VII. DE VIRIDIORIBVS GEMMIS. [1]
Omnium gemmarum virentium smaragdus principatum habet, cui veteres tertiam post
margaritas et uniones tribuunt dignitatem. Smaragdus a nimia viriditate vocatus; omne enim
satis viride amarum dicitur. Nullis enim gemmis vel
herbis maior huic austeritas est; nam herbas virentes frondesque exsuperat, inficiens
circa se viriditate repercussum aerem. Sculpentibus quoque gemmas nulla gratior
oculorum refectio est. Cuius corpus si extentum est, sicut speculum ita
imagines reddit. Quippe
Nero Caesar gladiatorum pugnas in smaragdo spectabat. [2] Genera eius
duodecim, sed nobiliores Scythici, qui in Scythica gente reperiuntur. Secundum
locum tenent Bactriani: colliguntur enim in commissuris saxorum flante
Aquilone; tunc enim tellure deoperta intermicant, quia his ventis arenae maxime
moventur. Tertium Aegyptii habent. Reliqui in metallis aerariis
inveniuntur, sed vitiosi; nam aut aeri, aut plumbo, vel capillamentis, vel
sali[s] similes notas habent. Smaragdi autem mero et viridi proficiunt oleo, quamvis
natura inbuantur. [3] Chalcosmaragdus dicta
quod viridis sit et turbida aereis venis. Haec in Aegypto vel Cypro insula nascitur. [4] Prasius pro viridanti colore dictus, sed vilis. Cuius alterum genus sanguineis punctis abhorret. Tertium distinctum
virgulis tribus candidis. [5] Beryllus in India gignitur, ventis suae lingua
nomen habens, viriditate similis smaragdo, sed cum pallore. Politur autem ab Indis in sexangulas formas, ut hebetudo coloris
repercussu angulorum excitetur; aliter politus non habet fulgorem. Genera eius
novem. [6] Chrysoberyllus dictus eo quod pallida eius viriditas in
aureum colorem resplendeat. Et hunc India mittit. [7]
Chrysoprasus Indicus est, colore ä, porri sucum referens, aureis
intervenientibus guttis, unde et nomen accepit. Quem quidam beryllorum generi
adiudicaverunt. [8] Iaspis de Graeco in Latinum viridis gemma
interpretatur; ias quippe viride, pinasin gemma dicitur. Est autem smaragdo
subsimilis, sed crassi coloris. Species eius decem et septem. Volunt autem
quidam iaspidem gemmam et gratiae et tutelae esse gestantibus, quod credere non
fidei, sed superstitionis est. [9] Topazion ex virenti genere est
omnique colore resplendens, inventa primum in Arabiae insula, in qua Trogodytae
praedones fame et tempestate fessi quum herbarum radices effoderent, eruerunt. Quae insula postea
quaesita nebulis cooperta tandem a navigantibus inventa. Sed ob hoc locus et
gemma nomen ex causa accepit; nam TOPAZEIN Trogodytarum lingua significationem
habet quaerendi. Est autem amplissima gemmarum; eadem sola nobilium limam
sentit. Genera eius duo. [10] Callaica
colore viridi, sed pallens et nimis crassa; nihil iucundius aurum decens; unde
et appellata. Nascitur
in India vel Germania in rupibus gelidis, oculi modo extuberans. [11]
Molochites spissius virens et crassior quam smaragdus a colore malvae nomen
accepit, in reddendis laudata signis. Nascitur in Arabia. [12]
Heliotropia viridi colore et nubilo, stellis puniceis supersparsa cum
sanguineis venis. Causa nominis de effectu lapidis
est; nam deiecta in labris aeneis radios solis mutat sanguineo repercussu;
extra aquam autem speculi modo solem accipit, deprehenditque defectus eius
subeuntem lunam ostendens. Magorum inpudentiae manifestissimum in hoc quoque exemplum
est, quoniam admixta herba heliotropio quibusdam additis precationibus gerentem
conspici negent. Gignitur
in Cypro et Africa, sed melior in Aethiopia. [13] Sagda gemma prasini
coloris apud Chaldaeos. Cuius tanta vis est ut permeantes naves e profundo
petat, et carinis ita tenaciter adhaereat ut nisi abrasa parte ligni vix
separetur. [14] Myrrhites dicta est quod in ea myrrhae
color est. Conpressus autem usque ad calorem nardi spirat suavitatem.
Aromatitis reperitur in Arabia vel Aegypto, myrrhae coloris et odoris; unde et
nomen habet. [15]
Melichros bicolor ex una parte viridis, ex altera melli similis. [16] Choaspitis a flumine Persarum dicta est, ex viridi fulgoris
aurei.