23 - De arrogantia

Nunc intuendum est qualiter insolentis arrogantiae ampullositas humanas mentes erigat in tumorem, cujus infirmitatis contagione funesta vitiata [0467B] hominum multitudo, dum se supra se insolenter extollit, infra se ruinosa descendit, sibi derogans arrogando, se deprimens erigendo, se sibi auferens efferendo. Horum autem hominum aut verborum solemnis pompositas, aut suspicionis mater taciturnitas, aut quaedam actus specificatio, aut insolens gestus exceptio, aut nimia corporis corruptio exterius interiorem arguit superbiam. Alii namque quos servilis conditionis demittit humilitas, augustam jactitant libertatem; alii, dum scurrilis generis vilitate plebescunt, verbo tenus se sanguinis generositate exaltant. Alii, dum in artis grammaticae vagientes cunabulis, ejusdem lactantur uberibus, Aristotelicae subtilitatis apicem profitentur. [0467C] Alii, dum leporinae timiditatis gelicidiis torpescunt, solo verbositatis remedio, animositatem efferunt leoninam. Sunt alii, qui ea quae internae indignationis supercilium claudit interius, exteriori evidenter eloquuntur silentio: Nam aliis inferiori morum gradu jacentibus, vel eis parilitate probitatis comparibus, vel etiam elatiori fastigio dignitatis pollentibus, mutuae collocutionis communicare participium dedignantur: a quibus, si quis interrogationis suffragio verbum expostulet, tanta taciturnitatis intercapedine a quaestione omittetur responsio, ut eidem haec nulla cognatione videatur affinis. Alii, suos actus specificare gaudentes, in multitudine singulares, in generalitate speciales, in universalitate adversi, in unitate diversi [0467D] omnifariam esse laborant. Dum alii namque exercentur colloquiis, isti indulgent silentiis, dum alii lasciviis solvuntur, isti seriis implicari videntur; dum alii seriis implicantur negotiis, isti otiantur lasciviis. Dum alii quadam serenitatis festivitate hilarantur in facie, isti in vultu quamdam malevolae severitatis praeferunt tempestatem. Alii interioris superbiae gestus, exterioris gestus exceptione figurant: qui tanquam terrena omnia despiciant, supini coelestia suspiciunt, oculos indignanter obliquant; supercilia exaltant, mentum superciliose [0468A] supinant, brachia in arcus exemplant. Horum etiam pedes terram sola articulorum contractione delibant. Alii vero sua corpora femineis compositionibus nimis effeminant, qui suorum capillorum conciliorum pectinis subsidio in tanta pace conciliant, ut ne lenis aura in eis possit suscitare tumultum: luxuriantis etiam supercilii fimbrias forficis patrocinio demetunt, aut ab ejusdem silva superflua exstirpando decerpunt; pullulanti etiam barbae crebras novaculae apponunt insidias, ut nec eadem paululum audeat pullulare: brachia manicarum angustias conqueruntur; pedes in angustis calceorum ergastulis carcerantur. Heu! homini unde isti fastus, ista superbia? cujus aerumnosa est nativitas, cujus vitam laboriosa demolitur poenalitas, [0468B] cujus poenalitatem poenalior mortis concludit necessitas; cujus omne esse, momentum, vita est naufragium, mundus exsilium: cujus vita aut abest, aut spondet absentiam, mors autem instat, aut minatur instantiam.