[CAPUT XXIV.]

De vita activa et contemplativa.

Conversione ante ad Dominum a te facta, poteris de duabus viis unam eligere, videlicet activam vel contemplativam vitam, de quibus homines multa cogitando pluresque valde dubitant quam eligere velint. Sed Tullius de activa vita dixit, “Fructuosior autem hominum generi, et ad caritatem amplitudinemque aptior est vita eorum, qui se ad rem publicam et ad magnas res gerendas accomodaverunt.”²⁶⁹ Et iterum de eadem Tullius dixit,

Magis est secundum naturam pro omnibus generibus, si fieri potest, conservandis aut iuvandis maximos labores molestiasque suscipere, quam vivere in solitudine non modo sine ullis molestiis, sed eciam maximis voluptatibus habundare, et omnibus copiis, ut excellas alios pulcritudine et iuribus. Quocirca optimo et splendidissimo quisque ingenio longe illam vitam huic anteponit. Ex quo efficitur hominem nature obedientem homini nocere non posse.²⁷⁰

Nam et alibi scriptum est, “Nichil est tam naturale quam consortem nature iuvare.”²⁷¹

De vita autem contemplativa, que otiosa sive tranquilla dicitur, idem Tullius dixit,

Multi autem et sunt et fuerunt, qui eam, quam dico, tranquillitatem expetentes a negotiis publicis se removerunt, ad ociumque perfugierunt; in hiis et nobilissimi phylosophi longique principes et quidam homines severi et graves nec populi nec principum mores ferre potuerunt, vixeruntque nonnulli in agris delectati re familiari sua,²⁷² et eorum quidam contenti suo et parvo. Neutrorum contempnenda sententia est, sed facilior et tutior aliis gravis aut molesta vita est otiosorum.²⁷³

Unde Ihesus Sirac dixit, “Filij, ne in multis sint actus tui.”²⁷⁴ “Nec ventiles te in omnem ventum.”²⁷⁵ Nec omnis aura moveat te. Et Dominus in evangelio dixit Marthe que in actu erat et satagebat circa frequens ministerium, “Martha, Martha, sollicita es, et turbaris erga plurima. Porro unum est necessarium. Maria optimam partem elegit, que non auferretur ab ea.”²⁷⁶ Quod ideo dixit, quia in contemplatione erat circa pedes Deum et audiebat verbum Ihesus. Et Apostolus dixit, “Nemo militans Deo implicat se secularibus negotiis.”²⁷⁷ Et ideo dixit quidam philosophus, “Qui vult mundum relinquere, videat ne aliquid teneat quod sit illius partium, quoniam tantundem valeret, ac si paleis ignem extingueret.”²⁷⁸ Quare alius philosophus dixit, “Fide firmiter militaveris, omnia tibi erunt prospera quocumque ieris.”²⁷⁹ Et quidam alius dixit, “Vende hoc seculum pro futuro et utrumque lucrabis.”²⁸⁰ “Seculum enim hoc quasi pons instabilis: cuius introitus est matris uterus, et eiusdem mors erit exitus,”²⁸¹ ut alius philosophus dixit. Et ideo ait, “Quis potest in hoc seculo cum mutabile sit aliquid stabile habere, vel quis potest in hac vita aliquid durabile cum sint omnia transitoria habere?”²⁸²

Hec tibi, fili karissime, de amore et dilectione Dei et proximi et aliarum rerum et de forma vite breviter et summatim scribere curavi, non tamen ad plenum propter parvitatem mee scientie. Verum quia ut ait lex, “Qui non subtiliter factum tantum dat laudabilior est quam prius invenit.”²⁸³ Tu invocato Dei omnipotentis nomine ex ingenio ab eo tibi prestito hoc opusculum emendabis et augere studebis, et cum dederit tibi gratiam vitam mutabis, et vitia et peccata ita vinces, atque fugabis, ut merito Vincentius valeas nuncupari. Viriliter ergo age confortetur cor tuum et sustine Dominum et ad regnum celorum satage pervenire. Ad quod ille nos conducat qui sine fine vivit et regnat. Amen.

Explicit liber de amore et dilectione Dei et proximi et aliarum rerum et de forma vite, quem Albertanus causidicus Brixiensis de hora Sancte Agathe compilavit ac scripsit, cum esset in carcere domini imperatoris Frederici in civitate Cremone. In quo positus fuit cum esset capitaneus Gavardi ad defendum ipsum ad utilitatem communis Brixie, anno Domini millesimo ducentesimo trigessimo octavo, de mense Augusto in die Sancti Alexandro, quo obsidebatur civitas Brixie per eundem imperatorem indictione. Rubrica.