Caput XVII.

De consilio ab aliis petendo.

Petito a te consilio atque intra te proviso, opportunum est quandoque, ut ab alio vel ab aliis consilium petas. Videndum est igitur a quibus consilium petere debeas.

In petendo itaque ab aliis consilio, hanc cautelam sollicite observes, ut bonos amicos a malis vel ab inimicis discernas. A bonis ergo amicis, et a sapientibus ac peritis, probatis et inventis fidelibus, et maxime a senibus consilium postulanfum est.

De amicis ideo dixit, quia, ut ait Salomon, “unguento et variis odoribus delectatur cor, et bonis amici consiliis anima dulcoratur;”

 ¹⁶⁹ nihil enim “dulcius est quam habere amicum, cum quo tanquam cum te ipso loquaris.” ¹⁷⁰ Quare idem Salomon ait: “Amico fideli nulla est comparatio, nec est digna ponderatio auri vel argenti contra bonitatem fidei ejus;” ¹⁷¹ et iterum: “Amicus si permanserit fixus, erit tibi quasi coæqualis, et in domesticis tuis fiducialiter aget.” ¹⁷² Et iterum ait: “Amicus fidelis, protectio fortis; qui autem invenit illum, invenit thesaurum.” ¹⁷³ Inde etiam dici consuevit: “Quale est sine anima corpus, talis est sine amicis homo;” ¹⁷⁴ nam “etsi ea permaneant, quæ dicuntur dona fortunæ, vita tamen inculta et deserta ab amicis non potest esse jocunda.” ¹⁷⁵

De sapientibus et peritis ideo dixi, quia verum est, quod dici consuevit: “Sapiens contra omnes fert arma, dum cogitat.”

 ¹⁷⁶ Per sapientiam ergo ac consilium suum tibi taliter consulent, quod, si eis credideris, inconsulte cadere non poteris. Scriptum est enim:

Non de ponte cadit qui cum sapientia vadit.

 ¹⁷⁷

Et Seneca, De Formula Honestæ Vitæ, dixit: “Consilium peritorum ex apertis obscura existimat, ex parvis magna, ex proximis remota, ex partibus tota.”

 ¹⁷⁸

De probatis vero et inventis fidelibus ideo dixi, quia multi dicuntur sapientes, qui malitiosi sunt et aliis per malitiam cito consulerent male. Quare non est omnibus credendum, sed probatis tantum et fidelibus repertis; ait enim beatus Johannes in Epistola sua: “Karissimi, nolite omni credere spiritui, sed probate spiritus si ex Deo sint.”

 ¹⁷⁹ Et etiam Paulus in Epistola ad Thessalonicenses dixit: “Omnia probate: quod bonum est tenete. Ab omni specie mala abstinete vos.” ¹⁸⁰ Et Sapiens ait: “Qui credit cito, levis est corde et minorabitur;” ¹⁸¹ “facilitas enim animi ad partem stultitiæ vergit.” ¹⁸² Et alius dixit: “Ne laudes amicum, donec probaveris eum.” ¹⁸³ Et Salomon dixit: “Si possides amicum, in temptatione posside;” ¹⁸⁴ “est enim amicus secundum sua tempora; in tempore autem temptationis vel tribulationis non permanebit.” ¹⁸⁵ Et quidam philosophus: “Cave tibi a consilio illius, a quo consilium petis, ut sit tibi fidelis et probatus.” ¹⁸⁶

De senibus denique ideo mentionem feci, quia, ut ait sanctus Job, “in antiquis est sapientia, et in longo tempore prudentia.”

 ¹⁸⁷ Nam et Cassiodorus dixit: “Illi prudentiores semper sunt habiti, qui multorum hominum conversationibus probantur eruditi;” ¹⁸⁸ et iterum: “Cum multa trahis ab antiquis, meruisti placere de propriis;” ¹⁸⁹ nam “senes ipsi consiliis sapientiam discunt.” ¹⁹⁰ Quare Martialis dixit:

Pannorum veterum facile contempnitur usus:

Non sic consilium. Postume, sperne senum.

 ¹⁹¹

Et Tullius, De Senectute, dixit: “Non viribus, non velocitatibus aut celeritate corporum res magnæ geruntur, sed consilio, auctoritate et scientia, quibus non modo non orbari, sed etiam augeri senectus solet.”

 ¹⁹²

A supra dictis itaque consilium postulando, talem adhibeas cautelam, ut primo ab uno vel a paucis consilium petatur; ait enim Salomon: “Multi pacifici sint tibi, et consiliarius unus de mille.”

 ¹⁹³ Et non solum unum consilium cum eis facias, sed etiam multa; ait enim idem Salomon: “Ubi non est gubernator, populus corruet: salus autem, ubi multa consilia.” ¹⁹⁴ Secundo, si opus fuerit, multos adhibeas consiliarios; nam dixit Salomon in Proverbiis: “Dissipantur cogitationes ubi non est consilium: ubi vero plures consiliarii sunt, confirmantur.” ¹⁹⁵