Table of Contents
|
Words
:
Alphabetical
-
Frequency
-
Inverse
-
Length
-
Statistics
|
Help
|
IntraText Library
Isidorus Hispalensis
Etymologiarum libri XX
IntraText CT - Text
LIBER XV DE AEDIFICIIS ET AGRIS
II. DE AEDIFICIIS PVBLICIS.
Previous
-
Next
Click here to hide the links to concordance
II
. DE
AEDIFICIIS
PVBLICIS
. [1]
Civitas
est
hominum
multitudo
societatis
vinculo
adunata
,
dicta
a
civibus
, id est ab ipsis
incolis
urbis
[pro eo quod
plurimorum
consciscat
et
contineat
vitas
]. Nam
urbs
ipsa
moenia
sunt,
civitas
autem non
saxa
, sed
habitatores
vocantur
. [2]
Tres
autem sunt
societates
:
familiarum
,
urbium
,
gentium
. [3]
Vrbs
vocata
ab
orbe
, quod
antiquae
civitates
in
orbe
fiebant
; vel ab
urbo
parte
aratri
, quo
muri
designabantur
; unde est illud (
Virg
.
Aen
.
3
,
109
;
1
,
425
):
Optavitque
locum
regno
et
concludere
sulco
.
Locus
enim
futurae
civitatis
sulco
designabatur
, id est
aratro
.
Cato
(
Orig
.
1
,
18
); 'Qui
urbem
,'
inquit
'
novam
condit
,
tauro
et
vacca
arat
; ubi
araverit
,
murum
facit
; ubi
portam
vult
esse,
aratrum
substollit
et
portat
, et
portam
vocat
.' [4] Ideo autem
urbs
aratro
circumdabatur
,
dispari
sexu
iuvencorum
, propter
commixtionem
familiarum
, et
imaginem
serentis
fructumque
reddentis
,
Vrbs
autem
aratro
conditur
,
aratro
vertitur
.
Vnde
Horatius
(
C
.
1
,
16
,
20
):
Inprimeretque
muris
hostile
aratrum
.
[5]
Oppidum
quidam ab
oppositione
murorum
dixerunt
; alii ab
opibus
recondendis
, eo quod sit
munitum
; alii quod sibi
in
eo
conventus
habitantium
opem
det
mutuam
contra
hostem
. Nam
primum
homines
tamquam
nudi
et
inermes
nec contra
beluas
praesidia
habebant
, nec
receptacula
frigoris
et
caloris
, nec ipsi inter se
homines
ab
hominibus
satis
erant
tuti
. [6] Tandem
naturali
sollertia
speluncis
silvestribusque
tegumentis
tuguria
sibi et
casas
virgultis
arundinibusque
contexerunt
, quo
esset
vita
tutior
, ne his, qui
nocere
possent
,
aditus
esset
. Haec est
origo
oppidorum
, quae quod
opem
darent
, idcirco
oppida
nominata
dixerunt
.
Oppidum
autem
magnitudine
et
moenibus
discrepare
a
vico
et
castello
et
pago
. [7]
Civitates
autem aut
coloniae
, aut
municipia
, aut
vici
, aut
castella
, aut
pagi
appellantur
. [8]
Civitas
proprie
dicitur
, quam non
advenae
, sed eodem
innati
solo
condiderunt
.
Ideoque
urbes
a
propriis
civibus
conditae
civitates
, non
coloniae
nuncupantur
. [9]
Colonia
vero est quae
defectu
indigenarum
novis
cultoribus
adimpletur
.
Vnde
et
colonia
a
cultu
agri
est
dicta
. [10]
Municipium
est quo
manente
statu
civitatis
ius
aliquod
minoris
aut
maioris
officii
a
principe
inpetrat
.
Dictum
autem
municipium
a
muniis
, id est
officiis
, quod tantum
munia
, id est
tributa
debita
vel
munera
,
reddant
. Nam
liberales
et
famosissimae
causae
, et quae ex
principe
proficiscuntur
, ibi non
aguntur
. Haec enim ad
dignitatem
civitatum
pertinent
. [11]
Vici
et
castella
et
pagi
hi
sunt qui nulla
dignitate
civitatis
ornantur
, sed
vulgari
hominum
conventu
incoluntur
, et propter
parvitatem
sui
maioribus
civitatibus
adtribuuntur
. [12]
Vicus
autem
dictus
ab ipsis tantum
habitationibus
, vel quod
vias
habeat
tantum sine
muris
. Est autem sine
munitione
murorum
; licet et
vici
dicantur
ipsae
habitationes
urbis
.
Dictus
autem
vicus
eo quod sit
vice
civitatis
, vel quod
vias
habeat
tantum sine
muris
. [13]
Castrum
antiqui
dicebant
oppidum
loco
altissimo
situm
, quasi
casam
altam
; cuius
pluralis
numerus
castra
,
diminutivum
castellum
est [sive quod
castrabatur
licentia
inibi
habitantium
, ne
passim
vaga
hosti
pateret
]. [14]
Pagi
sunt
apta
aedificiis
loca
inter
agros
habitantibus
. Haec et
conciliabula
dicta
, a
conventu
et
societate
multorum
in
unum. [15]
Conpita
sunt ubi
usus
est
conventus
fieri
rusticorum
; et
dicta
conpita
quod
loca
multa
in
agris
eodem
conpetant
; et quo
convenitur
a
rusticis
. [16]
Suburbana
sunt
circumiecta
civitatis
aedificia
, quasi sub
urbe
. [17]
Moenia
sunt
muri
civitatis
,
dicta
ab eo quod
muniant
civitatem
, quasi
munimenta
urbis
, id est
tutamenta
. [18]
Munium
autem
dictum
, quasi
manu
factum
: sic et
munus
.
Muri
a
munitione
dicti
, quasi
muniri
, eo quod
muniant
et
tueantur
interiora
urbis
.
Moenia
autem
duplicem
habent
significationem
; nam interdum
moenia
abusive
dici
omnia
aedificia
publica
civitatis
, ut (
Virg
.
Aen
.
2
,
234
):
Dividimus
muros
, et
moenia
pandimus
urbis
;
proprie
autem
moenia
sunt tantum
muri
. [19]
Murus
autem
turribus
propugnaculisque
ornatur
.
Turres
vocatae
quod
teretes
sint et
longae
;
teres
est enim aliquid
rotundum
cum
proceritate
, ut
columna
. Nam et quamvis
quadratae
aut
latae
construantur
, procul tamen
videntibus
rotundae
existimantur
; ideo quia omne
cuiusque
anguli
simulacrum
per
longum
aeris
spatium
evanescit
atque
consumitur
, et
rotundum
videtur
. [20]
Propugnacula
pinnae
murorum
sunt,
dicta
quia ex his
propugnatur
. [21]
Promurale
vero, eo quod sit pro
munitione
muri
. Est enim
murus
proximus
ante
murum
. [22]
Porta
dicitur
qua
potest
vel
inportari
vel
exportari
aliquid.
Proprie
autem
porta
aut
urbis
aut
castrorum
vocatur
, sicut
superius
dictum
est.
Vicus
, ut
praedictum
est,
ipsae
habitationes
urbis
sunt; unde et
vicini
dicti
.
Viae
ipsa
spatia
angusta
quae inter
vicos
sunt. [23]
Plateae
perpetuae
ac
latiores
civitatum
viae
sunt, iuxta
proprietatem
linguae
Graecae
a
latitudine
nuncupatae
;
PLATUS
enim
Graeci
latum
dicunt
. [24]
Quintana
pars
plateae
quinta
est, qua
carpentum
progredi
potest
.
Cloacae
dictae
quod his
percolantur
aquae
. [25]
Has
primum
Romae
fecisse
Tarquinium
Priscum
ut, quotiens
pluviarum
inundatio
existeret
, per eas
aquae
extra
civitatem
emitterentur
, ne
maximis
perpetuisque
tempestatibus
planitiem
vel
fundamenta
urbium
strages
aquarum
subverteret
. [26]
Imboli
, vel quia
subvolumina
sunt, vel quia sub his
ambulant
. Sunt enim
portici
hinc
inde
platearum
. [27]
Forus
est
exercendarum
litium
locus
a
fando
dictus
[sive a
Phoroneo
rege
, qui
primus
Graecis
legem
dedit
]. Haec
loca
et
prorostra
vocantur
ideo quod ex
bello
Punico
captis
navibus
Carthaginiensium
rostra
ablata
sunt, et
in
foro
Romano
praefixa
ut
esset
huius
insigne
victoriae
. [28]
Curia
dicitur
eo quod ibi
cura
per
senatum
de
cunctis
administretur
. [29]
Praetorium
, quod ibi
praetor
resideat
ad
discutiendum
. [30]
Gymnasium
generalis
est
exercitiorum
locus
. Tamen apud
Athenas
locus
erat ubi
discebatur
philosophia
et
sapientiae
exercebatur
studium
; nam
GUMNASION
Graece
vocatur
, quod
Latine
exercitium
dicitur
, hoc est
meditatio
. Sed et
balnea
et
loca
cursorum
et
athletarum
gymnasia
sunt, eo quod illic
homines
in
suae
artis
studio
exercitentur
. [31]
Capitolium
Romae
vocatum
eo quod
fuerit
Romanae
urbis
et
religionis
caput
summum
. Alii
aiunt
, cum
Tarquinius
Priscus
Capitolii
fundamenta
Romae
aperiret
,
in
loco
fundamenti
caput
hominis
litteris
Tuscis
notatum
invenit
, et proinde
Capitolium
appellavit
. [32]
Arces
sunt
partes
urbis
excelsae
atque
munitae
. Nam quaecumque
tutissima
urbium
sunt, ab
arcendo
hostem
arces
vocantur
.
Vnde
et
arcus
et
arca
. [33]
Circum
Romani
dictum
putant
a
circuitu
equorum
, eo quod ibi
circum
metas
equi
currant
. [34]
Theatrum
autem ab
spectaculo
nominatum
,
APO
TOU
THEORIAS
,quod
in
eo
populus
stans
desuper
atque
spectans
ludos
scenicos
contemplaretur
. [35]
Amphitheatrum
vero
vocatum
quod ex
duobus
sit
theatris
conpositum
. Nam
amphitheatrum
rotundum
est,
theatrum
vero ex
medio
amphitheatrum
est,
semicirculi
figuram
habens
. [36]
Labyrinthus
est
perplexis
parietibus
aedificium
, qualis est apud
Cretam
a
Daedalo
factus
, ubi fuit
Minotaurus
inclusus
;
in
quo si quis
introierit
sine
glomere
lini
,
exitum
invenire
non
valet
. Cuius
aedificii
talis est
situs
ut
aperientibus
fores
tonitruum
intus
terribile
audiatur
:
descenditur
centenis
ultra
gradibus
;
intus
simulacra
et
monstrificae
effigies
,
in
partes
diversas
transitus
innumeri
per
tenebras
, et
cetera
ad
errorem
ingredientium
facta
, ita ut de
tenebris
eius ad
lucem
venire
inpossibile
videatur
.
Quattuor
sunt [autem]
labyrinthi
;
primus
Aegyptius
,
secundus
Creticus
,
tertius
in
Lemno
,
quartus
in
Italia
; omnes ita
cunstructi
ut
dissolvere
eos nec
saecula
quidem
possint
. [37]
Farum
turris
est
maxima
quam
Graeci
ac
Latini
in
commune
ex ipsius
rei
usu
farum
appellaverunt
, eo quod
flammarum
indicio
longe
videatur
a
navigantibus
,
qualem
Ptolomaeus
iuxta
Alexandriam
construxisse
octingentis
talentis
traditur
.
Vsus
eius est
nocturno
navium
cursu
ignes
ostendere
, ad
pronuntianda
vada
portusque
introitus
, ne
decepti
tenebris
navigantes
in
scopulos
incidant
; nam
Alexandria
fallacibus
vadis
insidiosos
accessus
habet
.
Hinc
igitur
in
portubus
machinas
ad
praelucendi
ministerium
fabricatas
pharos
dicunt
. Nam
FOS
lux
est,
OPOS
visio
dicitur
.
Vnde
et
Lucifer
Graece
FOSFOROS
appellatur
. [38]
Cocleae
sunt
altae
et
rotundae
turres
; et
dictae
cocleae
quasi
cycleae
, quod
in
eis tamquam per
circulum
orbemque
conscendatur
; qualis est
Romae
centum
septuaginta
quinque
pedibus
. [39]
Thermas
appellatas
quod
caleant
;
Graeci
enim
THERMON
calorem
vocant
. [40]
Balneis
vero
nomen
inditum
a
levatione
maeroris
; nam
Graeci
BALANEION
dixerunt
, quod
anxietatem
animi
tollat
. Haec et
gymnasia
dicuntur
, quia ibi
athletae
uncto
corpore
et
perfricato
manibus
exercitantur
; nam
GUMNASION
Graece
,
Latine
exercitium
dicitur
. [41]
Apodyterium
, ubi
lavantium
vestimenta
ponuntur
, ab
exuendo
scilicet
dictum
;
APODUEIN
enim
Graece
exuere
dicitur
. [42]
Propina
Graecus
sermo
est, quae apud nos
corrupte
popina
dicitur
: est autem
locus
iuxta
balnea
publica
, ubi post
lavacrum
a
fame
et
siti
reficiuntur
.
Vnde
et
propina
et
propinare
dicitur
.
PEINA
enim
Graece
famem
significat
, eo quod hic
locus
famem
tollat
. [43]
Tabernaeolim
vocabantur
aediculae
plebeiorum
parvae
et
simplices
in
vicis
,
axibus
et
tabulis
clausae
; unde et
tabernariae
, quod ibi
solebant
consedere
.
Dictae
autem
tabernae
quod ex
tabulis
lignisque
erant
constructae
, quae nunc et si non
speciem
,
nomen
tamen
pristinum
retinent
. [44]
Macellum
dictum
quod ibi
mactentur
pecora
quae
mercantibus
venundantur
. [45]
Mercatum
autem a
conmercio
nominatum
. Ibi enim
res
vendere
vel
emere
solitum
est; sicut et
teloneum
dicitur
ubi
merces
navium
et
nautarum
emolumenta
redduntur
. Ibi enim
vectigalis
exactor
sedet
pretium
rebus
inpositurus
, et
voce
a
mercatoribus
flagitans
. [46]
Carcer
est a quo
prohibemur
exire
, et
dictus
carcer
a
coercendo
, [
Hinc
Fronto
(
frag
.
12
): 'Et
pergraecari
potius
amoenis
locis
quam
coerceri
carcere
viderentur
.']
Previous
-
Next
Table of Contents
|
Words
:
Alphabetical
-
Frequency
-
Inverse
-
Length
-
Statistics
|
Help
|
IntraText Library
IntraText®
(V89)
Copyright
1996-2007 EuloTech SRL