CAPUT II

ECCLESIAM AEDIFICAT EUCHARISTIA

21. Commonefecit nos Concilium Vaticanum II eucharisticam Celebrationem in media sistere parte totius progredientis incrementi Ecclesiae. Etenim cum prius dixisset: «  Ecclesia, seu regnum Christi iam praesens in mysterio, ex virtute Dei in mundo visibiliter crescit  »,³⁵ quasi interrogationi respondere vellet: «  Quomodo crescit?  », addidit: «  Quoties sacrificium Crucis, quo “Pascha nostrum immolatus est Christus” (1 Cor 5,7), in altari celebratur, opus nostrae redemptionis exercetur. Simul sacramento panis eucharistici repraesentatur et efficitur unitas fidelium, qui unum corpus in Christo constituunt (cfr 1 Cor 10,17)  ».³⁶

Sub ipsis Ecclesiae originibus subest causalis Eucharistiae impulsus. Evangelistae ipsi clare definiunt Duodecim, nempe Apostolos, cum Iesu in Ultima Cena esse congregatos (cfr Mt 26,20; Mc 14,17; Lc 22,14). Haec est proprietas magni momenti, quandoquidem «  Apostoli fuerunt novi Israel germina simulque sacrae hierarchiae origo  ».³⁷ Suum eis corpus sanguinemque in cibum offerens, Christus arcano quodam modo inducebat eos in sacrificium quod paucis inde horis erat in Calvario peracturus. Similiter ac Foedus effectum in Sinai, quod erat sacrificio sanguinisque aspersione signatum, ³⁸ actus et Iesu sermones in Ultima Cena novae communitatis messianicae fundamenta iacebant, scilicet novi Foederis Populi.

Iesum in Cenaculo invitantem: «  Accipite et comedite... Bibite omnes...  » (Mt 26,26-27), Apostoli sequentes, primum intraverunt in sacramentalem cum Ipso unionem. Ex quo tempore, usque ad saeculorum terminum, sese Ecclesia per sacramentalem communicationem aedificat cum Dei Filio pro nobis immolato: «  Hoc facite in meam commemorationem... Hoc facite, quotiescumque bibetis, in meam commemorationem  » (1 Cor 11,24-25; cfr Lc 22,19).

22. Renovatur incorporatio in Christum, primum per baptismum effecta, atque corroboratur perpetuo Sacrificii eucharistici participatione, potissimum per plenam eius participationem quae evenit in communione sacramentali. Asseverare licet non solum nostrum unumquemque Christum recipere, sed etiam nostrum unumquemque Christum recipere. Amicitiam nobiscum ille conglutinat: «  Vos amici mei estis  » (Io 15,14). Nos, immo, vivimus ex Eo: «  Qui manducat me, vivet propter me  » (Io 6,57). Eucharistica in communione sublimiter completur «  commoratio  » Christi ac discipuli in alterutro: «  Manete in me, et ego in vobis  » (Io 15,4).

Cum Christo se coniungens, novi Foederis Populus tantum abest ut in se claudatur, ut “sacramentum” omni hominum generi fiat, ³⁹ signum et instrumentum salutis a Christo effectae, lux mundi et sal terrae (cfr Mt 5,13-16) ad omnium redemptionem. ⁴⁰ Ecclesiae munus continuatur cum Christi opere: «  Sicut misit me Pater, et ego mitto vos  » (Io 20,21). Quapropter ex Eucharistiae perpetuatione in sacrificio Crucis et ex communione cum corpore et sanguine Christi haurit necessarias spiritales vires Ecclesia unde suum possit exsequi munus. Sic enim collocatur Eucharistia veluti fons eodemque tempore culmen universae evangelizationis, quoniam finis eius est hominum communio cum Christo in Eoque cum Patre et Spiritu Sancto. ⁴¹

23. Eucharisticam per communionem stabilitur pariter Ecclesia sua in unitate corporis Christi. Ad hanc constringentem efficaciam participationis eucharistici convivii refertur sanctus Paulus ad Corinthios scribens: «  Panis quem frangimus, nonne communicatio corporis Christi est? Quoniam unus panis, unum corpus multi sumus, omnes enim de uno pane participamur  » (1 Cor 10,16-17). Statim vero accedit alta commentatio sancti Ioannis Chrysostomi: «  Quid est enim panis? Corpus Christi. Quid autem fiunt communicantes? Corpus Christi; non corpora multa, sed unum corpus. Sicut enim panis ex multis granis constans, unitus est, ita ut grana nusquam appareant; sed sint quidem ipsa, non manifesta autem sit illorum differentia propter coniunctionem: sic nos et mutuo et cum Christo coniungimur  ».⁴² Persuadet argumentatio: nostra cum Christo unio, quae donum est et gratia singulis, ita efficit ut in Eo cum corporis eius, quod Ecclesia est, unitate consociemur. Roborat enim Eucharistia insertionem in Christum, baptismate incohatam Spiritus dono (cfr 1 Cor 12,13.27).

Communis et inseparabilis Filii et Spiritus Sancti actio, quae Ecclesiam generavit eius in constitutione ac permanentia, operatur in Eucharistia. Huius rei sibi bene conscius est auctor Liturgiae sancti Iacobi: in epiclesi anaphorae Deus Pater rogatur ut Spiritum Sanctum super fideles atque dona emittat, corpus et sanguis Christi «  ut fiant omnibus qui eorum participes sunt [...] in sanctificationem animarum corporumque. ⁴³ Confirmatur a divino Paraclito Ecclesia per christifidelium eucharisticam sanctificationem.

24. Christi donum eiusque Spiritus, quod in eucharistica recipimus communione, effusa plenitudine complet unitatis fraternae desideria, quae in animo hominum permanent, simulque fraternitatis experientiam insitae in communi participatione eiusdem mensae eucharisticae ad ordinem attolunt, qui longe excedit simplicem convivialem hominum experientiam. Per corporis Christi communionem Ecclesia altius semper suam vitam attingit «  in Christo veluti sacramentum seu signum et instrumentum intimae cum Deo unionis totiusque generis humani unitatis  ».⁴⁴

Seminibus discidii inter homines quae cotidianum experimentum tam alte insita demonstrat humana in natura propter peccatum, opponitur vis generatrix unitatis corporis Christi. Aedificans enim Ecclesiam, Eucharistia hanc ipsam ob causam conciliat inter homines communitatem.

25. Cultus Eucharistiae extra Missae sacrificium tributus est inaestimabilis cuiusdam pretii in Ecclesiae vita. Talis cultus arte cum eucharistici Sacrifici celebratione iungitur. Christi enim praesentia sacris sub speciebus quae post Missam asservantur – praesentia quae tamdiu manet quamdiu species panis ac vini subsistunt ⁴⁵ – ex celebratione Sacrificii derivatur atque ad communionem sacramentalem ac spiritalem continuatur. ⁴⁶ Sacrorum est officium Pastorum sustentare, etiam vitae suae testificatione, cultum eucharisticum, praesertim expositionem Sanctissimi Sacramenti, tum etiam adorantem commorationem coram Christo speciebus sub eucharisticis adstante. ⁴⁷

Pulchrum est versari cum Eo et, morando super pectus eius more discipuli praedilecti (cfr Io 13,25), affici infinito cordis eius amore. Si eminere debet nostris diebus christiana religio, praesertim ob «  artem precandi  »,⁴⁸ quis non renovatam necessitatem percipit diutius deversandi spiritali in colloquio, tacita in adoratione, amanti in habitu ante Christum in Sanctissimo Sacramento praesentem? Quotiens, cari fratres ac sorores, hoc idem sumus experti indeque vires et consolationem et sustentationem sumus consecuti!

Huius consuetudinis, saepius a Magisterio laudatae et commendatae, ⁴⁹ complures nobis Sancti exempla reliquerunt. Singulariter quidem hac in re eminuit Alfonsus Maria de' Liguori, qui scripsit: «  Cunctis ex devotionibus haec Iesu sacramentati adoratio primum post sacramenta occupat locum, eaque carissima Deo et nobis utilissima  ». ⁵⁰ Thesaurus inaestimabilis est Eucharistia, non solum cum celebratur, sed etiam cum ante eam extra Missam sistitur: hoc permittitur ut suo de fonte gratia hauriatur. Communitas christiana quae magis cupit posse Christi vultum contemplari, eadem ex illa affectione quam in Epistulis Apostolicis proposuimus Novo millennio ineunte et Rosarium Virginis Mariae, facere non potest quin etiam hanc partem eucharistici cultus enucleet, ubi duplicantur et continuantur communionis corporis et sanguinis Domini fructus.