II. Ordo diaconatus

2. Ministerium diaconorum in Ecclesia inde a temporibus apostolicis documentis comprobatur. Secundum firmam Traditionem cuius testis est Sanctus Irenaeus, quaeque in liturgiam ordinationis est recepta, initium diaconatus in eventu ponitur institutionis « septem virorum », de quibus in Actis 6, 1-6 agitur. Itaque in primo sacrae hierarchiae initio diaconi sunt constituti, quorum ministerium in Ecclesia magno in honore est habitum.(¹⁴) Sanctus Paulus eos et una cum iis Episcopos salutat in Epistula ad Philippenses (cf. Phil 1, 1), et in prima Epistula ad Timotheum qualitates et virtutes exponit, quibus ornentur oportet ut ministerio suo digne fungantur (cf. 1 Tim 3, 8-13).(¹⁵)

In scriptis Patrum Ecclesiae inde a primordiis haec compages hierarchica et ministerialis Ecclesiae, etiam diaconatum continens, asseritur. Secundum Sanctum Ignatium Antiochenum(¹⁶) Ecclesia particularis sine Episcopo, presbytero et diacono ne cogitari quidem posse videtur. Ipse affirmat ministerium diaconi aliud non esse quam « ministerium Iesu Christi, qui ante saecula erat apud Patrem et apparuit in consummatione saeculorum ». « Non enim in cibo et potu sunt ministri, sed ministri Ecclesiae Dei ». Didascalia Apostolorum(¹⁷) ac Patres saeculis subsequentibus necnon varia Concilia(¹⁸) et praxis ecclesiastica(¹⁹) continuitatem et progressum huis rei revelatae testantur.

Institutio diaconalis in Ecclesia occidentali usque ad V saeculum floruit, exinde variis de causis paulatim declinavit donec facta est tantum interiectio quaedam intermedia pro candidatis ad sacerdotium.

Concilium Tridentinum statuit ut diaconatus permanens in pristinum restitueretur sicut temporibus antiquis, secundum propriam naturam, scilicet ut originarium ministerium in Ecclesia.(²⁰) Sed huiusmodi praescriptio in praxim reapse non fuit deducta.

Concilio Vaticano II tribuendum est ut diaconatus possit « in futurum tamquam proprius ac permanens gradus hierarchiae restitui... (et) viris maturioris aetatis etiam in matrimonio viventibus conferre poterit, necnon iuvenibus idoneis, pro quibus tamen lex coelibatus firma remanere debet » iuxta constantem traditionem.(²¹) Tres sunt causae praecipuae quae ad hoc constituendum induxerunt: a) desiderium Ecclesiam muneribus ministerii diaconalis locupletandi, quae aliter, multis in regionibus difficile exerceri possent; b) voluntas gratia ordinationis diaconalis eos roborandi, qui iam muneribus diaconalibus fungebantur; c) sollicitudo eo pertinens ut regionibus penuria cleri laborantibus, per sacros ministros prospiceretur. Hae causae in luce ponunt quomodo restauratio diaconatus permanentis minime imminuere velit significationem, momentum et prosperitatem sacerdotii ministerialis, quae semper generoso animo enitenda est, etiam eo quod ei nihil substitui potest.

Paulus VI, ut Concilii praeceptiones ad effectum adduceret, per Epistulam apostolicam Sacrum diaconatus ordinem (18 iunii 1967)(²²) regulas generales ad restitutionem diaconatus permanentis in Ecclesia latina spectantes sanxit. Postero anno, per constitutionem apostolicam Pontificalis romani recognitio (18 iunii 1968)(²³) novum ritum conferendi sacros ordines Episcopatus presbyteratus ac diaconatus approbavit atque etiam materiam et formam earundem ordinationum definivit; denique per Epistulam apostolicam Ad pascendum (15 augusti 1972)(²⁴) condiciones circumscripsit, quibus candidati ad diaconatum rite admitterentur et ordinarentur. Elementa essentialia harum legum inter praescriptiones Codicis Iuris Canonici sunt recepta a Ioanne Paulo II promulgati (25 ianuarii 1983).(²⁵)

Multae Episcoporum conferentiae, ad exemplum legislationae universalis respicientes, approbatione a Sede Apostolica accepta, ad diaconatum permanentem in propriis nationibus institue endum atque ad normas complementares redigendas processerunt et adhuc procedunt.