I.B_I. De iniustitia

Duobus prefatis iusticie generibus totidem contraposita iniusticie genera summopere cauere oportet, scilicet truculentiam et negligentiam. Et est truculentia iniusticia inferens iniuriam, negligentia uero non propulsare iniuriam, cum possit et debeat. Est autem negligentia seueritati contraria; contraponuntur enim defendere et defensionem contempnere. Similiter truculentia liberalitati repugnat; repugnant enim beneficium dare et iniuriam irrogare.

I.B_I.1. De truculentia

Truculentie cause (sunt) metus, auaricia, ambitio. Metus, cum his, qui nocere alteri cogitat, timet ne, nisi id fecerit, ipse afficiatur incommodo. Auaritia autem, cum iniuriam aggrediuntur, ut adipiscantur ea que cupiunt. Ambitio quoque, id est amor prelationum, multos mortales falsos fieri coegit, aliud clausum in pectore, aliud in lingua promptum habere, amicitias inimicitiasque non ex re sed ex comodo estimare magisque uultum quam ingenium bonum habere.

Est autem in hoc genere hoc molestum quod in magnanimis et rnunificis sepius incidit potencie cupiditas. Magnanimitas autem promptiores facit ad impugnandum, munificentia uero plura dat illis auxilia; unde ex eorum ambitione maius prouenit flagitium. Preterea uerum est illud quod legitur:

Nulla fides regni sociis omnisque potestas

inpatiens consortis erit.

Proh cecus et amens

ambitione furor;

Nulla fides pietasque uiris, qui castra secuntur,

uenalesque manus: ibi fas ubi maxima merces.

I.B_I.1.a-b. De ui et fraude

Diuiditur truculentia in uim et fraudem. Fraus quasi uulpecule, uis leonis uidetur. Vtrumque ab homine alienissimum, sed fraus odio digna maiore. Totius enim iniusticie nulla capitalior quam eorum qui tum, maxime cum fallunt, id agunt ut uiri boni uideantur. Idcireo

numquam te fallant animi fub uulpe latentes.

Hispida membra quidem et dure per brachia sete

promittunt atrocem animum.

Frontis nulla fides; quis enim non uicus habundat

tristibus obscenis?

I.B_I.2. De negligentia

Pretermittende autem defensionis, id est negligentie, he sunt cause: aut inimicitias aut laborem aut sumptus suscipere nolunt, aut suis occupationibus sic detinentur aut odio ita elongantur, quod eos quos tueri debent desertos esse patiuntur. Tucius autem bonum quam malum negligere: bonus tantummodo segnior fit ubi negligas, malus improbior. Tutius quoque locupletem quam calamitosum: omnes enim, quibus res minus secunde sunt, nescio quomodo suspiciosi; ad contumeliam omnia accipiunt; magis propter suam impotenciam se semper credunt negligi.

In omni autem iniusticia permultum interest, utrum perturbacione animi an consulto fiat iniuria. Perturbatio enim plerumque breuis et ad tempus. Ideo leuiora sunt que repentino motu accidunt, quam ea que premeditata inferuntur.