65. Quid continentius sit rationale an mortale.
Tunc vehementius Otricus admirans ait: An mortale rationali supponis? Quis
nesciat quod rationale Deum et angelum hominemque concludat, mortale vero
utpote majus et continentius omnia mortalia et per hoc infinita colligat? Ad
haec Gerbertus: Si, inquit, secundum Porphirium atque Boetium, substantiae
divisionem, usque ad individua idonea partitione perpenderes, rationale
continentius quam mortale sine dubio haberes, idque congruis rationibus
enucleari, in promptu est. Etenim cum constet substantiam genus generalissimum,
per subalterna posse dividi, usque ad individua, videndum est an omnia
subalterna singulis dictionibus proferantur. Sed liquido patet alia de
singulis, alia de pluribus nomen factum habere. De singulis, ut corpus, de
pluribus ut animatum sensibile. Eadem quoque ratione subalternum, quod est
animal rationale, praedicatur de subjecto, quod est animal rationale mortale.
Nec dico, quod rationale simplex, praedicetur de simplici mortali; id enim non
procedit; sed rationale inquam animali conjunctum, praedicatur de mortali,
conjuncto animali rationali. Cumque verbis et sententiis nimium flueret, et adhuc
alia dicere pararet, augusti nutu disputationi finis injectus est, eo quod et
diem pene in his totum consumserant, et audientes prolixa atque continua
disputatio jam fatigabat. Ab augusto itaque Gerbertus egregie donatus, cum suo
metropolitano in Gallias clarus remeavit.
|