Cap.

  1 Pro  |          PROOEMIUM~Quia parvus error in principio magnus est in
  2 Pro  |              in principio magnus est in fine, secundum Philosophum
  3 Pro  |           fine, secundum Philosophum in I Caeli et Mundi, ens autem
  4 Pro  |      concipiuntur, ut dicit Avicenna in principio suae Metaphysicae,
  5 Pro  |              significetur et quomodo in diversis inveniatur et quomodo
  6 1    |          debemus et ex posterioribus in priora devenire, ut, a facilioribus
  7 1    |      Sciendum est igitur quod, sicut in V Metaphysicae Philosophus
  8 1    |       formari potest, etiam si illud in re nihil ponat. Per quem
  9 1    |       negationi et quod caecitas est in oculo. Sed primo modo non
 10 1    |           dici ens nisi quod aliquid in re ponit. Unde primo modo
 11 1    |       essentiam non habent, ut patet in privationibus; sed sumitur
 12 1    |              dicto. Unde Commentator in eodem loco dicit quod ens
 13 1    |               per quas diversa entia in diversis generibus et speciebus
 14 1    |            per quod res constituitur in proprio genere vel specie,
 15 1    |              essentiae a Philosophis in nomen quiditatis mutatur.
 16 1    | uniuscuiusque rei, ut dicit Avicenna in II Metaphysicae suae. Hoc
 17 1    |              quattuor, quos Boethius in libro De Duabus Naturis
 18 1    |              etiam Philosophus dicit in V Metaphysicae quod omnis
 19 1    |             secundum quod per eam et in ea ens habet esse. ~
 20 2    |         essentia proprie et vere est in substantiis, sed in accidentibus
 21 2    |              est in substantiis, sed in accidentibus est quodammodo
 22 2    |            et quaedam compositae, et in utrisque est essentia, sed
 23 2    |           utrisque est essentia, sed in simplicibus veriori et nobiliori
 24 2    |       convenientior fiat disciplina. In substantiis igitur compositis
 25 2    |              et materia nota est, ut in homine anima et corpus.
 26 2    |              et cognoscibilis est et in specie ordinatur vel genere.
 27 2    |             potest dici quod materia in diffinitione substantiae
 28 2    |            habent. Unde oportet quod in diffinitione sua subiectum
 29 2    |            ergo quod nomen essentiae in substantiis compositis significat
 30 2    |              consonat verbum Boethii in commento praedicamentorum,
 31 2    |           apud nos, ut ipsemet dicit in libro de duabus naturis.
 32 2    |           natura quam habent species in rebus generabilibus est
 33 2    |            forma sit causa. Sic enim in aliis videmus, quae ex pluribus
 34 2    |      utrumque complectitur, ut patet in saporibus, quia ex actione
 35 2    |              essentia, quae materiam in se complectitur simul et
 36 2    |     consideratur. Haec autem materia in diffinitione hominis, in
 37 2    |             in diffinitione hominis, in quantum est homo, non ponitur,
 38 2    |           non ponitur, sed poneretur in diffinitione Socratis, si
 39 2    |      Socrates diffinitionem haberet. In diffinitione autem hominis
 40 2    |        materia non signata; non enim in diffinitione hominis ponitur
 41 3    |             vel designatio, quae est in specie respectu generis,
 42 3    |         generis, non est per aliquid in essentia speciei exsistens,
 43 3    |           exsistens, quod nullo modo in essentia generis sit, immo
 44 3    |       generis sit, immo quicquid est in specie, est etiam in genere
 45 3    |             est in specie, est etiam in genere ut non determinatum.
 46 3    |              enim, secundum quod est in genere substantiae, dicitur
 47 3    |              habet talem naturam, ut in eo possint designari tres
 48 3    |     designatae sunt corpus, quod est in genere quantitatis. Contingit
 49 3    |         quantitatis. Contingit autem in rebus, ut quod habet unam
 50 3    |  perfectionem pertingat, sicut patet in homine, qui et naturam sensitivam
 51 3    |              habere talem formam, ut in ea possint tres dimensiones
 52 3    |              formam, ex qua sequitur in ipsa designabilitas trium
 53 3    |             tres dimensiones possunt in ea designari, quaecumque
 54 3    |            erit genus animalis, quia in animali nihil est accipere
 55 3    |          accipere quod non implicite in corpore continetur. Non
 56 3    |              forma ab illa, per quam in re illa poterant designari
 57 3    |           designari tres dimensiones in eo, intelligebatur: quaecumque
 58 3    |             forma animalis implicite in forma corporis continetur,
 59 3    |             et moveri per principium in ipso existens cum praecisione
 60 3    |             sicut implicite contenta in ratione animalis, et sic
 61 3    |      indeterminate totum id quod est in specie, non enim significat
 62 3    |    determinans id quod est materiale in re sine determinatione propriae
 63 3    |             perfectionem, ut possint in eo designari tres dimensiones;
 64 3    |          quod genus non intelligitur in differentia sicut pars essentiae
 65 3    |       loquendo, ut dicit Philosophus in III Metaphysicae et in IV
 66 3    |   Philosophus in III Metaphysicae et in IV Topicorum, nisi forte
 67 3    |              et formam et compositum in natura, quamvis non sint
 68 3    |    differentiae rationalis consistit in determinatione formae specialis.
 69 3    |          genus sit una natura numero in diversis speciebus, cui
 70 3    |            Et ideo dicit Commentator in XI Metaphysicae quod materia
 71 3    |  praedicabatur de specie, implicabat in sua significatione, quamvis
 72 3    |           totum quod determinate est in specie, ita etiam et id
 73 3    |            id quod est essentialiter in individuo, licet indistincte.
 74 3    |             homo. Cum ergo humanitas in suo intellectu includat
 75 3    |             oportet quod sit recepta in aliquo quod est materia
 76 3    |             significat eam ut totum, in quantum scilicet non praecidit
 77 3    |            partem, quia non continet in significatione sua nisi
 78 3    |            nisi id, quod est hominis in quantum est homo, et praecidit
 79 3    |      quandoque invenitur praedicatum in re, dicimus enim Socratem
 80 4    |        significetur nomine essentiae in substantiis compositis videndum
 81 4    |           illud separatum proficeret in cognitionem huius singularis.
 82 4    |             continet totum hoc, quod in individuo est. Natura autem
 83 4    |     attributio. Verbi gratia, homini in eo quod est homo convenit
 84 4    |              et animal et alia, quae in diffinitione eius cadunt.
 85 4    |     humanitatis, non convenit homini in eo quod homo. Unde si quaeratur
 86 4    |            una sit secundum quod est in Socrate. Similiter si unitas
 87 4    |      Socratis et platonis nec posset in pluribus plurificari. Alio
 88 4    |             secundum esse quod habet in hoc vel in illo, et sic
 89 4    |           esse quod habet in hoc vel in illo, et sic de ipsa aliquid
 90 4    |           per accidens ratione eius, in quo est, sicut dicitur quod
 91 4    |             hoc non conveniat homini in eo quod homo. Haec autem
 92 4    |              duplex habet esse, unum in singularibus et aliud in
 93 4    |             in singularibus et aliud in anima, et secundum utrumque
 94 4    |        dictam naturam accidentia. Et in singularibus etiam habet
 95 4    |         dicere quod essentia hominis in quantum huiusmodi habeat
 96 4    |        quantum huiusmodi habeat esse in hoc singulari, quia si esse
 97 4    |              singulari, quia si esse in hoc singulari conveniret
 98 4    |          singulari conveniret homini in quantum est homo, nunquam
 99 4    |           etiam si conveniret homini in quantum est homo non esse
100 4    |            quantum est homo non esse in hoc singulari, nunquam esset
101 4    |             singulari, nunquam esset in eo. Sed verum est dicere
102 4    |             est dicere quod homo non in quantum est homo habet quod
103 4    |              est homo habet quod sit in hoc singulari vel in illo
104 4    |             sit in hoc singulari vel in illo aut in anima. Ergo
105 4    |            singulari vel in illo aut in anima. Ergo patet quod natura
106 4    |             intellectu hominis, tunc in quocumque inveniretur humanitas
107 4    |              Et hoc falsum est, quia in Socrate non invenitur communitas
108 4    |             aliqua, sed quicquid est in eo est individuatum. similiter
109 4    |             secundum esse quod habet in individuis, quia non invenitur
110 4    |       individuis, quia non invenitur in individuis natura humana
111 4    |       secundum illud esse quod habet in intellectu. Ipsa enim natura
112 4    |              Ipsa enim natura humana in intellectu habet esse abstractum
113 4    |          similitudo omnium et ducens in omnium cognitionem in quantum
114 4    |         ducens in omnium cognitionem in quantum sunt homines. Et
115 4    |               Unde dicit Commentator in principio de anima quod
116 4    |             qui agit universalitatem in rebus. Hoc etiam Avicenna
117 4    |             Hoc etiam Avicenna dicit in sua Metaphysica. Et quamvis
118 4    |             secundum quod habet esse in hoc intellectu vel in illo
119 4    |           esse in hoc intellectu vel in illo est quaedam species
120 4    |         patet defectus Commentatoris in III de anima, qui voluit
121 4    |     intellectae unitatem intellectus in omnibus hominibus concludere,
122 4    |         secundum hoc esse quod habet in intellectu, sed secundum
123 4    |         proprium secundum quod esset in hac materia, sed haberet
124 4    |            secundum esse, quod habet in intellectu, ideo nomen speciei
125 4    |            secundum esse, quod habet in Socrate vel secundum suam
126 4    |  considerationem absolutam, scilicet in quantum est homo. Quicquid
127 4    |        Quicquid enim convenit homini in quantum est homo praedicatur
128 4    |          convenit generi per se, cum in eius diffinitione ponatur.
129 4    |       dividentis, habens fundamentum in re ipsa unitatem eorum,
130 4    |      praedicabilitatis potest claudi in ratione huius intentionis,
131 4    |            secundum esse, quod habet in intellectu, et per hunc
132 5    |              quem modum sit essentia in substantiis separatis, scilicet
133 5    |      substantiis separatis, scilicet in anima, intelligentia et
134 5    |             quidam nituntur inducere in intelligentias et in animam,
135 5    |        inducere in intelligentias et in animam, cuius positionis
136 5    |           virtute intelligendi, quae in eis est. Videmus enim formas
137 5    |              non esse intelligibiles in actu nisi secundum quod
138 5    |           efficiuntur intelligibiles in actu, nisi per virtutem
139 5    |            secundum quod recipiuntur in ea et secundum quod aguntur
140 5    |           per eam. Unde oportet quod in qualibet substantia intelligente
141 5    |             sit sicut forma impressa in materia, ut est de formis
142 5    |            materia abstrahitur. Unde in anima vel in intelligentia
143 5    |       abstrahitur. Unde in anima vel in intelligentia nullo modo
144 5    |             modo accipiatur essentia in eis sicut in substantiis
145 5    |     accipiatur essentia in eis sicut in substantiis corporalibus,
146 5    |      compositio formae et esse. Unde in commento IX propositionis
147 5    |        materia. Forma enim non habet in eo quod est forma dependentiam
148 5    |           quae non possunt esse nisi in materia, hoc accidit eis
149 5    |          sint aliud quam ipsa forma. In hoc ergo differt essentia
150 5    |  compositarum ex eo quod recipiuntur in materia designata multiplicantur
151 5    |            simplicis non sit recepta in materia, non potest ibi
152 5    |           oportet ut non inveniantur in illis substantiis plura
153 5    |              sine materia, non tamen in eis est omnimoda simplicitas
154 5    |              ignorare an esse habeat in rerum natura. Ergo patet
155 5    |         multiplicatur natura generis in species, vel per hoc quod
156 5    |             hoc quod forma recipitur in diversis materiis, sicut
157 5    |         multiplicatur natura speciei in diversis individuis, vel
158 5    |          unum est absolutum et aliud in aliquo receptum, sicut si
159 5    |          nisi una. Unde oportet quod in qualibet alia re praeter
160 5    |         forma sua. Unde oportet quod in intelligentiis sit esse
161 5    |         naturae suae, sicut risibile in homine, vel advenit ab aliquo
162 5    |              extrinseco, sicut lumen in aere ex influentia solis.
163 5    |          causa et aliqua res seipsam in esse produceret, quod est
164 5    |            esse tantum. Alias iretur in infinitum in causis, cum
165 5    |            Alias iretur in infinitum in causis, cum omnis res, quae
166 5    |          recipit aliquid ab alio est in potentia respectu illius,
167 5    |             et hoc quod receptum est in eo est actus eius. Oportet
168 5    |          quae est intelligentia, sit in potentia respectu esse,
169 5    |          invenitur potentia et actus in intelligentiis, non tamen
170 5    | intellectualibus et corporalibus, ut in III de anima Commentator
171 5    |            deo est id, quo subsistit in rerum natura. Et propter
172 5    |              Boethius dicit. Et quia in intelligentiis ponitur potentia
173 5    |       impossibile, si nulla potentia in eis esset. Unde Commentator
174 5    |               Unde Commentator dicit in III de anima quod, si natura
175 5    |       possemus invenire multitudinem in substantiis separatis. Est
176 5    |              aliis. Et hoc completur in anima humana, quae tenet
177 5    |            quae tenet ultimum gradum in substantiis intellectualibus.
178 5    |            quae tenet ultimum gradum in esse sensibili, ad formas
179 5    |           sensibiles, ut Commentator in III de anima dicit. Et ideo
180 5    |    Philosophus comparat eam tabulae, in qua nihil est scriptum.
181 5    |             potentia, ideo efficitur in tantum propinqua rebus materialibus,
182 5    |           corpore resultat unum esse in uno composito, quamvis illud
183 5    |            magis propinquae materiae in tantum quod esse earum sine
184 5    |          earum sine materia non est. In quibus etiam invenitur ordo
185 6    |         visis patet quomodo essentia in diversis invenitur. Invenitur
186 6    |              modus habendi essentiam in substantiis. Aliquid enim
187 6    |           sequitur quod ipse non sit in genere, quia omne quod est
188 6    |           genere, quia omne quod est in genere oportet quod habeat
189 6    |            secundum rationem naturae in illis, quorum est genus
190 6    |       species, sed esse est diversum in diversis. Nec oportet, si
191 6    |             deus est esse tantum, ut in illorum errorem incidamus,
192 6    |              omni esse. Propter quod in commento IX propositionis
193 6    |             Esse autem commune sicut in intellectu suo non includit
194 6    |         additionem, ita non includit in intellectu suo praecisionem
195 6    |         nihil posset intelligi esse, in quo super esse aliquid adderetur.
196 6    |              perfectiones, quae sunt in omnibus generibus. Propter
197 6    |           Philosophus et Commentator in V Metaphysicae dicunt. Sed
198 6    |    excellentiori omnibus rebus, quia in eo unum sunt, sed in aliis
199 6    |            quia in eo unum sunt, sed in aliis diversitatem habent.
200 6    |       operationes omnium qualitatum, in illa una qualitate omnes
201 6    |         qualitates haberet, ita deus in ipso esse suo omnes perfectiones
202 6    |              modo invenitur essentia in substantiis creatis intellectualibus,
203 6    |            creatis intellectualibus, in quibus est aliud esse quam
204 6    |            est absoluta, non recepta in aliqua materia. Et ideo
205 6    |             materia. Et ideo dicitur in libro de causis quod intelligentiae
206 6    |             recipientis eas. Et ideo in talibus substantiis non
207 6    |     invenitur multitudo individuorum in una specie, ut dictum est,
208 6    |          specie, ut dictum est, nisi in anima humana propter corpus,
209 6    |          sibi esse individuatum nisi in corpore, cuius est actus,
210 6    |        quantum ad sui finem. Et quia in istis substantiis quiditas
211 6    |          esse, ideo sunt ordinabiles in praedicamento, et propter
212 6    |             et propter hoc invenitur in eis genus et species et
213 6    |        propriae nobis occultae sint. In rebus enim sensibilibus
214 6    |         sumitur genus et differentia in illis substantiis et in
215 6    |              in illis substantiis et in substantiis sensibilibus,
216 6    |       substantiis sensibilibus, quia in sensibilibus genus sumitur
217 6    |             ab eo quod est materiale in re, differentia vero ab
218 6    |          vero ab eo quod est formale in ipsa. Unde dicit Avicenna
219 6    |            ipsa. Unde dicit Avicenna in principio libri sui de anima
220 6    |              sui de anima quod forma in rebus compositis ex materia
221 6    |          differentiae, ut idem dicit in sua Metaphysica. Et dicitur
222 6    |     simplices quiditates, non potest in eis differentia sumi ab
223 6    |              tota quiditate; et ideo in principio de anima dicit
224 6    |            et forma. Similiter etiam in eis ex tota essentia sumitur
225 6    |           separata convenit cum alia in immaterialitate et differunt
226 6    |              et differunt ab invicem in gradu perfectionis secundum
227 6    |            eo quod consequitur illas in quantum sunt immateriales
228 6    |            sunt immateriales sumitur in eis genus, sicut est intellectualitas
229 6    |            eo autem quod consequitur in eis gradum perfectionis
230 6    |          gradum perfectionis sumitur in eis differentia, nobis tamen
231 6    |             Gradus enim perfectionis in recipiendo eandem formam
232 6    |          sicut albius et minus album in participando eiusdem rationis
233 6    |         diversus gradus perfectionis in ipsis formis vel naturis
234 6    |        plantas, secundum Philosophum in VII de animalibus. Nec iterum
235 6    |             quia hoc est impossibile in omnibus rebus accidere,
236 6    |       accidere, ut Philosophus dicit in XI de animalibus. Tertio
237 6    |              modo invenitur essentia in substantiis compositis ex
238 6    |      compositis ex materia et forma, in quibus et esse est receptum
239 6    |           quiditas earum est recepta in materia signata. Et ideo
240 6    |             superius et inferius, et in eis iam propter divisionem
241 6    |           multiplicatio individuorum in una specie. Et in his qualiter
242 6    |       individuorum in una specie. Et in his qualiter se habet essentia
243 7    |          videre quomodo sit essentia in accidentibus. Qualiter enim
244 7    |      accidentibus. Qualiter enim sit in omnibus substantiis, dictum
245 7    |               nisi ponatur subiectum in eorum diffinitione. Et hoc
246 7    |              nec materia, quia etiam in diffinitione formae substantialis
247 7    |         formae accidentalis. Unde et in diffinitione animae ponitur
248 7    |              considerat animam solum in quantum est forma physici
249 7    |              relinquitur illud esse, in quo res per se subsistit,
250 7    |         quaedam. Unde forma, quamvis in se considerata non habeat
251 7    |            advenit accidens, est ens in se completum, subsistens
252 7    |             se completum, subsistens in suo esse. Quod quidem esse
253 7    |       advenit non causat illud esse, in quo res subsistit, per quod
254 7    |          dicitur maxime et verissime in quolibet genere, est causa
255 7    |           causa eorum quae sunt post in illo genere, sicut ignis
256 7    |          genere, sicut ignis qui est in fine caliditatis est causa
257 7    |        caliditatis est causa caloris in rebus calidis, ut in II
258 7    |         caloris in rebus calidis, ut in II Metaphysicae dicitur,
259 7    |           substantia quae est primum in genere entis, verissime
260 7    |           esse nisi per formam. Unde in accidentibus, quae consequuntur
261 7    |             sicut probat Philosophus in III de anima. Aliqua vero
262 7    |          sine communicatione formae. in his tamen accidentibus,
263 7    |              masculinum et femininum in animalibus, quorum diversitas
264 7    |       materiam reducitur, ut dicitur in X Metaphysicae. Unde remota
265 7    |          remota forma speciali adhuc in ea remanent, sicut nigredo
266 7    |              sicut nigredo cutis est in aethiope ex mixtione elementorum
267 7    |          animae, et ideo post mortem in eis remanet. Et quia unaquaeque
268 7    |             ex materia et collocatur in genere vel specie per suam
269 7    |            speciei; unde inveniuntur in omnibus participantibus
270 7    |           sicut risibile consequitur in homine formam, quia risus
271 7    |         actum perfectum, sicut calor in igne, qui semper est actu
272 7    |        exteriori, sicut diaphaneitas in aere, quae completur per
273 7    |          corpus lucidum exterius. Et in talibus aptitudo est accidens
274 7    |              Sciendum est etiam quod in accidentibus alio modo sumitur
275 7    |          differentia et species quam in substantiis. Quia enim in
276 7    |            in substantiis. Quia enim in substantiis ex forma substantiali
277 7    |             resultante, quae proprie in praedicamento substantiae
278 7    |         substantiae collocatur, ideo in substantiis nomina concreta,
279 7    |      compositum significant, proprie in genere esse dicuntur sicut
280 7    |             vel materia est hoc modo in praedicamento nisi per reductionem,
281 7    |         reductionem, sicut principia in genere esse dicuntur. Sed
282 7    |        concretive dicta non ponuntur in praedicamento sicut species
283 7    |              sed solum secundum quod in abstracto significantur,
284 7    |            et forma, ideo non potest in eis sumi genus a materia
285 7    |            differentia a forma sicut in substantiis compositis,
286 7    |      Metaphysicae. Differentiae vero in eis sumuntur ex diversitate
287 7    |               ideo subiectum ponitur in diffinitione eorum loco
288 7    |          eorum loco differentiae, si in abstracto diffiniuntur secundum
289 7    |           secundum quod sunt proprie in genere, sicut dicitur quod
290 7    |         dicuntur. Sic enim subiectum in eorum diffinitione poneretur
291 7    |          substantiarum compositarum, in quibus ratio generis sumitur
292 7    |       dividit Philosophus relationem in V Metaphysicae. Sed quia
293 Concl|           patet quomodo essentia est in substantiis et accidentibus
294 Concl|              accidentibus et quomodo in substantiis compositis et
295 Concl|              simplicibus et qualiter in his omnibus intentiones
296 Concl|              excepto primo, quod est in fine simplicitatis, cui
297 Concl|          propter suam simplicitatem. In quo sit finis et consummatio