bold = Main text
     Epistola                                           grey = Comment text

4023 Hutteno|                  oppressum sublevavit, si perplexum et impeditum explicuit,
4024 Manut  |                   Ita fiet ut volumen sit perpusillum, et exiguo sumptu res conficiatur.
4025 Lectori|                  prope nulla esset. Vinum perquam raro gustabat verius quam
4026 Sixtino|                   avidus. Is a parentibus persaepe audierat in viridario illo
4027 Sixtino|                 poculis, quam volui ad te perscribere; primum ne nihil scriberem,
4028 Batto  |                   Parisios usque nos sunt persecuta. En tibi alteram narro tragoediam
4029 Servat |              alibi; et canus etiam sacras persequitur literas. ~At non sum cum
4030 Servat |                condonavit. In Italia ergo perseveravi in veste sacerdotali, ne
4031 Iodoco |                    Quodam igitur die, cum persolveret pensum precum matutinarum
4032 Christ |          Tragoedia?' Utrumvis, verum nemo personatus agebat, unicus duntaxat
4033 Hutteno|              effinxit, quam habet penitus perspectam cognitamque. Secundum librum
4034 Hutteno|             cuiusvis est omnes Mori dotes perspexisse. Deinde haud scio an ille
4035 Iodoco |              ingeniorum. ~Vidit illud vir perspicacissimus, in hoc esse praecipuam
4036 Nicolao|              anapaestis, nunc pyrrhichiis perstrepentia. At his nunc pro tubis Christiani
4037 Montio1|                   capietur. Hoc unum tibi persuade, neminem vivere qui te magis
4038 Francis|                    haec viris principibus persuadeas. Haec enim olim regum cura
4039 Hutteno|                   suis; plerisque solitus persuadere uti litem conponerent, minus
4040 Coleto |               potius in causa fuisse mihi persuaserim quam oblivionem amiculi.
4041 Servat |                 At fallit et imponit ista persuasio non solum tibi verum etiam
4042 Sixtino|                    damnatis damnatior." ~'Persuasit pessimam causam vir pessimus,
4043 Brixio |                 Talis quidem videtur,' et persuasus esse negotiatorem plane
4044 Rhenan |                  facta est, sensi hominem pertimescere. Do medico coronatum aureum,
4045 Servat |                 me ad vitae genus tutorum pertinacia et aliorum improbis hortatibus
4046 Sixtino|                ista non video quid ad rem pertineat. Quid mihi cum his quae
4047 Coleto |          corporalium, ea quae ad pietatem pertinent, mire neglegentium. Conatus
4048 Servat |                  tu scribis ad rem maxime pertinere. Tam varia est hominum sententia,
4049 Iodoco |                  sublevandam necessitatem pertineret, verum non ut plerique praepostere
4050 Rhenan |                 deinde si quid hoc ad rem pertinet, iam nunc paratum est monimentum,
4051 Iodoco |                   fuerat vel delapsus vel pertractus, nequaquam probabat, subinde
4052 Hutteno|                   in Henrici octavi aulam pertrahi potuit nisi multo negotio,
4053 Rhenan |             minimum dormieram. ~Postridie pertrahor ad aedes Vicepraepositi;
4054 Rhenan |                   aedes canonici cuiusdam pertraxit: abeuntem ad navem deduxit.
4055 Christ |                   turbulentissima, exitus perturbatissimus. 'Quam, malum,' inquies '
4056 Manut  |                 Italia relinquenda. Quare pervelim rem quamprimum absolvi.
4057 Servat |                 manus tandem ad me quoque pervenerunt iam Angliam egressum; quae
4058 Wimphe |                   tuam patriam, feliciter perveni. Ibi continuo primores reipublicae
4059 Rhenan |                   ex tam multis tam pauci perveniant, iure queri non possum me
4060 Batto  |                    exivimus, hoc celerius perveniemus.' Passus sum; oritur sermo
4061 Rhenan |                 corporis cruciatu Tongros pervenio. ~Iam ob inediam ac laborem
4062 Coleto |                   est pecuniam ad aliquos pervenisse; quae mihi in praesenti
4063 Manut  |                 mihi negotii dederunt uti pervestigarem. Si de imprimendis Tragoediis
4064 Batto  |              inclinabat. Erat enim nummus pervetustus, cui supererat ultra legitimum
4065 Sixtino|                   damnatior." ~'Persuasit pessimam causam vir pessimus, orator
4066 Servat |           fustibus in me concurrerunt, et pessimis clamoribus adorti sunt.
4067 Hutteno|            imaginem ad optimum exemplar a pessimo artifice non optime delineatam.
4068 Rhenan |              neque quicquam praeter meras pestes spirabat. Ego mihi vestibus
4069 IoanniR|                medici loquuntur, colatam, pestilentem raris et imbecillis corpusculis.
4070 Rhenan |                noctem pluviola, vento suo pestilentior. Venio Aquisgranum lassulus
4071 Francis|                  illam colatam, aliquanto pestilentiorem, ibi diu quiescentem. Tum
4072 Rhenan |              prandio, quoniam coelum erat pestilentissimum, in diversorium me confero.
4073 Sixtino|                 avium aliarumque id genus pestium, quae segetem partim adhuc
4074 Iodoco |         deploratum. Is paulo post ex more petasonem aut armum suillum misit.
4075 Rhenan |          insalutato discessissem Basileam petens. Confoto stomacho sorbitiuncula
4076 Servat |                 annis, idque nihil unquam petenti. Dedit uno die nobiles centum
4077 Rhenan |             Lovanium. ~Non erat sententia petere meum cubiculum, vel quod
4078 Rhenan |           quadrigam nactus, quae Lovanium peteret (aberat autem sex milibus
4079 Iodoco |               loquendi copiam non ferebat peti e praeceptionibus grammaticorum,
4080 Hutteno|                exemplar, a nemine rectius petierit quam a Moro. ~In convictu
4081 Rhenan |                  proferretur fabulis, ego petita venia cubitum abeo, quod
4082 Montio1|               veris Luciani narrationibus petitum, ni mihi ipsi Batto teste
4083 Iodoco |                  apud suos quod Dantes ac Petrarcha apud Italos. Et horum evolvendis
4084 Reuchl |           Quicquid Antuuerpiam miseris ad Petrum Aegidium, scribam publicum,
4085 Iodoco |                  nec omnino tutus a morbo philargyriae. Adversus haec ita pugnavit
4086 Reuchl |                vale, Germaniae decus. ~Si Philippum iuvenem ad Roffensem miseris
4087 Iodoco |                  futurae. Nulla in re non philosophabatur, si quando se laxabat fabulis
4088 Iodoco |              consortio. Illic erat animus philosophari cum duobus aut tribus amiculis
4089 Francis|           pestilentia liberatam, consilio philosophi mutatis aedificiis. Aut
4090 Iodoco |                  utriusque libris, nunc e philosophis, nunc e poetis centones
4091 Hutteno|                 potius Pythagoricum illum philosophum, qui vacuus animo per mercatum
4092 Servat |            publica nostri seculi opinione piaculum esse a semel suscepto vitae
4093 Iodoco |                  templis adorari imagines pictas, ligneas, saxeas, aereas,
4094 Wimphe |              quique parietes et vestibula pictis maiorum imaginibus ornant,
4095 IoanniR|                 calx noxium quiddam. Scio pie viventibus mortem non esse
4096 Iodoco |             explorata est hominis ingenua pietas. Cuius minimam portionem
4097 Servat |                  doctrinam cum admirabili pietate copulavit, magnae apud omnes
4098 Wimphe |                   mihi mea Germania; quam piget ac pudet tam sero cognitam
4099 Batto  |                  facturum, si sibi aureum pignoris loco tradidissem; hortabatur
4100 Servat |                 Rogo ut salutem meam tuis piis votis Christo commendare
4101 Hutteno|         voluptatem ponere videatur. Nam a pila, alea, chartis, ceterisque
4102 Christ |                illic flammeum. Glomeribus pilorum plenum erat solum; tam crudelis
4103 Lectori|              omnium ille contempto edicto pilum in cultu suo non mutaverit.
4104 Sixtino|                 hic aurea mala, sunt fici pinguissimi, sunt frugum omniiuga genera.
4105 Iodoco |                  cuius colloquio prudenti pioque mirum in modum fuisset delectatus,
4106 Piscat |                       Erasmus Roterodamus Piscatori Agenti in Italia Anglo S.D.~
4107 Rhenan |                  convivator --, expleo me pisce durato ventis, quem a baculo
4108 Iodoco |                 Evangelici: perinde quasi piscis in palude vivens nihil trahat
4109 Iodoco |                temperabat, ut quanquam et pius et gravis, tamen nihil haberet
4110 Sixtino|                cum Deum incensis frugibus placare studeret, nec fumus subvolaret,
4111 Batto  |             fuisse annos. Rogat quod mihi placeat diversorium. 'Quid si huc'
4112 Rhenan |              robustulus, iam mihi pulchre placebam, ac fore sperabam ut validus
4113 Hutteno|                 delineatam. Ea tibi minus placebit, si continget Morum nosse
4114 Servat |              studeo), certe primis omnium placeo. Romae nullus erat Cardinalis
4115 Iodoco |                illorum institutum, quibus placeret cotidie adire mensam Dominicam. ~
4116 Sixtino|                tibi isto munere magnopere places? Ex angelo carnificem te
4117 Nicolao|                   sollemne, quibusdam non placet, nisi bellicam tubam longe
4118 Manut  |                   coniectura) etiam vulgo placiturum, maxime nostro, id est Theologorum,
4119 Piscat |                  velim, nihil adhuc aeque placuisse. Coelum tum amoenissimum
4120 Servat |              corpore, quod etiamsi maxime placuisset vitae institutum, corporis
4121 Christ |                  togata nec palliata, sed planipedia, humi acta, sine saltatu,
4122 Nicolao|                  si modo sunt illic ulli. Plato putat magni referre quo
4123 Servat |              laudatur Solonis, Pythagorae Platonisque peregrinatio. Vagabantur
4124 Andrel |             quocunque te moves, suaviorum plena sunt omnia. Quae si tu,
4125 Christ |              flammeum. Glomeribus pilorum plenum erat solum; tam crudelis
4126 Iodoco |           promebat erat sacrae scripturae plenus, nec aliud ructare poterat.
4127 Hutteno|           parandam magis idonea; siquidem pleramque nobilitatem illius insulae
4128 Iodoco |               auditorium frequens, in quo plerosque primores suae civitatis
4129 Iodoco |               Miscebat sermones eruditos, plerumque sacros, et ad pietatem facientes.
4130 Iodoco |         avidissime devorarat, et Platonis Plotinique libros non oscitanter excusserat,
4131 Iodoco |                  culinam, potius quam qui plurimas animas asserunt Christo.
4132 Reuchl |            Roffensis; adeo ut cum antehac plurimi fecerit Erasmum, nunc admiratione
4133 Servat |                   pater, literae tuae per plurimorum iactatae manus tandem ad
4134 Rhenan |          penetrabat. Successit sub noctem pluviola, vento suo pestilentior.
4135 Sixtino|                non tamen ex poculis neque poculentum. Cum variis de rebus parum
4136 Hutteno|             quoniam illic mos est ad idem poculum vicissim invitare sese,
4137 Iodoco |                  sed huius opinionis ipse poenas dedit. Cum enim esset et
4138 Iodoco |             Episcopus, immo ut lucrum non poenitendum accederet. Hic in primis
4139 Coleto |                  nomini, nempe Adagiorum. Poenitet enim prioris editionis,
4140 Hutteno|                 frequenti, nec puduit nec poenituit sacerdotes ac senes a iuvene
4141 Iodoco |           vociferabatur in contionibus in poetas: sic enim designabat Coletum,
4142 Montio1|            saliebat. Iam Bellerophon ille poeticus suo terrebat exemplo; iam
4143 Iodoco |                nunc e philosophis, nunc e poetis centones frigidos consarcinat,
4144 Hutteno|                  amplissimum regem gratia pollet, id omne iuvandae reipublicae,
4145 Servat |       compotationibus permutabo. Nam quod polliceris officium tuum in quaerenda
4146 Iodoco | magnificentissimas aedes exstrueret intra pomeria monasterii Carthusiensium,
4147 Nicolao|                est hortatu. Nam ibi soleo pomeridianis aliquot horis vel somnum
4148 August |                apparebat. Erat tum tempus pomeridianum. Equum tradidi famulo et
4149 Sixtino|                  nullius momenti, modo de pomis illis nihil attingeretur,
4150 Sixtino|             quidem paradiso caremus, quia pomum nimium dulce gustavimus.
4151 Batto  |                   Reliquum erat ut altero ponderaret, et repente utraque lance
4152 Nicolao|                autem in quo studebam erat pone moenia. Recurro domum, multis
4153 Manut  |                   Erasmum in eorum numero ponito qui tibi ex animo bene cupiunt. ~
4154 Brixio |                    Poteram aliquid vel in Pontificem vel in legatum effutire,
4155 Servat |                usque adhuc. Excommunicant Pontificiae leges eum qui religionis
4156 Iodoco |                  nollet commendare venias pontificias, saltem ea taceret quae
4157 Brixio |                 tum illuc venisse legatum Pontificium Cardinalem, sed cultu profano.
4158 Servat |             sparserunt. Accessit summorum pontificum auctoritas nimium ad multa
4159 Rhenan |      commodissimus ac festivissimus. ~Ubi Popardiam appulimus, nosque, dum exploratur
4160 Iodoco |               nocendi, sive quia timebant populi tumultum, in quo probitas
4161 Iodoco |                  esse ingens periculum si populus aliquid legat praeter ineptas
4162 Nicolao|              armati procurrunt ad tuendas portas ac moenia. Nec satis tutum
4163 Rhenan |                  rarum. Rogo numquid mali portenderet corpus; negat. Narro de
4164 Nicolao|               credant hoc ostento quiddam portendi in futurum; ego nihil aliud
4165 Montio3|               quibusdam non hominibus sed portentis conflictandum; in quo mehercle
4166 Batto  |              quantum quisque viator secum portet. Ostendebam quos tum habebam,
4167 Montio3|            Ceterum huius laudis praecipua portio regio pectori, velut horum
4168 Iodoco |             ingenua pietas. Cuius minimam portionem debebat naturae suae; siquidem
4169 Batto  |                  ac longa inter nos rixa. Poscebam mihi fores aperiret, me
4170 Batto  |           reddideris.' 'Et quantum tandem poscis?' inquam. Poscit impudentissime
4171 Rhenan |                  sentio oboriri glaucoma, posco pallium. Sed mox syncopis
4172 August |              homunculum, sed ut collegam. Posita est sella, collocuti sumus
4173 Reuchl |                 tui mentionem. Decreverat posito cultu episcopali, hoc est
4174 Nicolao|           tentavit an esset oneri ferendo possetque totam molem in altum tollere.
4175 Coleto |                  literae Graecae me totum possident, neque mihi videor operam
4176 Sixtino|                   quippe qui tuas literas posterior accepissem, deinde ne tu
4177 Manut  |                   ut superiorem editionem posteriore resarciat. Sed vereor ne
4178 Rhenan |               paratum est monimentum, quo posteris tester me vixisse. Et fortassis
4179 Manut  |                   est quin in omnem usque posteritatem Aldus Manutius volitaturus
4180 August |               titulo memoriam suae gentis posteritati valuerit commendare. Cum
4181 Iodoco |                meo iudicio nulla ex parte posthabendus Coleto, nisi quod ob servitutem
4182 Servat |                 studiorum laboribus omnia posthabeo. Cantuariensis Archiepiscopus,
4183        | Postquam
4184 Rhenan |              tribus milibus passuum. Haec postrema equitatio mihi longe gravissima
4185 Hutteno|                iudicem gravem et cordatum postulant; has sic Morus discutit,
4186 Manut  |           negotium. Quod si modis omnibus postulas ut centum aut ducenta volumina
4187 Batto  |             iterum locator ecquem haberem postulatum, id est nomisma rarius.
4188 Servat |            maturam. Ridiculum. Quasi quis postulet ut puer anno decimo septimo,
4189 Batto  |               fabularemur ad ignem absque potatione, donec indusiati caligatique
4190 Iodoco |                quo faciebat iter, habebat potentes amicos, qui illi in itinere
4191 Iodoco |                spiritu quae nullis gemmis poterant aestimari. Neminem ab se
4192 Coleto |              admodum magna pecunia redimi poterit haec libertas, nimirum paucorum
4193 Hutteno|             iuvenilem usque aetatem aquae potu delectatus est; id illi
4194 Montio2|                  fuisse, quare venire non potueris; nam voluisse nihil dubito.
4195 Servat |                 excitatus e somno nunquam potui redormiscere nisi post horas
4196 Nicolao|                consumpta cinericiae nubis praebebat speciem. Vidisses immania
4197 Reuchl |      illustrissimus princeps meus Carolus praebendam donavit satis et honorificam
4198 Iodoco |                 artificii significationem praebens fidem elevat dicentis. At
4199 Iodoco |                  sed sic ut nullam unquam praeberet speciem levitatis aut ineptiae,
4200 Iodoco |          dimissurus Coletum allato poculo praebibit, et complexus hominem humanissime
4201 Francis|                 regioni quae mihi tam diu praebuit hospitium; et in qua libens
4202 Nicolao|                  non usque adeo rarum non praecaverint. Nec mirum si pulvis ille
4203 Iodoco |             sedecim, et qui in sua classe praecellit, sellulam habet ceteris
4204 Hutteno|           articulataque, nihil habens nec praeceps nec haesitans. Cultu simplici
4205 Iodoco |                 copiam non ferebat peti e praeceptionibus grammaticorum, quas asseverabat
4206 Servat |                 Regina conata est me sibi praeceptorem adsciscere. Nemo est qui
4207 Batto  |           descendit et ille, quid nisi ut praeceptori suo rem renuntiaret. ~Interea
4208 Iodoco |                cum libet. Supra cathedram praeceptoris sedet puer Iesus singulari
4209 Servat |                 Nicolaus Wernerus, qui te praecessit, semper hoc mihi solitus
4210 Rhenan |               somniis in extremum exitium praecipitatus sum. ~Iam in posterum diem
4211 Coleto |                   instigantibus quibusdam praecipitavi opus, quod mihi nunc demum
4212 August |                 meo corpusculo convenire, praecipueque eam urbis partem in qua
4213 Coleto |                  avocassent: quorum illud praecipuum, quod passim Graeca desiderarem.
4214 Lectori|               illa anima, sicut Ecclesiae praeclarum lumen fuit, ita coelesti
4215 Iodoco |                  iam tum se praeparans ad praeconium sermonis Evangelici. ~Reversus
4216 Montio1|                has ipsas literas fortasse praecurram. Ceterum de nostro convictu
4217 Piscat |             Amplissime tu quidem mihi eum praedicaras graphiceque prorsus descripseras;
4218 Iodoco |                    Quid tu' inquit, 'mihi praedicas istum, qui nisi habuisset
4219 Rhenan |          pauciloquus, sed quod de Menelao praedicat Homerus, argute loquitur,
4220 Piscat |              cotidie, mihi crede, et tuam praedicationem et meam de se existimationem. ~
4221 Iodoco |             anathematis, quod ob Christum praedicatum intentaretur. Mox citatus
4222 Rhenan |                   ante noctem valedicere, praedicavit se ante abitum mane visurum
4223 Reuchl |                  tamen ob egregias quibus praediti sunt virtutes et animum
4224 Montio3|                probitate parique doctrina praeditos: nunc propemodum invidere
4225 August |         adolescentem divina quadam indole praeditum. Conantem assurgere vetuit, '
4226 Iodoco |                  Paulum factus, ut illius praeesset collegio cuius literas sic
4227 Iodoco |                 Reditibus totique negotio praefecit non sacerdotes, non episcopum
4228 Iodoco |            Siquidem pater bis in urbe sua praefecturam summam gessit, quam illi
4229 Rhenan |                   virginibus sacris illic praefectus, vir angelicae puritatis,
4230 Iodoco |                   si quaeres utrum alteri praeferam, mihi videntur pari laude
4231 Iodoco |                 in contione pacem iniquam praeferendam bello aequissimo. Id enim
4232 Hutteno|                similes magistratus ubique praeficeret princeps! Nec interim ullum
4233 Montio2|                  destituat. ~Quod ad diem praefinitum non veneris, expostulare
4234 Sixtino|                spicis amplissimis, granis praegrandibus, culmis adeo proceris ut
4235 Rhenan |              proficio. Apparatus tum erat praelautus, sed mihi frustra. Ubi confovissem
4236 Hutteno|                  aetatem exigere, ni mors praematura puellam sustulisset e medio,
4237 Iodoco |             linguam expolivit, iam tum se praeparans ad praeconium sermonis Evangelici. ~
4238 Iodoco |                 se malebat demittere quae praepararent ad immortalitatem vitae
4239 Iodoco |                   colloquio, quibus modis praepararet animum suum iturus ad contionandum,
4240 Batto  |              consilio soceri de composito praeparata videri possent. E duobus
4241 Batto  |              repente utraque lance aureus praeponderabat. In utramque lancem translatus
4242 Iodoco |         pertineret, verum non ut plerique praepostere curabat ista. Immo quendam
4243 Montio3|                 omnibus regionibus laudem praeripiat ac paene tenebras offundat.
4244 Manut  |                  gravabor, modo tu aequum praescribas pretium. Vale, doctissime
4245 Brixio |             militum manus. Indutias autem praescriberem trium annorum, quo liceret
4246 Montio3|                primus ipse praestans quod praescribit. Nulli mortalium magis ex
4247 Hutteno|                 plerisque pecunia quam ex praescripto debent qui litigant. Siquidem
4248 Brixio |                    Accubitum est. Canossa praesedit, ego proximus. Toto convivio
4249 Hutteno|                lingua subservit. Ingenium praesens et ubique praevolens, memoria
4250 Iodoco |      dispensationem Episcopus Tornacensis praesente pecunia suo periculo redimisset,
4251 Coleto |                  pervenisse; quae mihi in praesenti sic usui futura est ut nunquam
4252 Montio3|                omnibus floret ornamentis, praeside Ioanne episcopo Roffensi,
4253 Sixtino|                lepidissimae festivitatis. Praesidebat Coletus veteris illius theologiae
4254 Iodoco |                 inscio illo cives equitum praesidia collocarant in itinere,
4255 Batto  |                  fuga nihil futurum esset praesidii. Is cui ego insidebam, in
4256 Montio3|               etiam exemplum, primus ipse praestans quod praescribit. Nulli
4257 Reuchl |              plane fallor, quiddam Italia praestantius. Rursum vale. ~Calecii VI
4258 Hutteno|               exigit, ita aliis non anxie praestat nec in congressibus nec
4259 Iodoco |                   gens Britannica qui hoc praestiterunt apud suos quod Dantes ac
4260 IoanniR|                   Roffensi S.D.~Reverende Praesul, maerens ac dolens hoc verbum
4261 Montio3|                   parte non egregium agit praesulem. ~~~~~~Ceterum huius laudis
4262 Lectori|           regionis et pro dignitate tanti praesulis splendida, sed in mediis
4263 Batto  |                  peto, obiter forte aedes praetereo quasdam equis locandis inscriptas.
4264 Servat |            alicubi. Sed nunc aestas ferme praeteriit et longum est iter. Literas
4265 Hutteno|               Ingenium praesens et ubique praevolens, memoria parata; quae cum
4266 Iodoco |                convivis. Porro cum serius pranderet, etiam tum minus habuit
4267 Iodoco |                  nisi post meridiem illic pranderetur, neque meus stomachus ferret
4268 Iodoco |           stomachum, quo duraret in horam prandii. Hac de re cum illum consulerem
4269 Rhenan |              huius adhuc crudam fuisse. A prandio, quoniam coelum erat pestilentissimum,
4270 Iodoco |               Coletus iussu Regis. Venit, pransus est in monasterio Franciscanorum
4271 Iodoco |                inquit 'languidi et segnes precabamur; nunc alacribus animis illi
4272 Rhenan |                   erat, a quo nihil aliud precabar, nisi ut daret quod mihi
4273 Iodoco |                 Matthaei, symbolum fidei, precationem Dominicam. Et habebat auditorium
4274 Hutteno|              appulit, vigiliis, ieiuniis, precationibus aliisque consimilibus progymnasmatis
4275 Iodoco |                    cum persolveret pensum precum matutinarum cum suo sodali,
4276 Iodoco |                    atrocius esset quam ut premi posset, ascitis duobus episcopis
4277 Montio1|                   glacie vestitas adeoque pressas, ut aliae summo cacumine
4278 Rhenan |                Ioannes Longicampianus qui pridem Lovanii professus est: et
4279 Iodoco |       sensissetque stomachum fortassis ob pridianam inediam nauseantem, ingressus
4280 Hutteno|                  potissimum conciliarent. Primam aetatem carmine potissimum
4281 Batto  |                Mercurium referens ut mihi primo quoque congressu furis suspicionem
4282 Coleto |                   mei et affectibus Annae Principis Verianae. A Panegyrico sic
4283 Hutteno|                 partem absumere. ~Ab aula principumque familiaritate olim fuit
4284 Batto  |                  alteram narro tragoediam priore etiam atrociorem! Pridie
4285 Batto  |             mutandi auri causa monasterii Priorem, quod e regione est, aditurum;
4286 Montio2|              diligenter obsignatas mitte. Priori iam sum multis nominibus
4287 Iodoco |                  pasce oves meas,' cum in prioribus duobus cum reliquis interpretibus
4288 Iodoco |                  quos residerent etiamnum priscae religionis vestigia. Dictitare
4289 Iodoco |                 verum etiam auxit gratiam pristinam. Ubi reditum est in regiam,
4290 Iodoco |             ingenii sui regno dignissimi, privatim hortans Coletum, pergeret
4291 Reuchl |               maiestati intimus est et ad privatissimum colloquium quoties vult
4292 Servat |                   cultum mutare, non quod probarem, sed ne cui scandalo essem.
4293 Batto  |                alterum, qui tametsi satis probarentur, tamen blandius efflagitabat
4294 Iodoco |              quorum integritas mihi valde probaretur, tamen nullum adhuc vidi
4295 Manut  |                 non tantum mei, magnopere probarunt; quos ipse nosti doctiores
4296 Iodoco |                 cives aliquot coniugatos, probatae famae. Roganti causam ait
4297 Servat |               obiiciet mihi aliquis annum probationis ut vocant) et aetatem maturam.
4298 Servat |               tamen vere), probatus sum a probatissimis et laudatus a laudatissimis.
4299 Servat |             arrogantius, sed tamen vere), probatus sum a probatissimis et laudatus
4300 Servat |        intellegunt. Quanquam ipse nunquam probavi, et gustatum iam multo minus,
4301 Rhenan |               contingat gloria ut Christo probemur. ~Bene vale, Beate carissime.
4302 Iodoco |                   populi tumultum, in quo probitas illius habebat optimum quemque
4303 Hutteno|               patre viro alioqui prudenti proboque, ut ea conantem omni subsidio
4304 Servat |              invitet hospitium. Et si non probor ab omnibus (quod nec studeo),
4305 Batto  |                 cubaremus; eos esse viros probos, nec causam esse quo minus
4306 Hutteno|                 demum intelleges quam non probum artificem ad hoc negotii
4307 Servat |               Cancellarius, vir doctus et probus, me sic amplectitur ut,
4308 Iodoco |        opinionibus paradoxis, postremo de procellis quibus explorata est hominis
4309 Wimphe |          proceribus sumemus. Nam hos vere proceres existimo non qui funes aureos
4310 Wimphe |                 et cognoscendis Germaniae proceribus sumemus. Nam hos vere proceres
4311 Sixtino|                praegrandibus, culmis adeo proceris ut alnum nostratem aequarent;
4312 Hutteno|                modoque corporis est infra proceritatem, supra tamen notabilem humilitatem.
4313 Iodoco |           magnatibus gratissimus, corpore procero et eleganti, natura felici,
4314 August |                abire statueram, eoque res processerat ut mihi vix integrum esset
4315 Sixtino|                     Tandem cum et longius processisset disputatio, et esset quam
4316 Iodoco |                   ac facetias supra modum proclivis. Haec ipse mihi fassus est,
4317 Montio1|          deiciebam, quoties ille in genua procumbebat, mihi pectus saliebat. Iam
4318 Wimphe |                  admonueram hominem ne me proderet: delectari me paucis amiculis
4319 Iodoco |              hortum monasterii, et Coleto prodeunte dimisit suos omnes. Ubi
4320 Rhenan |                   quis agnitum me telonae prodidit. Telones est Christophorus,
4321 Iodoco |              eruditi tanto ardore scripti prodierunt'. ~Quanquam autem illud
4322 August |              licuit manum admovere pileo. Prodigiosam in tanto rerum fastigio
4323 Servat |           Probavit, atque ita in publicum prodii. Statim admonitus sum ab
4324 Coleto |                 Paulum atque in Evangelia prodiisse in lucem. Equidem non ignoro
4325 Rhenan |                   esset hora septima, nec prodiret Comes, iubeo illum excitari.
4326 Batto  |              Profertur denique libripens, prodit et caupo; ibi libratum est
4327 Iodoco |       cogitationes quacunque etiam lingua proditas optarim. ~Iam ne quid defuisse
4328 Sixtino|                malignam minutamque frugem producere, dolum addidit industriae.
4329 Iodoco |            repetam (quod fere sesquihoram productum est), interim in aula ferociebat
4330 Coleto |                  extricem quae in literis profanis institui; id quod hac hieme
4331 Servat |                videris nescio. Est quidem profanum, sed ad omnem doctrinam
4332 Rhenan |                   inhorrescere. Hoc certe profeci accessione aetatis, mortem
4333 Hutteno|                  periculum faceret ecquid profecisset in hoc genere. Utopiam hoc
4334 Andrel |               mollicula, quam fragrantia, profecto cuperes non decennium solum,
4335 Nicolao|               speciem, velut e terra sese proferentis in sublime, colore propemodum
4336 Rhenan |                  serius accubuerant) cena proferretur fabulis, ego petita venia
4337 Batto  |                   syngrapham esse deiero. Profertur denique libripens, prodit
4338 Hutteno|                 peritiam profitetur. Quae professio, ut est a veris literis
4339 Iodoco |                   mensibus. In Theologica professione nullum omnino gradum nec
4340 Hutteno|                  qui temere ad tam arduam professionem ingerunt sese, nullo prius
4341 Iodoco |            ordines, sed quod homines suae professioni non respondebant. Nam ipsi
4342 Wimphe |                  doctores per theologicae professionis decanum et alterum quendam
4343 Iodoco |                   incommodum, ut et nihil proficeret nisi in peius, et existimationis
4344 Rhenan |             invitor ad cenam. Excuso, non proficio. Apparatus tum erat praelautus,
4345 Iodoco |                amicos ac doctos liberrime profitebatur quid sentiret. Scotistas,
4346 Iodoco |                   tribuebat, quod ambitio profitendi et quaestus omnia vitians
4347 Iodoco |           studiorum sanctisque colloquiis profligavit: et tamen si quando sese
4348 Batto  |                   consilii?' Iam nox erat profunda. Venit interea cauponaria
4349 Montio1|              interim eundum erat nunc per profundos nivium cumulos, nunc per
4350 Coleto |                  impetu quatuor volumina; progressurus, ni me quaedam avocassent:
4351 Hutteno|                nec ad scurrilitatem usque progressus est, nec mordacitatem unquam
4352 Hutteno|       precationibus aliisque consimilibus progymnasmatis sacerdotium meditans. Qua
4353 Francis|                 se fovens sputa, vomitus, proiectam cervisiam et piscium reliquias,
4354 Iodoco |            possent in omne flagitii genus prolabi. ~Nulli mortalium generi
4355 Hutteno|                   tibi legenti, sat scio, prolixa videbitur: id faciet Mori
4356 Iodoco |                etiam occupati cotidie tam prolixas preces exhaurire cogerentur,
4357 Iodoco |              cygneam canere cantionem, ea promentes quae pectus afflatum sacro
4358 Coleto |               videntur, cum inciderint in promerentem neque tamen ambientem. ~
4359 Rhenan |          cenavimus plus opinor sexaginta, promiscua hominum colluvies, idque
4360 Sixtino|                fabula non habituros.' Ubi promiserant, 'Incidimus' inquam 'olim
4361 Coleto |         distraherentur. Neque dubito quin promissa praestiterit, ut est vir
4362 Sixtino|       veteratoriis technis adortus magnis promissis corrupit, ut sibi ex felicioribus
4363 Rhenan |                 quas confabulationes mihi promittebam. Decreveram, si vernasset
4364 August |             oravit, ne suspicarer ea quae promitteret non ex animo proficisci,
4365 Servat |                   potest, magnifice multa promittunt. Sunt hic duae universitates,
4366 Andrel |           Laureato~Nos in Anglia nonnihil promovimus. Erasmus ille, quem nosti,
4367 Iodoco |                  hominum iudicia, quamque prona in malum credulitas, quantoque
4368 Hutteno|             merendi cupidissimus, mireque pronus ad misericordiam: eum nunc
4369 Manut  |                    ut audio) restituendis propagandisque bonis auctoribus das operam,
4370 Andrel |          iocabimur; nam videbo te, spero, propediem. ~~~~~~Vale, ex Anglia. Anno
4371 Iodoco |                   ad luxum ac somnum mire propensus, ad iocos ac facetias supra
4372 Wimphe |                 posterum; verum excusavi, properans ad hoc negotium in quo nunc
4373 Reuchl |               Atque hac lege nos ad navim properantes decem apud sese dies detinuit,
4374 Coleto |               Colete, quam velis equisque properem ad sacras literas, quam
4375 Andrel |          redduntur suavia; venitur ad te, propinantur suavia; disceditur abs te,
4376 Nicolao|                  subitus, ut qui erant in propinquo putarent rupto coelo mundum
4377 Manut  |            tametsi non solet mihi admodum propitius esse Mercurius et incommodissimum
4378 Hutteno|                  si continget Morum nosse propius. Sed illud tamen interim
4379 Iodoco |                   unum aliquod argumentum proponebat, quod diversis contionibus
4380 Hutteno|                prorsus abhorret. Porro ut propriarum rerum est neglegentior,
4381 Montio3|   magnificentissimum collegium suo sumptu proprie dicavit bonis literis. Magis
4382        | propterea
4383 Iodoco |                 parte mihi felix, Lutetia propulisset; alterum in Britannia, quo
4384 August |               audito, me non sentiente se proripuit intro, moxque egressus iubet
4385 Hutteno|                  Mox diu luctatus est, ut prosam orationem redderet molliorem,
4386 Sixtino|                  industriae terram primus proscidisset, cum Abel sponte nascentibus
4387 Reuchl |                   veneratione, tuum nomen prosequatur magnus ille literarum ac
4388 Iodoco |                contionibus ad finem usque prosequebatur: puta Evangelium Matthaei,
4389 Montio1|                  socius, te pari caritate prosequitur. Cura, mi Guilhelme, ut
4390 Montio1|          accidisset. Cum arx iam ferme in prospectu esset, offendimus omnia
4391 Hutteno|                  quadragesimum. ~Valetudo prospera magis quam robusta, sed
4392 Servat |       eleemosynario ut mihi de sacerdotio prospiceret. Regina conata est me sibi
4393 Hutteno|                    magis illorum commodis prospiciens quam suis; plerisque solitus
4394 Iodoco |               adhibitis sollemnibus illis protestationibus fidentes, diffidentes exhalarent
4395 Piscat |                   eruditionis, non illius protritae ac trivialis, sed reconditae,
4396 Batto  |                mutatum vellemus proferre; protuli. Ibi alii nummo pondus deerat,
4397 Hutteno|                 in qua nemo vixit qui non provectus sit ad meliorem fortunam,
4398 Reuchl |                   ad amplissimam fortunam provehetur; nec usquam continget plus
4399 Hutteno|               tuetur, alios commendatione provehit: quos alioqui iuvare non
4400 Sixtino|               depulsi, segetes sua sponte provenire laetissimas spicis amplissimis,
4401 Iodoco |                 prima, tametsi sunt aliae proventu magis opimo. Hic vir optimus
4402 Iodoco |            quoniam non perinde conducebat proventui culinae, iussus est deponere
4403 Iodoco |            aliquod ex epistolis Pauli aut proverbiis Salomonis. Ex eo delectum
4404 Batto  |               arte lusimus et iuxta vetus proverbium contra Cretensem Cretizavimus. ~~~~~~
4405 Christ |                  aequiorem concertationem provoco. Experire utrum tu me prius
4406 Rhenan |                  venia cubitum abeo, quod proxima nocte minimum dormieram. ~
4407 Batto  |                relicto pergimus. Iam vico proximi cum essemus, forte praecesserat
4408 Brixio |                    Canossa praesedit, ego proximus. Toto convivio cum Andrea
4409 Iodoco |                   mihi visus est cui nemo prudens cauletum suum vellet committere;
4410 Iodoco |          comperisse quosdam monachos vere prudentes ac pios. Nec enim ille iudicabat
4411 Montio1|                  natura aut pudentius aut prudentius aut candidius aut benignius.
4412 Coleto |                tibi aliquando vincenda et publicae utilitatis respectu excutienda.
4413 Batto  |                  cubiculum spectabat viam publicam: at illic obstabat templum
4414 Hutteno|            quoquam acciperet. Felices res publicas, si Mori similes magistratus
4415 Montio1|                 produxit rerum natura aut pudentius aut prudentius aut candidius
4416 Wimphe |                   Germania; quam piget ac pudet tam sero cognitam fuisse.
4417 Montio3|             eloquentia, ni me Christianus pudor, ceu Pallas quaepiam Homerica,
4418 Iodoco |                  illorum studio, quos non puduerit senes a iuvene, doctores
4419 Hutteno|                  auditorio frequenti, nec puduit nec poenituit sacerdotes
4420 Iodoco |                amoenioribus. In pueris ac puellis delectabat naturae puritas
4421 Servat |                conviciis et pudore quodam puerili fuisse retentum, cum intellegerem
4422 Nicolao|                  Christianorum atque adeo puerorum lusus est. In tantum apud
4423 Montio1|               quem Ulyssem non contemnam? Pugnabat Iuno semper poeticis viris
4424 Iodoco |                  odio, qui ambitione mali pugnarent cum malis seque vicissim
4425 Sixtino|                    quid nisi ut cum vento pugnes? Eia age, si sapis, tibi
4426 Manut  |              exemplo laboribus exerceris, pulcherrimis quidem illis et immortalem
4427 August |                viri Dominici Grymani, qui pulcherrimum hoc propositum et animo
4428 Iodoco |                   non laborabat. Non nisi pullis vestibus utebatur, cum illic
4429 Rhenan |            triduum restitutus est, hausto pullo gallinaceo contuso, et cyatho
4430 Batto  |                nec satis occurrit, puella pulsat fores. Ego clanculum submoto
4431 Nicolao|                   simul et flatile est et pulsatile, in templis sollemne, quibusdam
4432 Rhenan |                 quod edi posset; sordidae pultes, offae, salsamenta non semel
4433 Nicolao|                   fulmen illapsum attigit pulverem, moxque vasa omnia corripuit
4434 Batto  |                   Anglus gladium, quem ad pulvinum locaverat, longe amotum
4435 Iodoco |                   Christianam innocentiam puramque ac simplicem caritatem minus
4436 Iodoco |              quidem sententia possis vere pureque dicere Christianum. Nec
4437 Batto  |                 postridie Virginis matris purgatio. Et quorsum' inquam 'attinet
4438 Iodoco |             vitiis abhorrebat animus ille purissimus ac vere templum Christo
4439 Iodoco |                puellis delectabat naturae puritas ac simplicitas, ad cuius
4440 Iodoco |         sacerdotes ac theologi vestiantur purpura. Summa vestis semper erat
4441 Hutteno|                   delectatur, nec sericis purpurave aut catenis aureis utitur,
4442 Iodoco |                huius seculi inquinamentis purum peregerit. Opes in pios
4443 Christ |                 expertam esse puellam tam pusillam ac perinde malam. Nos excusare
4444 Iodoco |                 ex uno tantum genere cibi pusillo, uno aut altero cerevisiae
4445 Iodoco |                finem usque prosequebatur: puta Evangelium Matthaei, symbolum
4446 Nicolao|                   abiturum. Nec ridiculum putabatur quod vulgo dici solet: Quid
4447 Coleto |                 exstimulando eos per quos putabis negotium oportere confici.
4448 Servat |                pietatem collocamus. Actum putamus de illo qui vestem albam
4449 Iodoco |                  a nonnullis damnari, qui putant esse ingens periculum si
4450 Servat |                concanonicos et confratres putare; baptismi sacramentum summam
4451 Iodoco |                    Ibi cum sodalis illius putaret omnia repetenda ab initio,
4452 Christ |                 deesse quam vires. 'An tu putas' inquam 'bellorum exitus
4453 Iodoco |                 vestra pecunia. An eum me putatis qui ob pecuniam sim suppressurus
4454 Hutteno|                  aula. Et postea sunt qui putent Christianos non inveniri
4455 Iodoco |            optarim. ~Iam ne quid defuisse putetur absolutae Coleti pietati,
4456 Nicolao|            tympana, nunc anapaestis, nunc pyrrhichiis perstrepentia. At his nunc
4457 Servat |            senectus. At laudatur Solonis, Pythagorae Platonisque peregrinatio.
4458 Sixtino|           sermonibus conditum erat ut vel Pythagoram delectare posset. Homunculi
4459 Hutteno|               esse Democritum, aut potius Pythagoricum illum philosophum, qui vacuus
4460 Iodoco |                inediam (erat autem tempus quadragesimae praesertim cum totus essem
4461 Hutteno|             tribus; nam nunc vix excessit quadragesimum. ~Valetudo prospera magis
4462 Iodoco |                    Annos natus erat ferme quadraginta quatuor cum hominem nosse
4463 Rhenan |       sorbitiuncula eo cubitum. Hic forte quadrigam nactus, quae Lovanium peteret (
4464 Servat |                  ad haec dedit dono supra quadringentos nobiles his pauculis annis,
4465 Brixio |                   te videam in Brabantia, quaeras unde te agnoscerem?' Subriserunt
4466 Servat |               polliceris officium tuum in quaerenda sede, ubi cum maximo, ut
4467 Iodoco |          lubentius, quod suspicor te tibi quaerere egregium aliquod pietatis
4468 Iodoco |                  maxime conducere. Iam si quaeres utrum alteri praeferam,
4469 Batto  |               adolescente 'Heus,' inquam 'quaeso, verum dicas, quidnam de
4470 Hutteno|              libentius litigatores, neque quaestum uberiorem faceret quisquam
4471 Hutteno|                   natura sed assuetudine, qualia permulta nobis solent adhaerere.
4472 Brixio |                  fieri mentionem pacis.' 'Quamobrem?' 'Quoniam pax' inquam '
4473 Manut  |           relinquenda. Quare pervelim rem quamprimum absolvi. Est autem vix decem
4474 Iodoco |              iniqua sint hominum iudicia, quamque prona in malum credulitas,
4475 Brixio |               Ammonius, qui non ignorabat quanta libertate soleam apud amicos
4476 Reuchl |                   apud mensarios pecuniam quantam iussero se depositurum.
4477 Reuchl |               Respondit se nihil laborare quanti constaret, modo tibi gratum
4478 Hutteno|                   robusta, sed tamen quae quantislibet laboribus sufficiat honesto
4479 Servat |           conspurcatius aut magis impium? Quanto magis est e Christi sententia
4480 Iodoco |                prona in malum credulitas, quantoque facilius sit maledicis linguis
4481 Hutteno|                  ac si puella foret forma quantumlibet amabili. Vix ullus maritus
4482        | quantus
4483 Montio1|                monstruosa erat tempestas. Quarto vix demum die solem aspeximus.
4484 Batto  |                ille data opera me rogavit quasnam esset pecunias accepturus.
4485 Rhenan |                   Aquisgranum lassulus ob quassationem bigae, quae mihi in via
4486 Batto  |                   equos mutabimus.' Caput quatiebat homo, deinde descendit,
4487 Coleto |              futura est ut nunquam aeque. Quavis enim ratione mihi est elaborandum
4488 Coleto |                tamen ambientem. ~Dici non queat, optime Colete, quam velis
4489 Hutteno|            aliorum his adsimilium? quorum quemcunque nominaveris, mundum omnium
4490 Iodoco |           probitas illius habebat optimum quemque addictissimum: etiamsi ille
4491 Servat |                   cogente morbo. Non fero quemvis cibum, nec coelum quidem
4492 Rhenan |                tam pauci perveniant, iure queri non possum me parum diu
4493 Sixtino|           grandinis et venti vis tanta ut quernis roboribus aequales culmi
4494 Batto  |                 obiecto et ingenti scamno querno. Verum id consilium mox
4495 Coleto |              quaeque ipse rettuleram, non quibant inveniri. Enchiridion non
4496 August |                   ut bibliothecam optimis quibusque libris diversarum linguarum
4497 Manut  |           volitaturus sit per omnium ora, quicunque literarum sacris sunt initiati.
4498 Francis|                   pestilentiorem, ibi diu quiescentem. Tum sola fere strata sunt
4499 Sixtino|               facere, non modo convivium. Quinam, inquies? Accipe, quo magis
4500 Rhenan |               longaevitate. Annum excessi quinquagesimum, ad quem cum ex tam multis
4501 Servat |                 uno die nobiles centum et quinquaginta. Ab aliis episcopis supra
4502 Iodoco |         disciplinae regularis, ac subinde quiritabantur se pro monachis haberi;
4503 Brixio |                   percontatus sum Andream quisnam adesset. Is respondit, '
4504        | quisquis
4505 Coleto |                fuit in causa quo minus me quiverim ab his tricis expedire.
4506        | quoad
4507 Iodoco |            Christi maiestatem, ut ad hanc quodammodo sordescerent apostolorum
4508 Servat |                  cibum, nec coelum quidem quodlibet. Nam morbus hic facile recurrens
4509 Montio3|         commodorum et incommodorum socio. Quodque gravius est, interim dum
4510 Servat |              nihil bibo nisi vinum, neque quodvis vinum, idque cogente morbo.
4511        | quolibet
4512 Iodoco |         auctoritatis maximae apud optimos quosque, multis magnatibus gratissimus,
4513 Iodoco |                 paululo eminentiorem. Nec quosvis admittunt temere, sed delectus
4514 Servat |                eum qui vere sit bonus, in quovis vitae genere bene victurum.
4515 Nicolao|                   homines compellebant in rabiem. Habet enim ille sonitus
4516 Montio1|                 solum contingerent, aliae ramis lacerae, aliae medio trunco
4517 Iodoco |                 alter, qui simili spiritu raperetur ad studium consulendi pietati
4518 Hutteno|                   causis alia forma alios rapiat, ita videtur et ingeniorum
4519 Servat |                aliquot. Ad literas tantum rapiebatur animus, quarum istic nullus
4520 Rhenan |                 cui me Comes commendarat, rapior e diversorio ad aedes cantoris.
4521 Hutteno|                   sufflavo nigrore, barba rarior. Oculi subcaesii, maculis
4522 IoanniR|           loquuntur, colatam, pestilentem raris et imbecillis corpusculis.