Liber,  Caput

  1   I,Pre|      patebit, si quaedam quae suo in tempore contigisse novimus,
  2   I,1  |  videlicet plus minus diei tertia in senectute bona decedens
  3   I,1  |         virtute humanum genus suo in tempore adeo praecellens,
  4   I,1  |           ita repressit, ut nihil in imperio moliri, praeter
  5   I,2  |           mensae effecit, quos et in palatio una secum nutriri
  6   I,2  |       Lodhuwicus imperator Iudith in matrimonium sumpsit ex qua
  7   I,3  |        contra omnes inimicos eius in futuro, iurando firmavit.
  8   I,3  |        autem Hugone, cuius filiam in matrimonium Lodharius duxerat,
  9   I,3  |          ducem Septimaniae, pater in supplementum sibi sumens,
 10   I,3  |     commendavit, ac secundum a se in imperio praefecit. Qui dum
 11   I,3  |        Rudulfum totonderunt atque in Aquitaniam servandos Pippino
 12   I,3  |     Bernardus quoque fuga lapsus, in Septimaniam se recepit;
 13   I,3  |     captus ac luminibus privatus, in Italia custodiendus traditur.
 14   I,3  |       Quod quia facile confessum, in restauratione eius ocius
 15   I,3  |    monacho, sub specie religionis in hoc negotio ad Pippinum
 16   I,3  |           direxit, promittens, si in sua restitutione una cum
 17   I,3  |        qui cum Lodhario senserunt in concilium deducti, et ab
 18   I,3  |     diiudicati, aut, vita donata, in exilium retrusi sunt. Lodharium
 19   I,3  |  voluntatem nihil deinceps moliri in regno temptaret. Cumque
 20   I,3  |          memoravimus, quia multum in restitutione eius laboraverat,
 21   I,3  |        eius laboraverat, secundus in imperio esse volebat; quod
 22   I,3  |     fuerat, aucta fuissent, tamen in imperio ut post patrem primi
 23   I,4  |           dempta Karolo datur, et in eius obsequio primatus populi,
 24   I,4  |        Mathfridum, ceterosque qui in exilium retrusi fuerant
 25   I,4  |      eadem specie magnis precibus in supplementum suae voluntatis
 26   I,4  |       capitur; uxor ab eo dempta, in Langobardiam exilio mittitur,
 27   I,4  |           secundus post Lodharium in imperio haberetur, ambigerent,
 28   I,4  |  dimiserant, ac per hoc hinc inde in restitutione eius consentiunt,
 29   I,4  |          benigne excepit, gratias in eo quod pro sua restitutione
 30   I,4  |  laboraverat egit, ac reverti eum in Aquitaniam, uti petiverat,
 31   I,4  |  praecepit. Interea hi qui Iudith in Italia servabant, audientes
 32   I,5  |        Gerbergam more maleficorum in Ararim mergi praecepit,
 33   I,5  |        qui trans Renum morabantur in auxilium sibi assumpto,
 34   I,5  |            tantum facinus a filio in imperium commissum vindicaturus
 35   I,5  |           extra patris voluntatem in eius imperio deinceps nihil
 36   I,6  |         deinde per Sequanam usque in mare Oceanum et per ipsum
 37   I,6  |           et per ipsum mare usque in Frisiam, omnes videlicet
 38   I,6  |      omnibus ad se pertinentibus, in quacumque regione consistebant
 39   I,6  |       effecit, ac deinde Pippinum in Aquitaniam abire cum gratia
 40   I,6  |     gratia permisit; Karolum vero in partem regni quam illi dederat,
 41   I,6  |   traiecto exercitu, fugere illum in Baioariam compulit. Post
 42   I,6  |      mater ac primores populi qui in voluntate patris pro Karolo
 43   I,6  |          quemlibet e filiis pater in supplementum sibi assumeret,
 44   I,6  |           assiduis meditationibus in hac electione versarentur,
 45   I,6  |            si Lodharius certum se in hoc negotio praebere vellet,
 46   I,6  |      Quamobrem missos deligunt et in Italiam ad Lodharium mittunt,
 47   I,6  |     conservare vellet, omnia quae in illum actenus deliquerat
 48   I,7  |    conventu indicto, convenerunt; in quo Lodharius humillime
 49   I,7  |       contra suam voluntatem, nec in Karolum nec in regnum, alicubi
 50   I,7  |    voluntatem, nec in Karolum nec in regnum, alicubi egisset.
 51   I,7  |    prandium deinde conversi sunt, in crastinum de ceteris quae
 52   I,7  |   concedere|655|tur; insuper vero in ea fide, quam illis iuraverant,
 53   I,7  |     benigne et pacifice Lodharium in Italiam ditatum remissionis
 54   I,7  |         saepe iuraverat, quotiens in illum deliquerat, quotiens
 55   I,7  |          delicta eidem donaverat, in memoriam reducens, ac piis
 56   I,8  |      Sclavos itinere redempto eum in Baioariam fugere compulit.
 57   I,8  |           ita haberent, Lodharius in Italia, Lodhuwicus trans
 58   I,8  |           trans Renum, et Karolus in Aquitania essent, Lodhuwicus
 59   I,8  |        imperator paterque illorum in insula quadam iuxta Magonciatum [
 60  II,Pre|     inspicere deposco; et si quid in hoc opere neglexero, ut
 61  II,1  |          mittit, qui, se venturum in imperium, quod olim fuerat
 62  II,1  |         esse prospexit, ut primum in illum manum mitteret, ratum
 63  II,1  |       adiecit. Interea ad Karolum in Aquitaniam legatos callide
 64  II,1  |        inibi, alter vero quo Moin in Renum confluit, castra haud
 65  II,2  |           etiam quicquid hactenus in illum deliquerat, pollicitus
 66  II,3  |            Et his ita compositis, in Aquitaniam festinus perrexit,
 67  II,4  |           forte praelio commisso, in tanta paucitate regem suum
 68  II,4  |   subducere ab illo temptavit, et in crastinum quosdam suorum
 69  II,4  |        suorum recepit. Insuper et in regna quae illi deputaverat,
 70  II,4  |   deputaverat, statim direxit, et in quantum potuit, ne illi
 71  II,5  |          i.e. non] posset, subito in illum irruere statuit. Sed
 72  II,5  |        contumelia affectus esset, in futurum fore, minime diffideret;
 73  II,5  |       ditatum muneribus et gratia in societatem amicitiae suscepit,
 74  II,5  |       aperiretur, deposcit; seque in omnibus publicae utilitati
 75  II,6  |  appropinquare videretur, crucem, in qua iuraverant et Karolum
 76  II,6  |           fugerunt; quos, quoniam in traiciendo equi moram fecerant,
 77  II,6  |         hi quos fuga disperserat, in unum una cum Arnulfo et
 78  II,6  |         ubi Luva [le Loin, oritur in iugis Antissiodorensium
 79  II,6  |            quos supra memoravimus in eodem saltu consistere;
 80  II,6  |            Tricasinorum civitatem in crastinum adiit.|659|~
 81  II,7  |     posset, tota mente tractabat. In quo negotio congrue Otgarium,
 82  II,7  |      annum detentus fuerat, velut in supplementum fratricidii
 83  II,7  |        respiraverat; erat enim eo in tempore ita prudens consilio,
 84  II,7  |           cum perpaucis abiit, et in Baioriam se recepit. Quod
 85  II,8  |         merito notanda res Karolo in eodem sancto sabbato contigit.
 86  II,8  |         neque ipse neque quilibet in suo comitatu quicquam, absque
 87  II,8  |           praecepit; quibus et ut in crastinum redirent iniunxit,
 88  II,8  |           mandaverat, promittens. In legatione vero Lodharii
 89  II,8  |    subiecta illi efficere debuit, in quantum valuit perturbavit;
 90  II,8  | perturbavit; et quod maximum est, in fratrem hostiliter irruit,
 91  II,8  |    quamquam se haec ita haberent, in conventum quod communi consensu
 92  II,8  |         consiliis suorum fidelium in omnibus secundum Dei voluntatem
 93  II,9  |      sciret quomodo fieri posset, in illius adiutorium venire
 94  II,9  |   persequi se didicisset, quoniam in difficili loco aquis paludibusque
 95  II,9  |     conveniunt, deque his omnibus in eodem conventu, quae Lodharius
 96  II,9  |     agendum oportunius videretur, in crastinum deliberaturi.
 97  II,9  |     conveniunt; concilium ineunt, in quo multum de tanta calamitate
 98  II,9  |    quicquid absque equis et armis in universo exercitu habere
 99  II,10 |          a patre illi relicta. Et in munere offerebant illi quicquid
100  II,10 |          offerebant illi quicquid in universo exercitu absque
101  II,10 |        creduli effecti, eo die et in crastinum insuper etiam
102  II,10 |     crastinum insuper etiam usque in horam secundam diei tercii,
103  II,10 |       missam vero sancti Iohannis in crastinum celebraturi. Pippino
104  II,10 |        quoque eadem die Lodharius in supplementum recepto, mandat
105  II,10 |     mandaverant, aut nosset illos in crastinum - quod contigit,
106  II,10 |         tertia XV. Kal. Novembris in Scorpione contigit [anno
107  II,10 |    Lodhuwicus quidem ac Lodharius in loco qui Brittas [les Bretignelles]
108  II,10 |           exercitus, quam Karolus in loco qui Fagit [le Fay]
109  II,10 |    protinus fugit; pars vero quae in Solennat [Goulenne seu Coulenne]
110 III,Pre|         modo deceptus, res nostro in tempore gestas, praeter
111 III,1  |  deberetur, Lodhuwicus et Karolus in eodem campo deliberare coeperunt.
112 III,1  |         donante deinceps unanimes in vera iustitia devenirent,
113 III,1  |  visceribus solito more optabant. In quo negotio Dei omnipotentis
114 III,1  |         acturos se, deliberarunt. In quo missa peracta, amicos
115 III,1  |   episcopi confluunt, inventumque in conventu publico est, quod
116 III,1  |        immunis omnis Dei minister in hoc negotio haberi, tam
117 III,1  |           quolibet vitio, quiddam in hac expeditione suasit vel
118 III,1  |         diiudicaretur; verumtamen in veneratione ac laude tantae
119 III,1  |        mortuorum fratrum suorum - in eo quod imperfecti peccatis
120 III,1  |  intervenientibus se noverant, ut in multis volentes nolentesque
121 III,1  |         insuper autem uti actenus in iustitia adiutor et protector
122 III,2  |      illum sibi subdere studeret, in Aquitaniam ut proficisceretur
123 III,2  |      leuvas tres defuerit, neutri in hoc negotio supplementum
124 III,2  |          et, si honores quos idem in Burgundia habuit eidem donare
125 III,2  |          et suis quod promiserat, in quantum posset, ut perficeretur,
126 III,2  |       partis Lodharii sentiebant, in praelio Karolum cecidisse,
127 III,2  |   Quapropter inconsultum aiebant, in incertis rebus aliquod foedus
128 III,2  |         nunciaretur, protinus his in partibus iter direxit. Ad
129 III,2  |        Adhelardum una cum ceteris in Spedonna [Espone-sur Maudre,
130 III,2  |         conventum quod cum fratre in Lingonicam urbem Kal. Septembris
131 III,2  |        Rotomagorum archiepiscopi, in basilicam ubi nunc quiescunt,
132 III,2  |      Lodhuwicus ad conventum quod in Lingonicam urbem condixerant,
133 III,2  |         posset, eo quod Lodharius in regnum illius hostili manu
134 III,2  |            comes pagi Masago], si in illis partibus isset, ad
135 III,3  |            obviam habuit, et inde in partes Traiecti iter direxit.
136 III,3  |        intendit. Quod cum Karolus in Wasiticum didicisset, Hugonem
137 III,3  |           pro suo adiutorio illis in partibus isset, quod Lodharius
138 III,3  |     Fludualdum [St. Cloud] castra in meditullio posuit, ut et
139 III,3  |       perfacile dinosceretur, quo in loco adiutorium praeberi
140 III,3  |      deberet, more maritimo signa in locis congruis atque custodias
141 III,3  |         dictu, dum nos nusquam eo in tempore infra duos menses
142 III,3  |   tumescere coepit, ac sponte his in locis vada ubique prohibuit.
143 III,3  |        his regionibus esset, quos in sua fide deceptos esse minime
144 III,3  |      econtra, qualiter Lodhuvicum in adiutorium suum recipere
145 III,4  |           suis captum haberet, et in urbe Laudunensi [Laon] una
146 III,4  |    protinus decedente iam die his in partibus festinus perrexit;
147 III,4  |         urbemque absque conflictu in crastinum dedant, cum omni
148 III,4  |       quem passi fuerant permoti, in excidium urbis ruere undique
149 III,4  |   exercitus Sequanam traiecit, et in saltum qui Pertica [le Perche
150 III,5  |      Marcii Lodhuwicus et Karolus in civitate quae olim Argentaria [
151 III,5  |      deberetur, contenti essemus. In quo nos, sicut nostis, per
152 III,5  |         hoc sacramentum inter nos in conspectu vestro iurare
153 III,5  |         commun salvament, dist di in avant, in quant Deus savir
154 III,5  |      salvament, dist di in avant, in quant Deus savir et podir
155 III,5  |        cist meon fradre Karlo, et in adiudha et in cadhuna cosa,
156 III,5  |           Karlo, et in adiudha et in cadhuna cosa, si cum om
157 III,5  |           son fradra salvar dist, in o quid il mi altresi fazet;
158 III,5  |        666|cist meon fradre Karle in damno sit.»~  ~Quod cum
159 III,5  |      eadem verba testatus est: ~ «In Godes minna ind in thes
160 III,5  |        est: ~ «In Godes minna ind in thes christianes folches
161 III,5  |        rehtu sinan bruodher scal, in thiu, thaz er mig sosoma
162 III,5  |     sosoma duo; indi mit Ludheren in nohheiniu thing ne geganga,
163 III,5  |         cui eo returnar int pois, in nulla aiudha contra Lodhuwig
164 III,5  |        iter direxit. Aestas autem in qua praefatum exactum est
165 III,5  |          protinus ad Lodharium et in Saxoniam mittunt; et horum
166 III,6  |     adversari sibi vellent, alter in alterum veloci cursu ruebat;
167 III,6  |     spectaculo; non enim quispiam in tanta multitudine ac diversitate
168 III,7  |   Magontiam venit. Bardo vero qui in Saxoniam missus fuerat,
169 III,7  |        XVI. Kalend. Aprelis illis in partibus viam dirigunt,
170 III,7  |        Engerisgowe] ad Conflentim in crastinum hora fere diei
171 III,7  |           suos Mosellam transisse in Sinciaco [Sinzig] didicit,
172  IV,Pre|      operi quarto insistam, et si in ceteris rebus futuris prodesse
173  IV,Pre|        prodesse nequivero, saltem in his erroris nubeculam proprio
174  IV,1  |        vestigium bonae voluntatis in sua gubernatione quemlibet
175  IV,1  | voluissent? Respondentibus autem, in quantum nosse ac posse Deus
176  IV,1  |         visum est, contenti sunt; in qua divisione non tantum
177  IV,1  |           usque ad Mosam fluvium, in qua parte ex tunc et modo
178  IV,2  |       claruerunt. Quae gens omnis in tribus ordinibus divisa
179  IV,2  |      nobilis inter illos habetur, in duabus partibus in dissensione
180  IV,2  |       habetur, in duabus partibus in dissensione Lodharii ac
181  IV,2  |             669|Hinc rem publicam in propriis usibus tribuebat;
182  IV,2  |           promittebat, hinc etiam in Saxoniam misit, frilingis
183  IV,2  |        Stellinga, imposuerunt, et in unum conglobati, dominis
184  IV,2  |        christianam religionem his in partibus annullarent - quamobrem,
185  IV,2  |    spatium vacat] . . . adiit, et in quantum valuit, simul et
186  IV,3  |            et Nordhunnwig [Norden in Frisia orientali] similiter
187  IV,3  |          undique quos valuit sibi in subsidium adtraxit. Verumtamen
188  IV,3  |         Lodharius cognovisset, se in Deum et illos deliquisse,
189  IV,3  |      universae perplacitum esset, in unum una cum primoribus
190  IV,3  |            i. e. aiebant], se hoc in exordio dissensionis voluisse,
191  IV,3  |         hoc illi mandatum fuisse. In eo tamen omnipotenti Deo
192  IV,3  |       postulata concedunt. Cumque in divisione regni quattuor
193  IV,3  |          deinde per Rodanum usque in mare Tyrrhenum, omnes videlicet
194  IV,3  |       duae exciderunt] . . . illi in parte regni tertia offerrent,
195  IV,3  |      missi fuerant reverterentur, in eodem |670|loco esse se
196  IV,3  |       enim, se non esse contentum in eo, quod fratres sui illi
197  IV,3  |         sequuti sunt causam, quod in praefata parte quae illi
198  IV,3  |      supra definitam partem usque in Carbonarias [Ardennen];
199  IV,3  |            Baioaria et Aquitania, in tribus partibus dividerent,
200  IV,3  |          eandem illi concederent, in eo quod ille illis similiter
201  IV,3  |           ex parte sic perficere, in eo quod fratres sui, uti
202  IV,4  |      propter civitatem Madasconis in insula quae Ansilla dicitur
203  IV,4  |         prout ao aequius possent, in tribus partibus sui dividerent,
204  IV,4  |          suae conservare deberet, in eo, si adversus fratres
205  IV,4  |     discedunt; ad castra redeunt, in crastinum de ceteris deliberaturi.
206  IV,4  |           usque ad conventum quod in Kalendas Octobris condixerant,
207  IV,4  |     condixerant, pacifice quisque in sua portione qua vellet
208  IV,4  |       privavit. Lodhuwicus etenim in Saxonia seditiosos, qui
209  IV,4  |          compescuit. Karolus vero in Aquitaniam Pippinum fugavit;
210  IV,4  |  perdendum missi fuerant, quosdam in insidiis cepit, quosdam
211  IV,4  |      Octobris venisset, Lodharium in villa Teotonis reperit,
212  IV,4  |    videbatur, ut dum seniores sui in Warmatia et Lodharius in
213  IV,4  |          in Warmatia et Lodharius in Teotonis villa essent, illi
214  IV,4  |  Occurrebat etiam, quod Lodharius in fratrum deceptione sepe
215  IV,4  |          sin etiam et hoc nollet, in meditullio qua vellet missi
216  IV,5  |           cur missi illorum illud in transacto spatio non circumiissent,
217  IV,5  |          commissum. Qui hinc inde in basilica sancti Castoris
218  IV,5  |        parte Lodharii aiebant, si in sacramento quilibet deliquisset,
219  IV,5  |        neutrum necesse esset, cur in Deum peccare deberent? melius
220  IV,5  |          ac per hoc nec se ledere in sacramento velle, nec cuipiam,
221  IV,5  |           secesserunt. Hinc omnes in eadem domo convenerunt,
222  IV,5  |       vellent; et hoc fieri posse in Nonis Novembris visum est;
223  IV,5  |        est. Fuit hic vir ortus eo in tempore haud ignotae familiae.
224  IV,5  |            Centulo opus mirificum in honore omnipotentis Dei
225  IV,5  |     felicitate defunctam, Centulo in pace quievit. His paucis
226  IV,6  |          ut pax inter illos usque in vigesimo die post missam
227  IV,6  |     quolibet modo omitteretur, ni in eodem conventu, ut aequius
228  IV,6  |           etiam tempore Stellinga in Saxonia contra dominos suos
229  IV,6  |       Karolus, uti praefatum est, in coniugio Hirmentrudem, Uodonis
230  IV,6  |         autem |672|pater eius suo in tempore hunc Adelardum adeo,
231  IV,6  |        adeo, ut quod idem vellet, in universo imperio hoc pater
232  IV,6  |          libertates, hinc publica in propriis usibus distribuere
233  IV,6  |      quidem modo effectum est, ut in hac tempestate populum qua
234  IV,6  |   DCCCXLIII. incarnationis Domini in hieme iter direxit. Fuit
235  IV,7  |         eripiebat [eo anno pascha in diem 22. Aprilis incidebat.].~ ~