LIBER
SECUNDUS.
DE PERSONIS.
Can.
87. Baptismate homo constituitur in Ecelesia Christi persona cum
omnibus christianorum iuribus et officiis, nisi, ad iura quod attinet, obstet
obex, ecclesiasticae communionis vinculum impediens, vel lata ab Ecclesia
censura.
Can.
88. par. 1. Persona quae vicesimum primum aetatis annum explevit,
maior est; infra hanc aetatem, minor.
par. 2.
Minor, si masculus, censetur pubes a decimoquarto, si femina, a duodecimo anno
completo.
par. 3.
Impubes, ante plenum septennium, dicitur infans seu puer vel parvulus et
censetur non sui compos; expleto autem septennio, usum rationis habere
praesumitur. Infanti assimilantur quotquot usu rationis sunt habitu destituti.
Can.
88. Persona maior plenum habet suorum iurium exercitium; minor in
exercitio suorum iurium potestati parentum vel tutorum obnoxia manet, iis
exceptis in quibus ius minores a patria potestate exemptos habet.
Can.
90. par. 1. Locus originis filii, etiam neophyti, est ille in quo,
cum filius natus est, domicilium, aut, in defectu domicilii, quasi-domicilium
habebat pater vel, si filius sit illegitimus aut postumus, mater.
par. 2. Si
agatur de filio vagorum, locus originis est ipsemet nativitatis locus; si de
exposito, est locus in quo inventus fuit.
Can.
91. Persona dicitur: incola, in loco ubi domicilium,
advena, in loco ubi quasi-domicilium habet peregrinus, si versetur
extra domicilium et quasi-domicilium quod adhuc retinet; vagus, si nullibi
domicilium habeat vel quasi-domicilium.
Can.
92. par. I. Domicilium acquiritur commoratione in aliqua paroecia aut
quasi-paroecia, aut saltem in dioecesi, vicariatu apostolico, praefectura
apostolica; quae commoratio vel coniuncta sit cum animo ibi perpetuo manendi,
si nihil inde avocet, vel sit protracta ad decennium completum.
par. 2.
Quasi-domicilium acquiritur commoratione uti supra, quae vel coniuncta sit cum
animo ibi manendi saltem ad maiorem anni partem, si nihil inde avocet, vel sit
reapse protracta ad maiorem anni partem.
par. 3.
Domicilium vel quasi-domicilium in paroecia vel quasi-paroecia dicitur
paroeciale; in dioecesi, vicariatu, praefectura, non autem in paroecia vel
quasi-paroecia, dioecesanum.
Can.
93. par. 1. Uxor, a viro legitime non separata, necessario retinet
domicilium viri sui; amens, domicilium curatoris; minor, domicilium illius
cuius potestati subiicitur.
par. 2.
Minor infantia egressus potest quasi-domicilium proprium obtinere; item uxor a
viro legitime non separata, legitime autem separata etiam domicilium.
Can.
94. par. 1. Sive per domicilium sive per quasidomicilium suum quisque
parochum et Ordinarium sortitur.
par. 2.
Proprius vagi parochus vel Ordinarius est parochus vel Ordinarius loci in quo
vagus actu commoratur.
par. 3.
Illorum quoque qui non habent nisi dioecesanum domicilium vel quasi-domicilium
parochus proprius est parochus loci in quo actu commorantur.
Can.
95. Domicilium et quasi-domicilium amittitur discessione a loco cum
animo non revertendi, salvo praescripto can. 93.
Can.
96. par. 1. Consanguinitas computatur per lineas et gradus.
par. 2. In
linea recta, tot sunt gradus quot generationes, seu quot personae, stipite
dempto.
par. 3. In
linea obliqua, si tractus uterque sit aequalis, tot sunt gradus quot
generationes in uno tractu lineae: si duo tractus sint inaequales, tot gradus
quot generationes in tractu longiore.
Can.
97. par. 1. Affinitas oritur ex matrimonio valido sive rato tantum
sive rato et consummato.
par. 2.
Viget inter virum dumtaxat et consanguineos mulieris, itemque mulierem inter et
viri consanguineos.
par. 3. Ita
computatur ut qui sunt consanguinei viri, iidem in eadem linea et gradu sint
affines mulieris, et vice versa.
Can.
98. par. 1. Inter varios catholicos ritus ad illum quis pertinet,
cuius caeremoniis baptizatus fuit, nisi forte baptismus a ritus alieni ministro
vel fraude collatus fuit, vel ob gravem necessitatem, cum sacerdos proprii
ritus praesto esse non potuit, vel ex dispensatione apostolica, cum facultas
data fuit ut quis certo quodam ritu baptizaretur, quin tamen eidem adscriptus
maneret.
par. 2.
Clerici nullo modo inducere praesumant sive latinos ad orientalem, sive
orientales ad latinum ritum assumendum.
par. 3.
Nemini licet sine venia Apostolicae Sedis ad alium ritum transire, aut, post
legitimum transitum, ad pristinum reverti.
par. 4.
Integrum est mulieri diversi ritus ad ritum viri, in matrimonio ineundo vel eo
durante, transire; matrimonio autem soluto, resumendi proprii ritus libera est
potestas, nisi iure particulari aliud cautum sit.
par. 5.
Mos, quamvis diuturnus, sacrae Synaxis ritu alieno suscipiendae non secumfert
ritus mutationem.
Can.
99. In Ecelesia, praeter personas physicas sunt etiam personae
morales, publica auctoritate constitutae, quae distinguuntur in personas
morales collegiales et non collegiales, ut ecclesiae, Seminaria beneficia, etc.
Can.
l00. par. 1. Catholica Ecclesia et Apostolica Sedes moralis personae
rationem habent ex ipsa ordinatione divina; ceterae inferiores personae morales
in Ecclesia eam sortiuntur sive ex ipso iuris praeseripto sive ex speciali
competentis Superioris ecclesiastici concessione data per formale decretum ad
finem religiosum vel caritativum.
par. 2.
Persona moralis collegialis constitui non potest, nisi ex tribus saltem
personis physicis.
par. 3.
Personae morales sive collegiales sive non collegiales minoribus aequiparantur.
Can.
l01. par. 1. Circa actus personarum moralium collegialium :
l.deg. Nisi
aliud expresse iure communi aut particulari statutum fuerit, id vim iuris
habet, quod, demptis suffragis nullis, placuerit parti absolute maiori eorum
qui suffragium ferunt, aut, post duo inefficacia scrutinia, parti relative
maiori in tertio scrutinio; quod si suffragia aequalia fuerint, post tertium
scrutinium praeses suo voto paritatem dirimat aut, si agatur de electionibus et
praeses suo voto paritatem dirimere nolit, electus habeatur senior ordine vel
prima professione vel aetate;
2 Quod autem
omnes, uti singulos, tangit, ab omnibus probari debet.
par. 2. Si
de actibus personarum moralium non collegialium agatur, serventur particularia
statuta ac normae iuris communis, quae easdem personas respiciunt.
Can.
lO2. par. 1. Persona moralis, natura sua, perpetua est; exstinguitur
tamen si a legitima auctoritate supprimatur, vel si per centum annorum spatium
esse desierit.
par. 2. Si
vel unum ex personae moralis collegialis membris supersit, ius omnium in illud
recidit.
Can.
103. par. 1. Actus, quos persona sive physica sive moralis ponit ex
vi extrinseca, cui resisti non possit, pro infectis habentur.
par. 2. Actus
positi ex metu gravi et iniuste incusso vel ex dolo, valent, nisi aliud iure
caveatur; sed possunt ad normam can. 1684-1689 per iudicis sententiam rescindi,
sive ad petitionem partis laesae sive ex officio.
Can.
104. Error actum irritum reddit, si versetur circa id quod constituit
substantiam actus vel recidat in conditionem sine qua non; secus actus
valet, nisi aliud iure caveatur; sed in contractibus error locum dare potest
actioni rescissoriae ad normam iuris.
Can.
105. Cum ius statuit Superiorem ad agendum indigere consensu vel
consilio aliquarum personarum:
1 deg. Si
consensus exigatur, Superior contra earundem votum invalide agit; si consilium
tantum, per verba, ex. gr.: de consilio consultorum, vel audito
Capitulo, parocho, etc., satis est ad valide agendum ut Superior illas
personas audiat; quamvis autem nulla obligatione teneatur ad eorum votum, etsi
concors, accedendi, multum tamen, si plures audiendae sint personae, concordibus
earundem suffragiis deferat, nec ab eisdem, sine praevalenti ratione, suo
iudicio aestimanda, discedat;
2.deg. Si
requiratur consensus vel consilium non unius tantum vel alterius personae, sed
plurium simul eae personae legitime convocentur, salvo praescripto can. 162,
par. 4, et mentem suam manifestent ; Superior autem pro sua prudentia ac
negotiorum gravitate potest eas adigere ad iusiurandum de secreto servando
praestandum ;
3.deg.
Omnes de consensu vel consilio requisiti debent ea qua par est reverentia, fide
ae sinceritate sententiam suam aperire.
Can.
106. Circa praecedentiam inter varias personas seu physicas seu
morales, serventur normae quae sequuntur, salvis normis specialibus quae suis
in locis traduntur:
1 deg. Qui
alius personam gerit, ex eadem obtinet praecedentiam ; sed qui in Conciliis
aliisque similibus conventibus procuratorio nomine intersunt, sedent post illos
eiusdem gradus qui intersunt nonmine proprio;
2.deg. Cui
est auctoritas in personas sive physicas sive morales, eidem ius est
praecedentiae supra illas;
3.deg.
Inter diversas personas ecclesiasticas quarum nulla habeat in alias
auctoritatem: qui ad gradum potiorem pertinent, praecedunt eis qui sunt
inferioris gradus; inter eiusdem gradus personas sed non eiusdem ordinis, qui
altiorem ordinem tenet, praecedit iis qui in inferiore sunt positi; si denique
ad eundem gradum pertineant eundemque ordinem habeant, praecedit qui prius est
promotus ad gradum; si eodem tempore promoti sint, senior ordinatione, nisi
iunior ordinatus fuerit a Romano Pontifice; et si eodem tempore ordinem
receperint, senior aetate;
4.deg. In
praecedentia diversitas ritus non attenditnur;
5.deg.
Inter varias personas morales eiusdem speciei et gradus, illa praecedit quae
est in pacifica quasipossessione praecedentiae et, si de hoc non constet,quae
prius in loco, ubi quaestio oritur, instituta est; inter sodales vero alicuius
collegii, ius praecedentiae a determinetur ex propriis legitimis
constitutionibus;secus ex legitima consuetudine; qua deficiente, ex praescripto
iuris communis;
6.deg. Loci
Ordinarii est in sua dioecesi statuere praecedentias inter suos subditos,
ratione habita principiorum iuris communis, legitimarum dioecesis consuetudinum
et munerum ipsis commissorum; et omnes de praecedentia controversias, etiam
inter exemptos, quatenus ii collegialiter cum aliis procedant, componere in
casibus urgentioribus, remota omni appellatione in suspensivo, sed sine
praeiudicio iuris uniuscuiusque;
7.deg.
Circa personas quae ad Domum pontificalem pertinent, praecedentia moderanda est
secundum peculiaria privilegia, regulas et traditiones eiusdem pontificiae
Domus.
Can.
107. Ex divina institutione sunt in Ecclesia clerici a laicis
distincti, licet non omnes clerici sint divinae institutionis; utrique autem
possunt esse religiosi.
|