bold = Main text
     Epistola                                           grey = Comment text

5023 August |              paulisper per fenestram loci situm prospicio, redit ad me Graecus,
5024 Sixtino|                desperat.' ~Habes fabulam, Sixtine, inter pocula dictam atque
5025 Iodoco |              vescebatur cibis quibuslibet sobrie et cum gratiarum actione.
5026 Batto  |                 tamen inter nos ut otiose sobrieque fabularemur ad ignem absque
5027 Iodoco |          abstinentia cenae perpetua, iugi sobrietate, indefessis laboribus studiorum
5028 Lectori|              affluentia spontaneam victus sobrietatem, sive in tantis negotiorum
5029 Rhenan |              angelicae puritatis, iudicii sobrii sanique, doctrinae non vulgaris.
5030 Iodoco |                   ardenti ac simplici sed sobrio pectore proficisci: nec
5031 Servat |                  puto. Vixi interim inter sobrios, vixi in studiis literarum,
5032 Batto  |                   ac facta; quae consilio soceri de composito praeparata
5033 Batto  |                tanquam furtim mihi contra socerum studeret; deinde descendit
5034 Montio3|                commodorum et incommodorum socio. Quodque gravius est, interim
5035 Montio1|                  amorum et odiorum meorum socius, te pari caritate prosequitur.
5036 Iodoco |                   aliquot et e sui gregis sodalibus, sed pauciores -- (quemadmodum
5037 Rhenan |         suppeditante vinum. Aderat aliqua sodalitatis pars, mox universi salutatum
5038 Iodoco |             extricare, sicubi repperisset sodalitium vere coniuratum in vitam
5039 Iodoco |                 aut secessus, adeo ut nec solarium sit ullum aut cubiculum.
5040 Batto  |               faciam. Habes a me scutatum sole insignem, restant passuum
5041 Brixio |                ignorabat quanta libertate soleam apud amicos effutire quicquid
5042 Montio2|                    quarum rerum durissimi soleant esse aditus, eas felicius
5043 Hutteno|                 et felicitatis comes fere soleat esse iactantia, nullum adhuc
5044 Montio1|           tempestas. Quarto vix demum die solem aspeximus. Hoc unum ex tantis
5045 Montio1|          amplificationes suspectas haberi solere, praesertim iis qui eius
5046 Batto  |             miseris, cum mature, quod non soles, tum optima fide, ut consuesti
5047 Nicolao|                 se vehementius in aliquid solidum. ~Etenim cum agerem Florentiae
5048 Batto  |            materia dicebatur, alius parum solidus; hoc nimirum consilio, ut
5049 Nicolao|                  et pulsatile, in templis sollemne, quibusdam non placet, nisi
5050 Iodoco |                  caerimoniis et adhibitis sollemnibus illis protestationibus fidentes,
5051 Montio1|              viris infesta; rursum Aeolum sollicitarat; nec ventis modo in nos
5052 Reuchl |              mutavit. In extremo digressu sollicite me rogavit qua re posset
5053 Wimphe |                minutalia, de quibus minus solliciti sumus. Quae si suscipiet
5054 Iodoco |                omnes. Ubi solus esset cum solo, iussit ut tecto capite
5055 Iodoco |               adeo ut nec sermonem ferret soloecum ac barbarie spurcum. Quicquid
5056 Andrel |                   non decennium solum, ut Solon fecit, sed ad mortem usque
5057 Servat |              suadet senectus. At laudatur Solonis, Pythagorae Platonisque
5058 Rhenan |               vices! E tantis felicitatum somniis in extremum exitium praecipitatus
5059 Servat |                ratione. Semel excitatus e somno nunquam potui redormiscere
5060 Batto  |                voce quam diceres esse non somnolenti, 'Quid paras?' inquit. '
5061 Rhenan |                  nisi ob iactionem, nulla somnolentia, palatum perpetuo sanissimum. ~
5062 Sixtino|         augustiusque prae se ferre. Aliud sonabat vox, aliud tuebantur oculi,
5063 Nicolao|        commovendos animos. At horribilius sonant nostra tympana, nunc anapaestis,
5064 Christ |           domestica fortiter depugnantem. Sonuerat diu tuba ante congressum,
5065 Manut  |            resarciat. Sed vereor ne iuxta Sophocleum adagium malum malo sarciat.
5066 Francis|               piscium reliquias, aliasque sordes non nominandas. Hinc mutato
5067 Iodoco |         maiestatem, ut ad hanc quodammodo sordescerent apostolorum scripta. Omnia
5068 Rhenan |            appositum est quod edi posset; sordidae pultes, offae, salsamenta
5069 Iodoco |            quaedam scite dicerentur licet sordidis verbis, nec rursus magni
5070 Hutteno|                   pietatis. ~Animus est a sordido lucro alienissimus. Liberis
5071 Piscat |              habetur, istic non rude, non sordidum, non insulsum videri non
5072 Iodoco |            Christo. Impatiens erat omnium sordium, adeo ut nec sermonem ferret
5073 Sixtino|                  vitiata nec a tineis aut soricibus arrosa, Musis credo quae
5074 Hutteno|             utpote ruri inter parentes ac sorores semper habitam, quo magis
5075 Hutteno|                  erga parentes ac liberos sororesque sic affectus est, ut nec
5076 Iodoco |              adnitebantur commissarii, ne sortem perderet Episcopus, immo
5077 August |              talis cardinalis -- extremae sortis homunculum, sed ut collegam.
5078 Christ |            declarabat. Iacebant per humum sparsa, hic caliendrum, illic flammeum.
5079 Servat |                sex milia discriminum sese sparserunt. Accessit summorum pontificum
5080 Rhenan |                vidimus, cum rumor atrocia sparsisset. Anglus equus plane defecit
5081 Nicolao|                    ac per aera aliam alio sparsit. Ipse pulvis accensus in
5082 Iodoco |                 ascendentibus, distinctis spatiis. Quaeque classis habet sedecim,
5083 Coleto |                enim dubitandum quin tanto spatio divenditi sint libri, et
5084 Nicolao|               diducit, et interdum campos spatiosos in collem erigit? ~Quis
5085 Sixtino|                    quam ille iam ingentem spatiosumque agrorum tractum hac semente
5086 Nicolao|                 qua dabatur liberum aeris spatium; alia civium domos longo
5087 Hutteno|             quaeque prorsus absit ab omni specie tyrannidis. Quin nec in
5088 Hutteno|               quibusdam interspersi; quae species ingenium arguere solet felicissimum,
5089 Iodoco |           egregius iuvenis, dedit evidens specimen ingenii sui regno dignissimi,
5090 Iodoco |             natura, sed quo Christus; ita speciosior est laus Vitrarii, quod
5091 August |             reliquerit: qui non video quo speciosiore titulo memoriam suae gentis
5092 Christ |             hortis, nos e cenaculo taciti spectabamus, non sine risu. Sed audi
5093 Batto  |                  nisi qua parte cubiculum spectabat viam publicam: at illic
5094 Christ |                  Quid tandem negotii?' In spectaculo sedimus, sane iucundo. '
5095 Hutteno|                 quid exoticum aut alioqui spectandum occurrit, avidissime mercari
5096 Brixio |                   in qua pransi fueramus, spectat flumen Thamisin); malebam
5097 Christ |                  sine saltatu, e cenaculo spectata, epitasis turbulentissima,
5098 Servat |               frugem. ~Hoc igitur interim spectavi, in quo vitae genere minime
5099 Christ |                 rem, Christiane, refero. ~Spectavimus hodie matremfamilias cum
5100 Francis|                  Primum quam coeli partem spectent fenestrae ostiave nihil
5101 Lectori|                  genere concinnatus, sive spectes in tanto rerum fastigio
5102 Nicolao|                 miro casu per rimas illas speculatorias fulmen illapsum attigit
5103 Iodoco |             bubonem omnes convolant mali, sperantes fore ut Regis animus iam
5104 Iodoco |               post data est illis ansa ut sperarent iam posse confici Coletum.
5105 Reuchl |              talis est, ut etiam si nulla speraretur utilitas, tamen ob egregias
5106 Sixtino|              sponte provenire laetissimas spicis amplissimis, granis praegrandibus,
5107 Sixtino|             aequarent; eis nec lolium nec spinam ullam aut carduum internasci.
5108 Rhenan |             quicquam praeter meras pestes spirabat. Ego mihi vestibus probe
5109 Rhenan |               ferro candenti inurerentur. Spirae furtim subduxi me e diversorio,
5110 Sixtino|                Video herbas mirum quiddam spirantes. Quid si et hic inveniatur
5111 Iodoco |                animis illi dicemus hymnos spirituales; et eiusmodi sacrificiis
5112 Lectori|                 dignitate tanti praesulis splendida, sed in mediis deliciis
5113 Rhenan |               culpa, cum ipse sit alioqui splendidus convivator --, expleo me
5114 Lectori|                 in tanta rerum affluentia spontaneam victus sobrietatem, sive
5115 Iodoco |               ferret soloecum ac barbarie spurcum. Quicquid erat domesticae
5116 Francis|              annos viginti, sub se fovens sputa, vomitus, proiectam cervisiam
5117 Batto  |                  iam equos conscendimus?' Stabat etiamdum otiosus locator
5118 Servat |                  bene vivas. Vis me sedem stabilem figere, quod ipsa etiam
5119 Hutteno|                esset, fallebat convivas e stanneo poculo cervisiam bibens,
5120 Batto  |     circumspectans offendo latronum equos stantes ephippiis impositis, quomodo
5121 August |              discipulum coram praeceptore stare.' Tandem ostendit bibliothecam
5122 Montio1|              aliae medio trunco discissae starent, aliae funditus evulsae
5123 August |                   faventem. Sed iam abire statueram, eoque res processerat ut
5124 Servat |                    ostendi cultum quo uti statuissem. Rogavi an in Anglia conveniret.
5125 Hutteno|                   Morus est ignotissimus, statura modoque corporis est infra
5126 Rhenan |                  adeo ut nec firmus esset status aut incessus. Lingua --
5127 Iodoco |                   dissecare, ingenii esse sterilis et inopis. Thomae tamen,
5128 Batto  |            quomodo necesse erat eos totam stetisse noctem, cum praeter modo
5129 Hutteno|                    per omne scripti genus stilum exercens; qui cuiusmodi
5130 Iodoco |                non ignorare quid in illum stimularet episcopos illos, neque nescire
5131 Hutteno|                  itinerum comites. Ab his stipari gaudet potius quam luxu
5132 Sixtino|             roboribus aequales culmi illi stipulae aridae in morem defringerentur.
5133 August |                illud extremis verbis a me stipulatus est, ut ipsum adhuc semel
5134 Rhenan |                  quo contunditur, Germani stockfisch vocant: nam eo alioqui satis
5135 Hutteno|                  Linacri, Pacaei, Coleti, Stocschleii, Latimeri, Mori, Tunstalli,
5136 Iodoco |                   quendam eiusdem ordinis Stoicum, qui visus indigne ferre
5137 Christ |                 consulto quidem; nam eram stomachosior. Ne roga in quem, in te
5138 Francis|                quiescentem. Tum sola fere strata sunt argilla, tum scirpis
5139 Reuchl |                  ubique, tametsi nonnulli strenue reclamarint, praesertim
5140 Nicolao|         Corybantes tympanorum et tibiarum strepitu homines compellebant in
5141 Hutteno|           modestam quae non multum habeat strepitus atque ambitionis, multum
5142 Batto  |              aperio. Iam lucescere clamo, strepo, familiares expergefacio.
5143 Christ |                     Verebar mihi insidias strui per te hominem argutissimum.
5144 Hutteno|                  suae quisque domi facere studeant. ~Habes imaginem ad optimum
5145 Nicolao|             periculi. Hortus autem in quo studebam erat pone moenia. Recurro
5146 Reuchl |                 item Coletum. Uterque tui studiosissimus est, uterque talis est,
5147 Lectori|                 in omnes tum praecipue in studiosos quid referam? De me nihil
5148 Hutteno|                 in aulam admitti quam hic studuit effugere. Verum cum esset
5149 Batto  |              scelesta, ita et impudens et stulta; inde multa ac longa inter
5150 Iodoco |                 solito subsidio: damnabat stultam eorum fiduciam qui nummo
5151 Iodoco |                   Coletus ad haec aliaque stultiora respondere dedignaretur. ~
5152 Hutteno|               ingenio; si cum indoctis ac stultis, fruitur illorum stultitia.
5153 Hutteno|                  stultis, fruitur illorum stultitia. Nec offenditur morionibus,
5154 Nicolao|                    Dum ad hoc spectaculum stupeo, accurrit famulorum unus
5155 Batto  |                     atque haec vultu illo stupido. Ita adsimulabat sese, tanquam
5156 Iodoco |                acumen, aiebat sibi videri stupidos et hebetes et quidvis potius
5157 Batto  |            quandam animadverto, in iuvene stuporem qui e regione accumbebat;
5158 Servat |                  solitus erat dissuadere, suadens ut alicui episcopo me potius
5159 Batto  |               ageretur haud ignara primum suadere coepit ut una potius cubaremus;
5160 Servat |                   figere, quod ipsa etiam suadet senectus. At laudatur Solonis,
5161 Sixtino|           conditoris benignitate diffisus suaeque nimium confisus industriae
5162 Servat |                 in Italia, scripsit ad me suapte manu literas amantissimas,
5163 Brixio |                 hic me adhibuisset, aliud suasissem.' 'Quid?' inquit Ammonius. '
5164 Andrel |               denique quocunque te moves, suaviorum plena sunt omnia. Quae si
5165 Hutteno|             interim in amici multo omnium suavissimi contemplatione versari.
5166 Hutteno|              quicum tamen perinde comiter suaviterque vivit, ac si puella foret
5167 Batto  |                 renuntiat, me de gradibus subauscultante. ~In Anglo nihil erat neque
5168 Hutteno|              nigrore, barba rarior. Oculi subcaesii, maculis quibusdam interspersi;
5169 Servat |                  Epistolas; adulterina et subditicia obelis iugulavi, obscura
5170 Batto  |                 agere coepi quo me cultro subducerem. 'Quid igitur' inquam 'tibi
5171 Iodoco |              seculi corruptissimis, neque subduceret lucem suam temporibus tenebricosissimis:
5172 Batto  |            Animadverti tandem et lancibus subesse fraudem et ponderi. Et forte
5173 Iodoco |                mulum aliquoties aut equum subiciebant, quo commodius liceret confabulari;
5174 Rhenan |                fallaces mortalium spes! o subitas et inopinatas rerum humanarum
5175 Montio1|               nocte post diutinam pluviam subitum atque acre obortum gelu
5176 Iodoco |                  in scrinia conferri, quo sublevabantur ante pauperes, non improbabat
5177 Iodoco |              optimus, duntaxat si quid ad sublevandam necessitatem pertineret,
5178 Hutteno|                   prodesse. Alios pecunia sublevat, alios auctoritate tuetur,
5179 Hutteno|             accessisse, si quem oppressum sublevavit, si perplexum et impeditum
5180 Nicolao|                 terra sese proferentis in sublime, colore propemodum cinericio,
5181 Sixtino|          debacchari ac nescio quid homine sublimius augustiusque prae se ferre.
5182 Hutteno|               tenuis admodum rubor ubique sublucet. Capilli subnigro flavore,
5183 Rhenan |                meridiem solis aestus erat submolestus. Brisaci pransi sumus, sed
5184 Batto  |              collocuta est. Tandem iuvene submonente reliquus sermo sibilis peractus
5185 Batto  |               pulsat fores. Ego clanculum submoto scamno rogo quid velit.
5186 Iodoco |                morbo fractus cogeretur se submovere ab hominum consortio. Illic
5187 Batto  |           affirmat, descenditque irata ac submurmurans et homicidae illi rem omnem
5188 Hutteno|                  ubique sublucet. Capilli subnigro flavore, sive mavis, sufflavo
5189 Christ |               mihi gratulabar dominae non subolere rem meo consilio gestam;
5190 Iodoco |                Porro cum ex eius convictu subolesceret unus atque alter, qui simili
5191 Christ |             impune feras?' Respondit illa subridens sibi quidem non tam animum
5192 Brixio |              quaeras unde te agnoscerem?' Subriserunt inter sese, me ne tantulum
5193 Batto  |         constanter dissimulare non valens subrisit, et figmentum confessa venisse
5194 Hutteno|               quod offendat. Manus tantum subrusticae sunt; ita duntaxat, si ad
5195 Hutteno|               felici ingenio felix lingua subservit. Ingenium praesens et ubique
5196 Iodoco |                  huius loco aliud quiddam substituisset: tertium, quod cum in contione
5197 IoanniR|                  rimas transmittunt auram subtilem et, ut medici loquuntur,
5198 Rhenan |         oppignerasse suo iure. O Scoticam subtilitatem! Sub noctem eiecti sumus
5199 Nicolao|            graviorem quam ut totam posset subvehere, eo conatu relicto totam
5200 Piscat |               Agenti in Italia Anglo S.D.~Subverebar nonnihil ad te scribere,
5201 Sixtino|               placare studeret, nec fumus subvolaret, certam illius iram intellegens
5202 Rhenan |                  fatalem; adeo malo malum succedebat, semperque gravius. Ego
5203 Rhenan |                 mei erant inutiles. Nihil succedit. Sensi id quod erat. Agebatur
5204 Christ |                 ubi recluseram, mihi ipsi succensebam qui fuissem suspiciosulus. '
5205 Wimphe |               cupis quomodo reliquum iter successerit, paucis accipe. Ad oppidum
5206 Iodoco |              pergeret sua doctrina libere succurrere moribus eius seculi corruptissimis,
5207 Hutteno|                  non potest, his consilio succurrit: nullum unquam a se tristem
5208 Sixtino|                 iuvat hunc furem labor et sudor. Eum ego illi magnifice
5209 Rhenan |           ambulabam pedibus, sed metuebam sudorem, et periculum erat ne nox
5210 Rhenan |               labores, post tot studiorum sudores, tot etiam morbis suffecturum?
5211 Wimphe |                  scripta non sine maximis sudoribus a nobis emaculata. Fortassis
5212 Rhenan |                 sudores, tot etiam morbis suffecturum? Scis enim quam graviter
5213 Iodoco |                  ille fecit lubentius, et suffectus est illi quidam quem ego
5214 Hutteno|               quae quantislibet laboribus sufficiat honesto cive dignis, nullis
5215 Coleto |            hominis pluribus rebus pariter sufficit, destiti. Origenis operum
5216 Hutteno|             subnigro flavore, sive mavis, sufflavo nigrore, barba rarior. Oculi
5217 Coleto |                 ut posthac tantillum otii suffureris studiis negotiisque tuis,
5218 Hutteno|          expilandum populum novas technas suggerat. In hac aula si vixisses,
5219 Hutteno|                    prompte et incontanter suggerit quicquid tempus aut res
5220 Iodoco |                  more petasonem aut armum suillum misit. Ceterum Ioannes (
5221 August |            mediocribus impendiis pararit, suique monumentum reliquerit: qui
5222 Montio1|              glacie incrustatos, nunc per sulcos bis asperos, quos primum
5223 Wimphe |         cognoscendis Germaniae proceribus sumemus. Nam hos vere proceres existimo
5224 Iodoco |             respondit se solitum in manus sumere Paulum, et in eius lectione
5225 Montio1|            acuerat, nunc per crustam quae summas obduxerat nives; quod quidem
5226 Servat |             reposui in scrinium et vetere summi Pontificis auctoritate sum
5227 Hutteno|                   potest acutius, adeo ut summis etiam theologis saepe negotium
5228 Servat |                 sese sparserunt. Accessit summorum pontificum auctoritas nimium
5229 Iodoco |              horae precibus nondum dictis sumpsisset cibum, ille alacer negavit
5230 Iodoco |                 ingressus domum proximam, sumpsit cibi nonnihil, ac repetito
5231 Reuchl |                  nullis ille parsurus est sumptibus. Sensi illum avidissimum
5232 Iodoco |                  colloquia. Atque interim sumpto ex uno tantum genere cibi
5233        | suorum
5234 Montio2|                 libenter reddere. Ut rara supellectile, ita bonis amicis parcius
5235 Iodoco |                  Quicquid erat domesticae supellectilis, quicquid apparatus in cibis,
5236 Nicolao|                 nisi bellicam tubam longe superat. Nec id satis; sacrificus
5237 Iodoco |                  nihil haberet taedii aut supercilii. Rursus sub convivii finem,
5238 Hutteno|                Nec interim ullum accessit supercilium. ~Inter tantas negotiorum
5239 Batto  |                   nummus pervetustus, cui supererat ultra legitimum pondus;
5240 Montio1|             incrustatam, neque id aequali superficie, sed colliculis acutissimis
5241 Iodoco |          superstites: sed ex omnibus ille superfuit solus, cum illum nosse coepissem.
5242 Iodoco |     hypodidascalus instituit. Tertia quos superior erudit. Alteram ab altera
5243 Manut  |                quidem ille operam suam ut superiorem editionem posteriore resarciat.
5244 Montio1|                   invitis (ut apparet) et superis et inferis. O durum iter!
5245 Sixtino|         evidentior esse coepisset quam ut superos latere posset, vehementer
5246 IoanniR|               refert talem episcopum esse superstitem in tanta bonorum inopia. ~
5247 Iodoco |        Britannicas, etiamsi illi fuissent superstites: sed ex omnibus ille superfuit
5248 Hutteno|              cultor est, etiam si ab omni superstitione alienissimus. Habet suas
5249 Iodoco |         confessiones palam detestabatur. ~Superstitioni ac caerimoniis minimum tribuebat,
5250 Iodoco |              cuius moribus ne quid dicam, superstitiosus atque invictus erat Scotista,
5251 Hutteno|             liberos aliquot, quorum adhuc supersunt puellae tres, Margareta,
5252 Manut  |                   per hunc iuvenem gratis suppeditabo, nisi paucula volumina mittere
5253 Rhenan |               sumus, praesertim Schurerio suppeditante vinum. Aderat aliqua sodalitatis
5254 Servat |              valetudini et otio literarum suppetat, et vivam nulli gravis.
5255 Iodoco |                 facundus, ac dicenti mira suppeteret orationis ubertas, tamen
5256 Wimphe |                   a nobis recognitae et a supposititiis ac nothis repurgatae, necnon
5257 Iodoco |               putatis qui ob pecuniam sim suppressurus Evangelicum veritatem? Ea
5258 Christ |                  e capite.' Agnovi me non surdae cecinisse fabulam. 'Id detractum'
5259 Brixio |              loqueretur tum sentiret. Sed surdo canebat fabulam. At interim
5260 Rhenan |           praecesserat. Ego nihilo secius surgo post noctis medium, annotaturus
5261 Batto  |                  esset in stratis. Tandem surgunt et nostri carnifices. Ibi
5262 Nicolao|                 Ad similem itaque sonitum surrexi et prospicio quae sit coeli
5263 Brixio |              quicquid in buccam venerit. ~Surreximus. Andreas et ego diutius
5264 Christ |              frontis est. Alteram ipse ne suscepi quidem, sed ultro manus
5265 Servat |              vitae, et coactum non sponte suscepisse, tamen quia receptum est
5266 Iodoco |                    patrocinium innocentis suscepit, e iudice factus patronus,
5267 Servat |            opinione piaculum esse a semel suscepto vitae genere desciscere,
5268 Coleto |               argumentum est ipso auctore susceptum ipsiusque inscriptum nomini,
5269 Iodoco |                 mortem, quam pauci bellum susciperent non odio aut cupiditate
5270 Wimphe |                  solliciti sumus. Quae si suscipiet hic chalcographus, abdemus
5271 Batto  |                mirabar magis quam habebam suspecta. ~Quare (ut ad intermissum
5272 Christ |                  te hominem argutissimum. Suspectam habebam illam tuam pyxidem,
5273 Montio1|                  rhetorum amplificationes suspectas haberi solere, praesertim
5274 Iodoco |                 Ita se sibi semper habens suspectum, cavebat ab omnibus quibus
5275 Brixio |                  ne tantulum quidem etiam suspicante. Mox urgebam num revera
5276 August |                   atque iterum oravit, ne suspicarer ea quae promitteret non
5277 Iodoco |             humanissimus: 'Ne quid temere suspiceris, Decane. Non huc accersivi
5278 Iodoco |            epistolis apostolicis, sed ita suspiciebat admirabilem illam Christi
5279 Rhenan |                 idque non semel. Nonnulla suspicio tangebat animum meum, eum
5280 Batto  |                 ordinem redeam) iam certa suspicione latrocinii id agere coepi
5281 Iodoco |               praeberent causam huiusmodi suspicionis. ~Collegia quae multo magnificoque
5282 Christ |                   succensebam qui fuissem suspiciosulus. 'Cur igitur ne hodie quidem
5283 Wimphe |                secus ac patrem et amat et suspicit, Basileam usque nos est
5284 Montio1|                mollius erat quam ut equum sustineret, durius quam ut ungulas
5285 Montio2|                 me animus deficiebat, tuo sustinuisti, nunc cum meus mihi non
5286 Hutteno|                  Neque diu caelebs vivere sustinuit, licet alio vocantibus amicorum
5287 Sixtino|              quisque niti, Theologus ille syllogismis, ego rhetoriis. Ne Hercules
5288 Iodoco |                 puta Evangelium Matthaei, symbolum fidei, precationem Dominicam.
5289 Hutteno|                omnium membrorum tanta est symmetria, ut nihil hic omnino desideres.
5290 Sixtino|                 vero inquam convivio, non symposio. Mihi quidem omnino nullum
5291 Rhenan |                offensus nauseo, sed citra syncopim. Offero duplum pretium bigario,
5292 Rhenan |                    posco pallium. Sed mox syncopis successit. Vel manu contacta
5293 Batto  |           loquentes, nihil comiti praeter syngrapham esse deiero. Profertur denique
5294 Rhenan |              aedes suas. In mensula inter syngraphas telonicas iacebant Erasmi
5295 Iodoco |                 olim fuit, et in vetustis syngraphis vocatur orientale monasterium. ~~~~~~
5296 Servat |                   nunc Romae est, nunc in Syria, nunc in Antiochia, nunc
5297 Iodoco |               vitam paucis velut in brevi tabella depingam, hoc faciam lubentius,
5298 Batto  |             consuesti facere; denique per tabellionem non modo diligentem verum
5299 Iodoco |          reliquiis contracta est viscerum tabes, qua periit. Sepultus est
5300 Hutteno|                 tibi totum Morum velut in tabula depingam, utinam tam absolute
5301 Iodoco |          expergisci, redormiscere, loqui, tacere, ire, redire, cibum capere,
5302 Iodoco |             venias pontificias, saltem ea taceret quae officerent. Ibi vir
5303 Hutteno|                videtur et ingeniorum esse tacita quaedam cognatio, quae facit
5304 Christ |                 in hortis, nos e cenaculo taciti spectabamus, non sine risu.
5305 Nicolao|               fenestras ferit fulmen, sed tacitum ac lene. Primum suspicabar
5306 Iodoco |               gravis, tamen nihil haberet taedii aut supercilii. Rursus sub
5307 Montio3|              nominibus felix es, mihi cum taeterrimis quibusdam non hominibus
5308 Iodoco |                 et ad pietatem facientes. Talia erant colloquia, si quis
5309 Iodoco |                   libidine, adeo ut odore talium gravissime offenderetur,
5310 Rhenan |                  redissem in gratiam, cum tamdiu domi delituissem, idque
5311 Rhenan |            convenit ut Christianum pectus tangat humana gloria: utinam ea
5312 Rhenan |                  semel. Nonnulla suspicio tangebat animum meum, eum annum mihi
5313 Servat |                Famae gloria nec tantillum tangor. Voluptatibus, etsi quondam
5314 Hutteno|              accessit supercilium. ~Inter tantas negotiorum moles et veterum
5315 Lectori|                 regionis et pro dignitate tanti praesulis splendida, sed
5316 Iodoco |         arrogantiae, non tanta temeritate tantoque supercilio definisset omnia?
5317 Brixio |             Subriserunt inter sese, me ne tantulum quidem etiam suspicante.
5318        | Tantus
5319 Nicolao|            Salmonea et Ixionem demisit in Tartara. Paulo post emicat plus
5320 Iodoco |               faciunt in Anglia), oblique taxasset Episcopum, qui ob senium
5321 Hutteno|                  expilandum populum novas technas suggerat. In hac aula si
5322 Sixtino|                adiit, eumque veteratoriis technis adortus magnis promissis
5323 Iodoco |                 esset cum solo, iussit ut tecto capite familiariter colloqueretur,
5324 Nicolao|                pulveris in summo fuisset, tectum modo sustulisset in aera,
5325 Rhenan |                   Ego mihi vestibus probe tectus videbar, sed ille violentia
5326 Sixtino|                 meminisset videretque eam tellurem quam tum vexabat aratro,
5327 Sixtino|                   suis visceribus claudat tellus aliquid bonarum mercium;
5328 Iodoco |              negotium facessere, non alio telo quam quo solent isti, si
5329 Rhenan |                    nescio quis agnitum me telonae prodidit. Telones est Christophorus,
5330 Rhenan |              agnitum me telonae prodidit. Telones est Christophorus, ni fallor,
5331 Rhenan |                  mensula inter syngraphas telonicas iacebant Erasmi libelli.
5332 Iodoco |             primis Regem ipsum, iam aliud telum nactus, quod publice dixisset
5333 Iodoco |             multum arrogantiae, non tanta temeritate tantoque supercilio definisset
5334 Montio1|           terrebat exemplo; iam meam ipse temeritatem exsecrabar, qui mutae beluae
5335 Iodoco |                vellet. Atque ita sermonem temperabat, ut quanquam et pius et
5336 Iodoco |             haustu contentus erat, a vino temperans, quo tamen delectabatur
5337 Iodoco |                delectabatur eleganti, sed temperatissime utens. Ita se sibi semper
5338 Nicolao|                   si quando invitat aeris temperies. Post deambulatiunculam
5339 Nicolao|          contractisque nubibus pluviam ac tempestatem minaretur. Ubi nihil video
5340 Iodoco |                 absolutae Coleti pietati, tempestates quibus agitatus est accipe.
5341 Iodoco |                oves suas pascere subsidio temporali, et huius loco aliud quiddam
5342 August |                 virum si mihi contigisset temporius nosse, nunquam Urbem eram
5343 Iodoco |              plerisque sui collegii, quod tenacior esset disciplinae regularis,
5344 Hutteno|         sincerissimus est cultor et longe tenacissimus est. Nec ille metuit multorum
5345 Rhenan |                  postridie vehat usque ad Tenas. Id oppidum abest a Tongris
5346 Iodoco |             prosecutus. Ambrosii pleraque tenebat memoriter. Vixque credibile
5347 Montio3|                laudem praeripiat ac paene tenebras offundat. Quanquam ista
5348 Iodoco |          subduceret lucem suam temporibus tenebricosissimis: se non ignorare quid in
5349 Brixio |                  mihi satis esset ultimum tenere locum, cum Romae nullo in
5350 Iodoco |                edidicerat, ut nemo melius teneret ungues digitosque suos quam
5351 Rhenan |                adii. Qui hunc renuntiavit teneri febri, bellum quiddam adiecit;
5352 Iodoco |                   matrem. Hic cum omnibus tentatis, quo uxorem marito reconciliaret,
5353 Rhenan |                    De biga non successit. Tentatur de equo conducendo; nam
5354 Iodoco |            Ceterum illud improbabat, quod tenues fraudarentur solito subsidio:
5355 Batto  |                   fidem facere potuit nos tenui pecunia esse. Minusculum
5356 Hutteno|                   procul abest, nisi quod tenuis admodum rubor ubique sublucet.
5357 Lectori|                   quam bibebat, contentus tenuissima cervisia quam illi vulgo
5358 Rhenan |                   canonici. Mihi prandium tenuissimum acuerat stomachum; sed apud
5359 Brixio |                  revera esset cardinalis. Tergiversatus est Ammonius. Tandem 'Est'
5360 Batto  |            Interea crumena mea defluit in tergum, inerant autem octo ferme
5361 Iodoco |                 miro ingenio revocarat ad terniones, unde et librum instituerat
5362 Lectori|                 ac totius Angliae primas, terras reliquit et in coeleste
5363 Montio1|             Bellerophon ille poeticus suo terrebat exemplo; iam meam ipse temeritatem
5364 Rhenan |                   equo insidere, donec ad terrenam viam esset ventum. Conscendo
5365 Nicolao|              tempore quo Iulius Pontifex, terrenus Iuppiter, tonabat ac fulminabat
5366 Brixio |                  causa produxit ad ostium terrestre (nam ea pars domus in qua
5367 Rhenan |                  ne vel ego cuiquam essem terrori vel mihi quisquam officio
5368 Francis|            parietis partem habent vitreis tessellis pellucidam, quae sic admittunt
5369 Rhenan |                   peregerim; nam eam Novi Testamenti partem mecum abduxeram.
5370 Rhenan |               absolvo quod deerat in Novo Testamento. ~Apud Theodoricum curatus
5371 Nicolao|                   in altum tollere. Idque testantur qui viderunt turrim iuxta
5372 Christ |                videtis.' Coelum ac terram testata est se nunquam expertam
5373 Montio1|               petitum, ni mihi ipsi Batto teste accidisset. Cum arx iam
5374 Rhenan |                  monimentum, quo posteris tester me vixisse. Et fortassis
5375 Hutteno|          pertrahit. Hos habet arbitros ac testes perpetuos vitae suae, hos
5376 Brixio |               comiter in Italiam, plurima testificans quam ille de me magnifice
5377 Hutteno|                rem attentissima, cithara, testudine, monochordo, tibiis canere
5378 Wimphe |                chalcographus, abdemus nos testudinum ritu, non ad somnum sed
5379 Iodoco |             contio. Erat alacer minimeque tetricus in convivio: sed sic ut
5380 Brixio |                  fueramus, spectat flumen Thamisin); malebam enim redire pedibus
5381 Rhenan |               Abiens chirurgus clam dicit Theodorico et famulo pestem esse; missurum
5382 Iodoco |                 illic vulgo sacerdotes ac theologi vestiantur purpura. Summa
5383 Iodoco |                   aut tribus mensibus. In Theologica professione nullum omnino
5384 Wimphe |               Germanus Germano, Theologus Theologo, Literarum Scientissimo
5385 Rhenan |                  adiecit; Minoritam illum theologum, quicum mihi fuerat concertatio,
5386 Servat |                 esse. Altero item die cum Thesaurarii filios adirem, undique cum
5387 Lectori|              Nuntiantibus enim famulis in thesauro vix esse triginta aureos
5388 Iodoco |                 quemadmodum nunc e Scoto, Thoma, Durando, nunc ex iuris
5389 Iodoco |                 tamen non legit Scotum ac Thomam aliosque huius farinae,
5390 Iodoco |                  ista. Immo quendam etiam thynnum alienarat: is erat aulicus
5391 Nicolao|                  Corybantes tympanorum et tibiarum strepitu homines compellebant
5392 Iodoco |                   ansa nocendi, sive quia timebant populi tumultum, in quo
5393 Batto  |               fieri; sin pecuniae nostrae timeremus, illis servandam committeremus,
5394 Iodoco |               quin illum suo Barnabae aut Timotheo fuerit antepositurus. ~Habes
5395 Sixtino|                 auctorem aetas aboleverat tineaeque bonis literis semper infestae
5396 Sixtino|                  erat carie vitiata nec a tineis aut soricibus arrosa, Musis
5397 Batto  |                 cum tandem se una cum suo tirone lecto composuisset, consequimur
5398 Iodoco |                ultro delatus est doctoris titulus, quem ille recepit magis
5399 Christ |                   sine tibiis, fabula nec togata nec palliata, sed planipedia,
5400 Rhenan |                equi mire torquebat renes. Tolerabilius ambulabam pedibus, sed metuebam
5401 Servat |                   deposui in Anglia, quia tolerari non poterat, cum ipse multo
5402 Nicolao|            possetque totam molem in altum tollere. Idque testantur qui viderunt
5403 Francis|             salubriorem si scirporum usus tolleretur; tum si sic exstruerentur
5404 Manut  |                 feliciter ipse iudicabis. Tomas Linacer, Gulielmus Grocinus,
5405 Nicolao|                satis; sacrificus vocem ad tonitrui fragorem effingit, nec alii
5406 August |              Graeculum ut opinor medicum, tonso capite, custodem ostii patentis.
5407 Iodoco |                  dispensationem Episcopus Tornacensis praesente pecunia suo periculo
5408 Montio1|                   optime valeas. ~Ex arce Tornenhensi pridie nonas Februarias. ~ ~
5409 Hutteno|                aut mulierculis, aut etiam torquatis Midis aut insinceris officiis;
5410 Rhenan |             Incommodus incessus equi mire torquebat renes. Tolerabilius ambulabam
5411 Hutteno|               erat salsius etiam in ipsum tortum, tamen amabat; usque adeo
5412 Wimphe |                ritu, non ad somnum sed ut toti versemur in hoc negotio.
5413 Iodoco |                  vestes templi. Reditibus totique negotio praefecit non sacerdotes,
5414 Nicolao|                 cavis Boreas nonne montes totos concutit, terram hiatu diducit,
5415 Reuchl |          commendatum literis, mihi crede, tractabitur humanissime et ad amplissimam
5416 Brixio |               Atque interea dum monarchae tractant de conditionibus, milites
5417 Christ |                ancipitem bellorum exitum, tractare de componenda in posterum
5418 Coleto |               genus hoc citra adulationem tractari non posse. Ego tamen novo
5419 Hutteno|                   non nisi lusus iocosque tractat. Diceres alterum quendam
5420 Rhenan |                   Spiram attigit; sic eum tractaverat sceleratus iste faber, ut
5421 Nicolao|                   alia civium domos longo tractu demoliri. ~Non procul a
5422 Sixtino|             ingentem spatiosumque agrorum tractum hac semente occupavit. Quae
5423 Coleto |               artificium quoddam pietatis tradere, more eorum qui de disciplinis
5424 August |                tempus pomeridianum. Equum tradidi famulo et ascendi solus.
5425 Batto  |                 sibi aureum pignoris loco tradidissem; hortabatur impendio id
5426 Wimphe |                 ac sarcinis in suas aedes traduxit. Post biduum huius academiae
5427 Rhenan |                 Beate, totam itineris mei tragicocomoediam. Mollis etiamnum ac languidulus,
5428 Batto  |          persecuta. En tibi alteram narro tragoediam priore etiam atrociorem!
5429 Manut  |                 ordini. ~Mitto ad te duas Tragoedias a me versas magna quidem
5430 Manut  |          pervestigarem. Si de imprimendis Tragoediis res animo tuo non sedet
5431 Iodoco |             piscis in palude vivens nihil trahat de sapore palustri. Sed
5432 Iodoco |                impetu naturae, longe alio trahentis, potuerit ab Evangelicae
5433 Reuchl |                 Anglia nisi cum venantur, traicere, hac praecipue causa impulsus
5434 Reuchl |                sese dies detinuit, ut una traiceremus. Verum incidit postea cur
5435 Iodoco |               gratia Vitrarius in Angliam traiecerat; ac mihi post narrabat Coletus
5436 Servat |               canonicorum, et ab Episcopo Traiectino, cum essem Lovanii, impetravi
5437 Rhenan |            milibus perventum est ad Mosae Traiectum. Illic sorbitiuncula utcunque
5438 Lectori|          negotiorum undis perpetuam animi tranquillitatem (id quod divinae cuiusdam
5439 Batto  |                   inquam 'quiddam nugarum transigendum cum hoc meo comite; sine
5440 Batto  |        praeponderabat. In utramque lancem translatus erat, eam inclinabat. Erat
5441 Coleto |                  nostro sumptu in Angliam transmissis, idque ante triennium. Scripserat
5442 Batto  |                 me ire fingo; verum recta transmisso flumine Parisios peto, nec
5443 IoanniR|         parietibus vitreis, qui per rimas transmittunt auram subtilem et, ut medici
5444 Manut  |             incommodissimum erit sarcinam transportari, tamen ne id quidem gravabor,
5445 Rhenan |            quantus altis montibus~Frangit trementes ilices. ~~~~~~Auster erat, neque
5446 Rhenan |                 cruciarer nec mortis metu trepidarem. In uno Christo tota spes
5447 Servat |             eruditis. Atque hic honos non tribuebatur opibus, quas etiam nunc
5448 Iodoco |              hominum vulgus ceu peculiare tribuit acumen, aiebat sibi videri
5449 Rhenan |             medicum quendam, cui plurimum tribuunt Lovanii; nam hic bonos esse
5450 Coleto |                  minus me quiverim ab his tricis expedire. Hoc itaque animo
5451 Rhenan |                 commendo. Stomachus intra triduum restitutus est, hausto pullo
5452 Wimphe |           Amorbachius singulari doctrina, trilinguis et hic. Ioanni Frobenio
5453 Hutteno|               morum suavitas, ut nemo tam tristi sit ingenio quem non exhilaret:
5454 Montio2|                 ipsa me docuit; cuius hoc tritum nosti, quarum rerum durissimi
5455 Brixio |              Indutias autem praescriberem trium annorum, quo liceret commode
5456 Christ |                aequo Marte discessum est, triumphavit nemo. Haec in hortis, nos
5457 Manut  |             ingenio doctrinaque neutiquam triviali, tantundem emolumenti illa
5458 Piscat |                   non illius protritae ac trivialis, sed reconditae, exactae,
5459 Iodoco |                  cum malis seque vicissim trucidarent, non sub Christi sed sub
5460 Rhenan |                 eramus vicini oppido Divi Trudonis. Rursus inscendo equum,
5461 Nicolao|           oppressi, multi sic membris vel truncati vel afflicti ut miserandum
5462 Montio1|                ramis lacerae, aliae medio trunco discissae starent, aliae
5463 Montio2|                Comiti Generoso S.D.~Si tu tuaque generosissima coniunx, socer
5464 Christ |                 depugnantem. Sonuerat diu tuba ante congressum, convicia
5465 Nicolao|                 non placet, nisi bellicam tubam longe superat. Nec id satis;
5466 Nicolao|            perstrepentia. At his nunc pro tubis Christiani utimur in bello,
5467 Sixtino|                  Aliud sonabat vox, aliud tuebantur oculi, alius vultus, alius
5468 Nicolao|            confestim armati procurrunt ad tuendas portas ac moenia. Nec satis
5469 Hutteno|               sublevat, alios auctoritate tuetur, alios commendatione provehit:
5470 Reuchl |              tanta habet hominem discendi tuique sitis. Atque hac lege nos
5471 Rhenan |                notus narrat quam graviter tulerit Episcopus Leodiensis, quod
5472 Iodoco |                    duos quos aetas nostra tulit, mea sententia vere sincereque
5473 Nicolao|            recipiam; civitatem armatam in tumultu esse. Nam is mos est huic
5474 Iodoco |           ineptiebat nec vociferationibus tumultuabatur, sed totus apud se sic promebat
5475 Piscat |                 libentius. Vale. ~Londini tumultuarie. Nonis Decembr. <1499> ~ ~
5476 Batto  |                 animam propemodum ageret; tumultuario itinere sese accurrisse,
5477 Iodoco |                 sive quia timebant populi tumultum, in quo probitas illius
5478        | tunc
5479 Hutteno|              Stocschleii, Latimeri, Mori, Tunstalli, Clericiatque aliorum his
5480 Manut  |            Gulielmus Latimerus, Cutbertus Tunstallus, tui quoque amici, non tantum
5481        | tuorum
5482        | tuos
5483 Iodoco |          exspectanda, dimisit. Iam aulica turba circumstans exspectabat
5484 Iodoco |                 Non huc accersivi te, quo turbem tuos sanctissimos labores,
5485 Christ |               cenaculo spectata, epitasis turbulentissima, exitus perturbatissimus. '
5486 Iodoco |            offenderetur, tantum aberat ut turpiloquium ferre posset. In vitia vulgi
5487 Nicolao|                   demoliri. ~Non procul a turri magistratus curarat exstruendas
5488 Sixtino|                 Musis credo quae sua sunt tutantibus. In ea me hac ipsa de re,
5489 Servat |                   satis commode nec satis tuto licet. Tuae enim quanquam
5490 Servat |               Scis enim me ad vitae genus tutorum pertinacia et aliorum improbis
5491 Iodoco |               mihi fassus est, nec omnino tutus a morbo philargyriae. Adversus
5492 Nicolao|                 horribilius sonant nostra tympana, nunc anapaestis, nunc pyrrhichiis
5493 Nicolao|               immanitas. ~Olim Corybantes tympanorum et tibiarum strepitu homines
5494 Coleto |               prioris editionis, vel quod typographorum culpa sic est mendosa, ut
5495 Rhenan |                 officerem. Ad Theodoricum typographum diverto, amicum sincerum.
5496 Hutteno|                   usque defendit. Luciani Tyrannicidae respondit, quo in argumento
5497 Hutteno|                  ineptas avocet, alius ad tyrannidem inflammet, alius ad expilandum
5498 Hutteno|              prorsus absit ab omni specie tyrannidis. Quin nec in Henrici octavi
5499 Hutteno|                peculiariter invisa fuerit tyrannis, quemadmodum aequalitas
5500 Iodoco |                  duos, quo quaestus esset uberior, eiusque dispensationem
5501 Hutteno|               litigatores, neque quaestum uberiorem faceret quisquam eorum qui
5502 Iodoco |                 mira suppeteret orationis ubertas, tamen scribens subinde
5503 Servat |                 causa vel valetudinis, et ubicunque vixi (dicam enim de me ipso
5504 Rhenan |               colligerem non esse pestem. Ulcera non erant nova neque sponte
5505 Rhenan |                   corpus; negat. Narro de ulceribus, addens argumenta, quibus
5506 Rhenan |                  audierat. At simul atque ulcerum mentio facta est, sensi
5507 Hutteno|               excitat inter mortales quam ullae quamlibet admirabiles corporum
5508 Iodoco |                 non odio, non livori, non ullis malis affectibus erat obnoxius.
5509 Hutteno|                 quantumlibet amabili. Vix ullus maritus a sua tantum obsequii
5510 Hutteno|             Roterodamus Clarissimo Equiti Ulricho Hutteno S.D.~Quod Thomae
5511 Rhenan |              quidam Caesaris secretarius, Ulrichus cognomento Farnbul. Is incredibili
5512 Brixio |               inter quos mihi satis esset ultimum tenere locum, cum Romae
5513 Batto  |                pervetustus, cui supererat ultra legitimum pondus; ut in
5514 Montio1|                ego posthac Herculem, quem Ulyssem non contemnam? Pugnabat
5515 Batto  |             coronati aurei. Is reponit ad umbilicum. Rursum defluentem reponit,
5516 Rhenan |         contendimus; neque usquam militis umbram vidimus, cum rumor atrocia
5517 Batto  |                    Vixdum est hora noctis undecima.' Ego contra clamo coelum
5518 Manut  |                 Aldo Manutio Romano, viro undecunque doctissimo. Venetiis. ~~~~~~~~~~~~
5519 Lectori|                 sive in tantis negotiorum undis perpetuam animi tranquillitatem (
5520 Rhenan |             Tongris, dum ob renum dolorem ungens me oleo rosaceo, digito
5521 Nicolao|            potuisset vel ipsi Iovi medium unguem ostendere. Et tamen hic
5522 Batto  |               vulnus ingens habebat adhuc unguentis oblitum. Non ita procul