CAP. XXVI.

Licite ex causa necessaria etiam per religiosos iuratur.

Idem Abbati et Capitulo Castellionis.

Etsi Christus praeceperit secundum evangelicam veritatem [ut] sit sermo vester: est est et non non, [id est,] ut affirmatio vel negatio, sicut procedit ex ore, ita procedat ex corde, quia tamen hominum excrescente malitia simplici assertioni vel negationi vix creditur, idcirco prudenter adiunxit: “quod amplius est, a malo est.” A malo quidem, non tam culpae, quam poenae; nec exhibentium, sed exigentium iuramentum. Nam incredulitas huiusmodi magis est poena, quam culpa. Unde non dixit “malum,” sed dixit: “a malo.” Licet enim iuramentum prohibuisse Dominus videatur, nusquam tamen per creatorem, sed per creaturam iurare prohibuit, ne per huiusmodi iuramentum transferretur ad creaturam honorificentia creatoris. Quare quum in evangelio praemisisset: “Dico vobis, nolite iurare omnino,” statim subiunxit: “neque per coelum, quia thronus Dei est; neque per terram, quia scabellum pedum ipsius est; neque per Hierosolymam, quia civitas est regis magni; neque per caput tuum, quia non potes unum capillum facere album aut nigrum.” Et quamvis non sit per creaturam iurandum, si tamen iuretur per creaturam, servandum est quidem, dummodo sit licitum quod iuratur, quia, teste veritate, “qui iurat in coelo, iurat in throno Dei, et in eo, qui sedet super eum.” Iacobus quoque non simpliciter prohibet iuramentum, sed “voluntatem iurandi,” quum ait: “Ante omnia, fratres mei, nolite iurare,” quoniam ad iuramentum non debet quemquam spontanea voluntas inducere, [quia qui facile iurat facile peierat,] sed necessitas trahere importuna. Et tunc potes sine culpa iurare; dummodo illos tres comites habeat iuramentum, de quibus Propheta sic ait: “Et iurabunt, vivit Dominus, in veritate, et iudicio, et iustitia, et benedicent eum omnes, ipsumque laudabunt. Quod autem Iacobus subdit: “neque per coelum, neque per terram, neque per quodcunque aliud iuramentum,” iurare vetat per quamlibet creaturam, quodcunque sit illud. Alioquin non dixisset Apostolus: “Homines per maiorem suum iurant, et omnis controversiae eorum ad confirmationem finis est iuramentum.” In quo patenter ostendit, per quem sit iurardum, quum ait: “homines per maiorem suum iurant,” id est, per Deum, et cur sit iurandum, ut videlicet omnis controversiae finis sit iuramentum. Angelus quoque, quem vidit in Apocalypsi Ioannes stantem super mare et super terram, levavit manum suam ad coelum, et iuravit per viventem in saecula saeculorum. Christus etiam plus legitur dixisse in evangelio, quam est est, non non, quum saepissime dixerit: “Amen dico vobis.” Quod ipse secundum Lucam exponens, quum praemisisset: “amen dico vobis, quia nemo propheta acceptus est in patria sua,” consequenter adiunxit: “in veritate dico vobis, quia multae viduae erant in diebus Heliae in Israel.” Apostolus quoque iurabat, quum diceret: “Testis est mihi Deus,” et iterum: “Quotidie morior per gloriam vestram, fratres.” Quae graeca exemplaria manifestissimam iurationem esse ostendunt. Si enim per se malum esset iurare; profecto Dominus non iurasset, quum tamen in veteri testamento legatur: “Quia iuravit Dominus, et non poenitebit eum,” et rursum: “Iuravit Dominus David veritatem, et non frustrabitur eum;” immo et praecepit in veteri testamento: “Redde Deo iuramenta tua.” Quaedam enim prohibentur, quia per se mala sunt, ut furtum, adulterium et huiusmodi, quae non sunt aliquatenus facienda. Quaedam vero prohibentur ex causa, non quia per se mala sunt, sed quia, si fiant frequenter et multum, ex his mala sequuntur, ut vinum per se [quidem] malum non est, et tamen prohibet Apostolus dicens: “Nolite inebriari vino, in quo est luxuria,” quoniam ex frequenti et immoderata potatione vini luxuria generatur. Sic et iuramentum per se quidem malum non est, quum sit confirmatio veritatis, sed tamen prohibetur ex causa, quoniam ex frequenti et incauta iuratione periurium saepe contingit, sicut in Ecclesiastico legitur: “Vir multum iurans replebitur iniquitate, et non discedet a domo eius plaga.” Quemadmodum ergo Paulus indulsit propter necessitatem discipulo suo, [videlicet] Timotheo, ut utatur modico vino propter stomachum et frequentes infirmitates, sic profecto, quum necessitas exigit, pro re vera, licita et honesta potest secure iurari, quia cessante causa cessat effectus. Licet ergo debeatis esse viri perfecti, ut, quantum potestis, iuramenti vinculum evitetis, volentes tamen indemnitati vestri monasterii paterna sollicitudine providere, ne propter defectum testium sui iuris sustineat laesionem, eius auctoritate, qui dicit in evangelio: “Si peccaverit in te frater tuus, corripe eum inter te et ipsum solum, et, si non audierit te, adhibe tecum duos vel tres testes, ut in ore duorum vel trium testium stet omne verbum,” praesenti vobis pagina indulgemus, quatenus vos et monasterii vestri conversi possitis in causis eiusdem, deficientibus aliis testibus, pro ipso perhibere testimonium veritati. [Nulli ergo etc. Dat. Rom. ap. S. Petr. XII. Kal. Apr. Ao. IX. 1206.]