XXV.
1. Cum luce autem, quia dominica dies est, et proceditur in
ecclesia maiore, quam fecit Constantinus, quae ecclesia in Golgotha est post
Crucem, et fiunt omnia secundum consuetudinem, qua et ubique fit die dominica.
Sane quia hic consuetudo sic est, ut de omnibus presbyteris, qui sedent, quanti
uolunt, praedicent, et post illos omnes episcopus praedicat, quae
praedicationes propterea semper dominicis diebus fiunt, ut semper erudiatur
populus in scripturis et in Dei dilectione: quae praedicationes dum dicuntur,
grandis mora fit, ut fiat missa ecclesiae, et ideo ante quartam horam aut forte
quintam missa fit.
2.
At ubi autem missa facta fuerit ecclesiae iuxta consuetudinem, qua et ubique
fit, tunc de ecclesia monazontes cum ymnis ducunt episcopum usque ad Anastasim.
Cum autem coeperit episcopus uenire cum ymnis, aperiuntur omnia hostia de
basilica Anastasis, intrat omnis populus, fidelis tamen, nam cathecumini non.
3.
Et at ubi intrauerit populus, intrat episcopus et statim ingreditur intra
cancellos martyrii speluncae. Primum aguntur gratiae Deo, et sic fit orationem
pro omnibus; postmodum mittet uocem diaconus, ut inclinent capita sua omnes,
quomodo stant, et sic benedicet eos episcopus stans intra cancellos interiores
et postmodum egeditur.
4. Egredienti autem episcopo omnes ad manum accedent. Ac sic est, ut prope
usque ad quintam aut sextam horam protraitur missa. Item et ad lucernare
similiter fit iuxta consuetudinem cotidianam. Haec ergo consuetudo singulis
diebus ita per totum annum custoditur, exceptis diebus sollemnibus, quibus et
ipsis quemadmodum fiat infra annotauimus.
5.
Hoc autem inter omnia satis praecipuum est, quod faciunt, ut psalmi uel
antiphonae apti semper dicantur, tam qui nocte dicuntur, tam qui contra mature,
tam etiam qui per diem uel sexta aut nona uel ad lucernare semper ita apti et
ita rationabiles, ut ad ipsum rem pertineant, quae agitur.
6.
Et cum toto anno semper dominica die in ecclesia maiore procedatur, id est quae
in Golgotha est, id est post Crucem, quam fecit Constantinus, una tantum die
dominica, id est quinquagesimarum per pentecosten, in Syon proceditur, sicut
infra annotatum inuenietis, sic tamen in Syon, ut, antequam sit hora tertia,
illuc eatur, fiat primum missa in ecclesiam maiorem . . . * * *
· [ Deest unum folium.]
Benedictus,
qui uenit in nomine Domine et cetera, quae secuntur. Et quoniam pro monazontes, qui
pedibus uadent, necesse est lenius iri: ac sic peruenitur in Ierusolima ea
hora, qua incipit homo hominem posse cognoscere, id est prope luce, ante tamen
quam lux fiat.
7. Ubi cum peruentum fuerit, statim sic in Anastase
ingreditur episcopus et omnes cum eo, ubi luminaria iam supra modo lucent. Dicitur ergo ibi
unus psalmus, fit oratio, benedicuntur ab episcopo pri mum cathecumini, item fideles.
Recipit se
episcopus et uadent se unusquisque ad ospitium suum, ut se resumant. Mona
zontes autem usque ad lucem ibi sunt et ymnos dicunt.
8.
At ubi autem resumpserit se populus, hora incipiente secunda colligent se omnes
in ecclesia maiore, quae est in Gol gotha. Qui autem ornatus sit illa die
ecclesiae uel Anastasis aut Crucis aut in Bethleem, superfiuum fuit scribi. Ubi
extra aurum et gemmas aut sirico nichil aliud uides; nam et si uela uides,
auroclaua oleserica sunt, si cortinas uides, similiter auroclaue oleserica
sunt. Ministerium autem omne genus aureum gemmatum profertur illa die. Numerus
autem uel ponderatio de ceriofalis uel cicindelis aut lucernis uel diuerso
ministerio nunquid uel extimari aut scribi potest?
9.
Nam quid dicam de ornatu fabricae ipsius, quam Constantinus sub praesentia
matris suae, in quantum uires regni sui habuit, honorauit auro, musiuo et
marmore pretioso, tam ecclesiam maiorem quam Anastasim uel ad Crucem uel cetera
loca sancta in Ierusolima?
10. Sed ut redeamus ad rem, fit ergo prima
die missa in ecclesia maiore, quae est in Golgotha. Et quoniam dum praedicant
uel legent singulas lectiones uel dicunt ymnos, omnia tamen apta ipsi diei, et
inde postmomodum cum missa ecclesiae facta fuerit, hitur cum ymnis ad Anastasim
iuxta consuetudinem: ac sic fit missa forsitan sexta hora.
11. Ipsa autem die similiter et ad lucernare
iuxta consuetudinem cotidianam fit. Alia denuo die similiter in ipsa ecclesia
proceditur in Golgotha, hoc idem et tertia die. Per triduo ergo haec omnis
laetitia in ecclesia, quam fecit Constantinus, celebratur usque ad sextam.
Quarta die in Eleona, id est in ecclesia, quae est in monte Oliueti, pulchra
satis, similiter omnia ita ornantur et ita celebrantur ibi quinta die in
Lazariu, quod est ab Ierusolima forsitan ad milie quingentos passus, sexta die
in Syon, septima die in Anastase, octaua die ad Crucem. Ac sic ergo per
octo dies haec omnis laetitia et is hornatus celebratur in omnibus locis
sanctis, quos superius nominaui.
12. In
Bethleem autem per totos octo dies cotidie is ornatus est ipsa laetitia
celebratur a presbyteris et ab omni clero ipsius loci et a monazontes, qui in
ipso loco deputati sunt. Nam et illa hora, qua omnes nocte in Ierusolima
reuertuntur cum episcopo, tunc loci ipsius monachi, quicumque sunt, usque ad
lucem in ecclesia in Bethleem peruigilant ymnos seu antiphonas dicentes, quia
episcopum necesse est hos dies semper in Ierusolima tenere. Pro sollemnitate autem et laetitia ipsius diei infinite
turbae se undique colligent in Ierusolima, non solum monazontes, sed et laici,
uiri aut mulieres.
|