |    Presentis doctrine expressa mihi in te uno occurrit imago; quocirca
  6   1           |       utriusque. Prima subdiuiditur in duas. Namque dubitamus utrum
  7   1           |            aduersari. De his igitur in ordine prefatis dicendum
  8   1,    1     |       Virtus uero est habitus animi in modum nature rationi consentaneus).
  9   1,    1     |           Diuiditur itaque honestum in prudentiam, iusticiam, fortitudinem,
 10   1,    1     |           motus suasu prosperitatis in nos impetum facientes.~ ~
 11   1,    1     |   cupiditatem (et prosperitatem). [[In fortunis patens (est) quia
 12   1,    1,   1|            cognitionis cupiditatem, in qua excellere pulcrum putamus,
 13   1,    1,   1|    constituere quid accidere possit in utramque partem et quid
 14   1,    1,   1|       attraxere superuacua bella et in discrimen peruentura. Exemplum
 15   1,    1,   1|          patere celum sagittis. Dum in hunc modum regem nimia existimatione
 16   1,    1,   1|            temeritate recedere quod in timorem non cadat. Huius
 17   1,    1,   1|         insidie quam hee que latent in similitudine offitii.’ Nam
 18   1,    1,   1|      Diriuentur fontes tui foras et in plateis aquas (tuas) sparge.
 19   1,    1,   1|             sua, quod ideo fit quia in re nostra aut gaudio sumus
 20   1,    1,   1|        foras diriuare est scientias in alios docendo transfundere.~ ~
 21   1,    1,   1|             magnum studium conferre in res obscuras, difficiles
 22   1,    1,   1|            precepta teneas sed illa in promtu et in usu tibi sint,
 23   1,    1,   1|        teneas sed illa in promtu et in usu tibi sint, quam si multa
 24   1,    1,   1|             rarus est usus, sed qui in uno aut altero diligenter
 25   1,    1,   1|             uictorie satis est. Sic in disciplinis multa delectant,
 26   1,    1,   2|             per iusticiam parantur, in primis ut habeat homo cum
 27   1,    1,   2|          aliquid aut eripit, is nec in latrocinio sibi locum relinquit.
 28   1,    1,   2|            Diuiditur autem iusticia in seueritatem et liberalitatem.
 29   1,    1,   2|         occupatione, ut qui quondam in uacua uenerunt, aut uictoria,
 30   1,    1,   2|            inde omnis seditio, quod in tuum usum mea priuata transferre
 31   1,    1,   2|            nocent ceteris, sic ista in figura hominis feritas et
 32   1,    1,   2|            homine se conuertat quis in beluam an sub hominis figura
 33   1,    1,   2|      Cauenda est (autem) maxime ira in puniendo, cum qua nemo tenebit
 34   1,    1,   2|  beneficientiam dicimus. Hec uirtus in tribuendo et retribuendo
 35   1,    1,   2|             beneficiis tribuendis~ ~In tribuendo caue ne sis durus.
 36   1,    1,   2|           facultate tua. Inest enim in tali liberalitate cupiditas
 37   1,    1,   2|         duorum oblitus est: tercium in eorum que exciderant memoriam
 38   1,    1,   2|            ratio est exacerbare eum in quem magna contuleris, ut
 39   1,    1,   2|             inimicus? Sis munificus in dando, non acerbus in exigendo.
 40   1,    1,   2|     munificus in dando, non acerbus in exigendo. Nam cum altius
 41   1,    1,   2|         illos: demus etiam si multa in irritum data sunt. Ingratus
 42   1,    1,   2|          petenti dare debeas, tamen in beneficio habendus est delectus
 43   1,    1,   2|            est delectus dignitatis. In quo spectandi sunt mores
 44   1,    1,   2|            neminem puto negligendum in quo aliqua significatio
 45   1,    1,   2|         Colendus est maxime quisque in quantum lenioribus uirtutibus,
 46   1,    1,   2|            plerumque feruentior est in non sapiente.~ ~Primum illud
 47   1,    1,   2|        sapiente.~ ~Primum illud est in officio, ut a quo plurimum
 48   1,    1,   2|           enim benignitas debebitur in calamitosos, nisi forte
 49   1,    1,   2|             erunt digni calamitate. In his tamen, qui altiorem
 50   1,    1,   2|           malo opulento benefacias, in illo uno aut forte in eius
 51   1,    1,   2|   benefacias, in illo uno aut forte in eius familia manet gratia;
 52   1,    1,   2|             fortunam putat. Ideo si in contentionem ueniet res,
 53   1,    1,   2|     profuturos, quales debemus esse in eos qui iam profuerunt?
 54   1,    1,   2|            Nam demus uel non demus, in nostra potestate est; non
 55   1,    1,   2|             sibi etiam fieri putant in liberalitate deterrenda.
 56   1,    1,   2|        retorquent. Nemo, quod fuit, in preterito, sed tamquam in
 57   1,    1,   2|           in preterito, sed tamquam in perdito ponit. Si ad iudicem
 58   1,    1,   2|             agit. Hoc autem obserua in primis ut benigne accipias.
 59   1,    1,   2|        tollitur benignitas; hac quo in plures usus sis, eo minus
 60   1,    1,   2|           plures usus sis, eo minus in multos uti possis. Altera
 61   1,    1,   2|        pater hec uerba: ‘Quis error in istam spem te induxit ut
 62   1,    1,   2|      predonibus redimunt aut amicos in filiarum collocatione iuuant
 63   1,    1,   2|             collocatione iuuant uel in alia re querenda uel augenda.~ ~
 64   1,    1,   2|        iuuando consilio, defendendo in causis eloquio. Sed ammonendi
 65   1,    1,   2|      Curandum est etiam ne, tamquam in suam possessionem uenerit
 66   1,    1,   2|             alios, sed cum reliquis in rebus, tum in sermone communi
 67   1,    1,   2|          cum reliquis in rebus, tum in sermone communi uicissitudinem
 68   1,    1,   2|        numquam incidunt necessarie, in quibus utendum est et uocis
 69   1,    1,   2|         obiurgetur, esse susceptum. In illis etiam contencionibus
 70   1,    1,   2|        imitari militem gloriosum.~ ~In his omnibus mores hominum,
 71   1,    1,   2|     expeditior remuneratio uidetur, in eum est uoluntas nostra
 72   1,    1,   2|        Orandum est ut sit mens sana in corpore sano.~ ~Non tamen
 73   1,    1,   2|    institueris cuipiam te aduocatum in causam illius uenturum atque
 74   1,    1,   2|          diligens tribuitur cultus. In officia huius ipsa natura
 75   1,    1,   2|             ducit. Quemadmodum nemo in amorem sui coartandus est,
 76   1,    1,   2|       liberis. Superuacuum est enim in quod imus nos impelli. Quocirca
 77   1,    1,   2|         audebit patrem, qualis erit in ceteros?~ ~I.B.2.bII.γ.
 78   1,    1,   2|       laudare.~ ~Hec quidem lex est in amicitia ut neque rogemus
 79   1,    1,   2|            conciues et compatriotas in eodem iure et cohabitacione
 80   1,    1,   2|            alii prodessent. Idcirco in hoc naturam debemus ducem
 81   1,    1,   2|          sequi, communes utilitates in medium afferre, deuincire
 82   1,    1,   2|            sua existimat. Qui autem in calamitoso misericors est
 83   1,    1,   3|         fieri coegit, aliud clausum in pectore, aliud in lingua
 84   1,    1,   3|           clausum in pectore, aliud in lingua promptum habere,
 85   1,    1,   3|           bonum habere.~ ~Est autem in hoc genere hoc molestum
 86   1,    1,   3|            genere hoc molestum quod in magnanimis et rnunificis
 87   1,    1,   3|               Diuiditur truculentia in uim et fraudem. Fraus quasi
 88   1,    1,   3|           semper credunt negligi.~ ~In omni autem iniusticia permultum
 89   1,    1,   4|           stabilitas animi firma et in proposito perseuerans. Paciencia
 90   1,    1,   4|             ille~labitur et labetur in omne uolubilis euum.~ ~Cras
 91   1,    1,   4|    propulsant iniuriam.~ ~Prima sit in hac uirtute cautela auaricie.
 92   1,    1,   4|       Virtutis enim fructum sapiens in conscientia, stultus autem
 93   1,    1,   4|          conscientia, stultus autem in gloria ponit. Per gloriam
 94   1,    1,   4|        imperite multitudinis pendet in magnis uiris non est habendus.
 95   1,    1,   4|  temeritatis cautela. Temere namque in acie uersari et manu cum
 96   1,    1,   4|         potest esse stultius. Quare in adeundis periculis imitemur
 97   1,    1,   4|            adhibere coguntur. Quare in tranquillo tempestatem aduersam
 98   1,    1,   4|           mali. Verum est enim quod in poeta legitur:~ ~Vis consilii
 99   1,    1,   4|     temperatam dii quoque prouehunt~in maius; idem odere uires~
100   1,    1,   4|          Sed sepe ferieris et multi in te gladii conuenient’. Securitas: (‘
101   1,    1,   4|           semper clade domus multis in luctibus inque~perpetuo
102   1,    1,   4|       obruit, alios ignis consumit, in quo parcitur occulis nostris.’~ ~(
103   1,    1,   4|          Imo tu paupertati. Non est in paupertate uitium sed in
104   1,    1,   4|            in paupertate uitium sed in paupere. Pauper es quia
105   1,    1,   4|          eos deus, non abstulit.’~ ~In hunc modum numquam fidele
106   1,    1,   4|          bellum. Sed uerum est quod in poeta legitur:~ ~Iustum
107   1,    1,   4|                Sed contra:~ ~Multos in summa pericula misit~uenturi
108   1,    1,   4|            animi est non perturbari in rebus aduersis, nec tumultuantem
109   1,    1,   4|          paccata, partim bellica.~ ~In paccatis duo precepta Platonis
110   1,    1,   4|         pernitiosissimam seditionem in ciuitatem inducunt. Caueant
111   1,    1,   4|            potissimum gubernaret.~ ~In bellicis autem officiis
112   1,    1,   4|    suscipere bella, ut sine iniuria in pace uiuatur.~ ~Secundum
113   1,    1,   4|      uictoriam. Hic autem apparatus in quatuor rebus cernitur,
114   1,    1,   4|            rebus cernitur, scilicet in clientelis, municipiis,
115   1,    1,   4|       confidas propter cupiditatem. In pericula enim ducit amor
116   1,    1,   4|       exercere. Verum est enim quod in poeta legitur:~ ~Variam
117   1,    1,   4|               Septimum officium est in concursu ad primos impetus
118   1,    1,   4|               Dolus an uirtus, quis in hoste requirat?~ ~Indicat
119   1,    1,   4|      peccora.’ Sed nostra omnis uis in animo et corpore sita est.
120   1,    1,   4|        Constancie uero officium est in utraque fortuna grauitatem
121   1,    1,   4|         retinere. Preclara est enim in omni uita eadem frons et
122   1,    1,   4|       dicens:~ ~Equam memento rebus in arduis~seruare mentem, non
123   1,    1,   4|           seruare mentem, non secus in bonis~ab insolenti temperatam~
124   1,    1,   4|           est lex constancie ut nec in malis persistamus, nec in
125   1,    1,   4|           in malis persistamus, nec in bonis simus uagi. Est enim
126   1,    1,   4|          simus uagi. Est enim etiam in malis constancia, sed que
127   1,    1,   4|          circa uarias occupationes. In quo uitio adeo absque intermissione
128   1,    1,   4|           instabiles. Sunt enim qui in rebus contrariis parum sibi
129   1,    1,   4|            seuerissime contempnant, in dolore sint molliores, gloriam
130   1,    1,   4|              uentosus Tibure Romam.~In culpa est animus qui se
131   1,    1,   5|   Temperantia est dominium rationis in libidinem et alios motus
132   1,    1,   5|            uirtutis partes sunt que in fedis motibus dominantur.
133   1,    1,   5|            dicit poeta:~ ~Est modus in rebus, sunt certi denique
134   1,    1,   5|         nequit consistere rectum.~ ~In cultu obseruandum est quod
135   1,    1,   5|        alius corporis, alius animi. In corporeo cauendum est ne
136   1,    1,   5|            corporeo cauendum est ne in tardationibus adeo molli
137   1,    1,   5|          similes esse uideamur, aut in festinationibus non suscipiamus
138   1,    1,   5|     appetitus uoluntatis. Cogitacio in exquirendo uero exercetur,
139   1,    1,   5|             animi tormenta latentis in egro~corpore, deprendas
140   1,    1,   5|        uarie sunt. Quemadmodum enim in corporibus magne sunt dissimilitudines,
141   1,    1,   5|            ad luctandum ualere, sic in animis maiores sunt morum
142   1,    1,   5|             igitur res erimus apti, in his potissimum occupati
143   1,    1,   5|             ponit temere et mutatur in horas.~Inberbis iuuenis,
144   1,    1,   5|        aprici gramine campi,~cereus in uitium flecti, monitoribus
145   1,    1,   5|    presentes despicit annos,~ ~quia in nostra uita est continuum
146   1,    1,   5|          prudentia. Dum enim animus in dubio est, paruo momento
147   1,    1,   5|        iuuenis sit officium tamquam in speculo uitas omnium inspicere
148   1,    1,   5|     exemplum sumere. Bonum est enim in alieno malo fugienda intueri.
149   1,    1,   5|        barba.~ ~Exercenda est etiam in labore animi et corporis,
150   1,    1,   5|            et corporis, ut eorum et in bellicis et in ciuilibus
151   1,    1,   5|             eorum et in bellicis et in ciuilibus officiis ualeat
152   1,    1,   5|           superius poeta numerauit, in quibus nil est aliqua lege
153   1,    1,   5|           et que tibi putaris prima in experiendo repudies. Danda
154   1,    1,   5|          nimis se efferentem, uelle in re puplica tranquilla et
155   1,    1,   5|            honesta. Caueat autem ne in eum cadat illud poete: ‘
156   1,    1,   5|          cadat illud poete: ‘Semper in ciuitate quibus opes nulle
157   1,    1,   5|         uerecundia~ ~Verecundia est in gestu et uerbo honestatem
158   1,    1,   5|           uerbo honestatem seruare. In compositione namque corporis
159   1,    1,   5|       natura. Figuram enim nostram, in qua est honesta species,
160   1,    1,   5|            qua est honesta species, in aperto posuit, partes autem
161   1,    1,   5| occultissime pareant necessitati.~ ~In uerbis quoque seruanda est
162   1,    1,   5|        apellant. Viciosum est etiam in re seuera delicatum inferre
163   1,    1,   5|       inferre sermonem. Cum college in pretura Pericles et Sophocles
164   1,    1,   5|          continentes’. Si Sophocles in conuiuio idem dixisset,
165   1,    1,   5|             illac perfluo’. Idcirco in hoc incumbe, ut libentius
166   1,    1,   5|      mensura sui spectandaque rebus~in summis minimisque, etiam
167   1,    1,   5|           cum sit tibi gobio tantum~in loculis.~ ~Tercium est uitium
168   1,    1,   5|       loculis.~ ~Tercium est uitium in accurato apparato operam
169   1,    1,   5|        lauciores cibos querere, nec in apparatu operam dare. Hec
170   1,    1,   5|              Sobrietas est excessum in potu cohibere. Huius officium
171   1,    1,   5|            auidius acta est, citius in contrarium recedens, cuius
172   1,    1,   5|       peniteat aut pudeat quemquam. In qua nichil magnificum aut
173   1,    1,   5|            partem, anime libertatem in seruiles delicias inclinare
174   1,    1,   5|      delitias facere.~ ~Ideo semper in promptu habeat uir fortis
175   1,    2     |          aliquis uehementer cupidus in cognoscenda rerum natura.
176   1,    2     |    posterior est tribus reliquis.~ ~In tribus autem preferenda
177   1,    2     |           quedam erit et inmanitas. In ipsa autem iusticia sunt
178   1,    3     |           est expetendum. Hoc autem in bona animi et bona corporis
179   1,    3,   1|             animi~ ~Animi uero bona in scientias et uirtutes disperguntur,
180   1,    3,   2|         neque bona neque mala eorum in occulto patitur. Qui autem
181   1,    3,   2|          patitur. Qui autem demissi in obscuro uitam agunt, si
182   1,    3,   2|            uitium tanto conspectius in se~crimen habet, quanto
183   1,    3,   2|         producat Achilles.~ ~Quodsi in hac nobilitate aliquis fructus
184   1,    3,   2|            nefas iudicandum est.’~ ~In aliis autem corporis commodis
185   1,    3,   2|            fructus est homini? quem in eisdem bestie preeunt. Non
186   1,    3,   3|            III.C.1.a. De praediis~ ~In prediis edificia et agri
187   1,    3,   3|           prodeas. Obseruanda autem in edificando mediocritas.~ ~
188   1,    3,   3|       amicos; ampla autem domus, si in ea est solitudo, dedecori
189   1,    3,   3|    intellecta deum!~ ~Ideo sequamur in edificio temperantiam illius
190   1,    3,   3|            est enim multa suppellex in paruo lare, namque~ ~exilis
191   1,    3,   3|          III.C.1.b. De clientelis~ ~In clientelis officium sit
192   1,    3,   3|      dominus, si estimat seruitutem in totum hominem descendere:
193   1,    3,   3|          utatur et ingentia agat et in infinitum comes celestibus
194   1,    3,   3|        tecum uelis uiuere. Quotiens in mentem uenerit quantum tibi
195   1,    3,   3|         mentem uenerit quantum tibi in seruum (liceat), ueniat
196   1,    3,   3|             seruum (liceat), ueniat in mentem tantundem in te domino
197   1,    3,   3|          ueniat in mentem tantundem in te domino tuo licere.~ ~
198   1,    3,   3|           metuet. Tu, dum tua nauis in alto est,~hoc caue ne mutata
199   1,    3,   3|            letusque degit cui licet in diem~dixisse ‘uixi’; cras
200   1,    3,   3|              uel sole puro.~ ~Letus in presens animus quod ultra
201   1,    3,   3|             ab omni~parte beatum.~ ~In hoc quidem omnes fallimur
202   1,    3,   3|          est, mors tenet. Ideo fige in animo te sine intermissione
203   1,    3,   3|        uirtutis deseruit qui~semper in augenda festinat et obruitur
204   1,    3,   3|         quisque sua nummorum seruat in archa,~tantum habet et fidei.~ ~
205   1,    3,   3|            infelix paupertas durius in se~quam quod ridiculos homines
206   1,    3,   3|          etiam rex.~ ~Sed tamen hoc in contrarium cedit illi. Pro
207   1,    3,   3|            Quid refert quantum illi in archa, quantum in horreis
208   1,    3,   3|      quantum illi in archa, quantum in horreis iaceat, si alieno
209   1,    3,   3|        graues sub pondere lapsus.~ ~In se magna ruunt; letis hunc
210   1,    3,   3|            Illis enim difficile est in potestatibus temperare qui
211   1,    3,   3|         Alexander Phereus ex epulis in cubiculum ueniens ad uxorem,
212   1,    3,   3|           archas muliebres, ne quod in uestibus telum absconderetur.~ ~
213   1,    3,   3|       uolumus. Verum est enim illud in poeta:~ ~Falsus honor iuuat
214   1,    3,   3|           exclamat: Gloria, gloria, in milibus mortalium nichil
215   1,    3,   3|         quam aurium inflatio magna. In qua nil fructus esse, si
216   1,    5     |         uero aliis erogare, persepe in deliberando animus noster
217   1,    5     |           necesse esset: ita est et in humana societate. Nam sicut
218   1,    5     |          quam uiuere sine molestiis in maximis uoluptatibus. Preterea
219   1,    5     |           quam uita. Preterea cadit in bonum uirum mentiri, criminari,
220   1,    5     |       scientes scelere contaminent. In ipsa quidem dubitacione
221   1,    5     |         deliberanda omnino non sunt in quibus turpis est ipsa deliberatio.
222   1,    5     |             sed penam metuis. Atque in hoc ferarum imitaris naturam:~ ~
223   1,    5     |       tirannus petiuit ab eis ut se in amicitia(m) tercium reciperent.
224   2           |          prescripta seruantem licet in tranquillo honestatis uiuere
225   2           |             uitam reducere. Vt enim in fidibus aut tibiis quamuis
226   2           |    discrepet, uel etiam multo magis in quantum melior est actionum
227   2           |        sonorum concentus. Itaque ut in fidibus musicorum aures
228   2           |           ab officio discrepet. Quo in genere non est incommodum,
229   2           |          aliis iudicare; ut si quid in aliis dedeceat, uitemus
230   2           |            nescio quomodo, ut magis in aliis cernamus, si quid
231   2           |           si quid delinquitur, quam in nobis ipsis. Vnde poeta:~ ~
232   2           |           mala lippus inunctis,~cur in amicorum uitiis tam cernis
233   2           |           est qui ubique est. Vitam in peregrinatione agentibus
234   2           |          uenit uulnus ad cicatricem in quo medicamenta temptantur;
235   2           |          nichilque tam utile est ut in transitu prosit. Distrait