[1140.1.1] Anno millesimo centesimo quadrigesimo, et undecimo anno pontificatus predicti domini Innocentii, mense Martio, tertia indictione. [1140.1.2] Hoc anno, predictus rex Rogerius Amfusum filium suum, principem Capuanorum, magno cum exercitu militum et peditum trans civitatem Piscariam misit, ut provinciam illam suae subiugaret potestati. [1140.1.3] Qui vero princeps, exercitu illo accepto, sicut rex pater eius iusserat, labore multo peregit, et Piscariam transiens castella copiosa ibi contigua et vicos comprehendit, et spolia illorum predatus est et quaedam eorum igne consumpsit. [1140.1.4] Diebus autem non multis interiectis, prefatus rex Rogerium ducem filium suum mille cum militibus et peditum manu copiosa in auxilium prefati principis delegavit. [1140.1.5] Dux itaque cum principe fratre suo simul alligati provinciam illam prope Romanos fines adiacentem timore multo ad eorum imperium submiserunt. [1140.1.6] Unde predictus Innocentius Apostolicus turbatus, consilio accepto Romanorum, ad eos per cardinales direxit, ne aliena invaderent et Romanis fines non usurparent. [1140.1.7] Qui Apostolico rescribentes responderunt non aliena petere, sed solummodo terras ad principatum pertinentes velle reintegrare.

[1140.2.1] Dum haec et alia geruntur, nominatus rex, medio mense Iulio, navigiis paratis, Salernum venit, ut filiorum ducis et principis facta, quos, ut supra dixeram, cum exercitibus miserat, agnosceret; insuper cum domino Apostolico Innocentio alloqui et simul esse excogitabat. [1140.2.2] Continuo rex ipse, consilio habito, Salernum exivit, et ducentis militibus aggregatis, prope civitatem venit Beneventanam et cum Ioanne subdiacono Romanae Sedis, tunc Beneventano rectore, et aliis Beneventanis de pace, et civitatis utilitatibus et domini Apostolici fidelitate tenenda satis abundeque locutus est. [1140.2.3] Et inde procedens Capuam ingressus est; ibique diebus non multis commorans de quibusdam suis negotiis tractavit. [1140.2.4] Deinde apud Sanctum Germanum festinavit; illico, habito consilio, legatos duci et principi filiis suis mandavit, ut ad eum reverterentur; audierat enim rex ipse, Apostolicum Innocentium de provinciae illius invasione valde turbatum esse, et contristatum. [1140.2.5] Dux autem et princeps, nuntiis acceptis, ad patrem eorum reversi sunt; universa vero oppida, quae comprehenderant, necessariis omnibus munivit.

[1140.3.1] Et his actis, nuntios rex ipse prefato Apostolico delegavit suppliciter impetrando ut, si fieri posset, cum illo alloqui et de multis variisque negotiis terminare, desideraret. [1140.3.2] Apostolicus autem, consilio habito, tum pro temporis tempestate, tum pro aliis negotiis instantibus, eum alloqui non posse rescripsit. [1140.3.3] Rex igitur, aggregato exercitu, Capuam repedavit, et ibi aliquantisper castrametatus exercitum omnem divisit, licentiam ad propria remeandi unicuique prebens. [1140.3.4] Ipse vero rex, quingentis acceptis militibus, Piscariam tetendit, quam supra diximus filios suos comprehendisse; inde procedens totam illam regionem a predictis filiis eius obtentam circuivit.

[1140.4.1] Et eis omnibus studiose perscrutatis, Arianum civitatem advenit, ibique de innumeris suis actibus, curia procerum et episcoporum ordinata, tractavit. [1140.4.2] Inter cetera enim suarum dispositionum, edictum terribile induxit, totius Italiae partibus aborrendum et morti proximum, et egestati, scilicet ut nemo in toto eius regno viventium romesinas accipiat vel in mercatibus distribuat. [1140.4.3] Et mortali consilio accepto, monetam suam introduxit unam vero, cui "ducatus" nomen imposuit, octo romesinas valentem, quae magis magisque erea quam argentea probata tenebatur; induxit etiam tres follares ereos romesinam unam appretiatos. [1140.4.4] De quibus orribilibus monetis totus Italicus populus paupertati et miseriae positus est, et oppressus; et de regis illius actibus mortiferis mortem et depositionem regni optabat.

[1140.5.1] Quibus ita mortalibus edictis et monetis inductis, rex ipse, militibus suis congregatis, Neapolim tetendit. [1140.5.2] Archiepiscopus itaque Neapolitanus, Marinus nomine, clerum omnem civitatis congregari precepit simul et cives, et adventum regis eis annuntians hortatur, ut honeste et letitia multa eum suscipiant. [1140.5.3] Cives igitur simul cum militibus civitatis foris portam Capuanam exierunt in campum, qui Neapolis dicitur, et regem ipsum honore et diligentia multa, ultra quam credi potest, amplexati sunt; et sic usque ad predictam portam Capuanam perductus est. [1140.5.4] Continuo presbiteri et civitatis clerus ad eandem portam obviam exivit et eum, hymnis et laudibus ad astra levatis, civitatem introduxerunt; quatuor illico viri nobiles habenas equi et pedes regis ipsius tenentes, alii quatuor usque ad episcopium civitatis regem illum perduxerunt. [1140.5.5] Frequentiam vero populi per plateam incedentis et mulieres viduas, coniugatas et virgines per fenestras existentes, lector, si aspiceres, miratus affirmares imperatorem aut regem alium sive principem tali sub honore et gaudio nunquam civitatem Neapolim ingressum fuisse. [1140.5.6] Quid multa? Rex ipse tali et tanto honore ditatus ad episcopium descendit et in camera archiepiscopi hospitatur; die vero altera adveniente, totam intrinsecus civitatem et foris rex ipse equitavit, et palatia et edificia circumspexit. [1140.5.7] Inde, navigio parato, ad castellum Sancti Salvatoris, civitati proximum, ascendit, et civibus Neapolitanis ibi vocatis, negotia quaedam cum illis de libertate civitatis et utilitate tractavit. [1140.5.8] Donavit insuper unicuique militi quinque modia terrae et quinque villanos et promisit eis, vita comite, munera multa et possessiones largiturum. [1140.5.9] Interea noctis silentio prefatus rex totam civitatem Neapolim extrinsecus metiri fecit, cognoscere volens quantae esset circumquaque latitudinis; invenit itaque studiose metiendo in girum passus duo milia trecentum et sexaginta tres. [1140.5.10] Et passibus illis ita inventis, dum populus civitatis aggregatus esset, in eius conspectu, quasi dilectionis affectu, eis interrogare cepit, utrum sciret quot passus civitas illorum per circuitum habuisset; qui, ultra quam credi potest admirantes, se nescire profitentur; rex autem, sicut studiose invenerat, mensuram passuum, quos civitas eorum tenebat, patefecit. [1140.5.11] Unde populus omnis regem ipsum sapientiorem aliis antecessoribus et studiosiorem predicabat, et quod nunquam factum fuerat, super civitatis mensura mirabantur, quomodo rex ille fieri contractasset. [1140.5.12] Et his omnibus ita peractis, Salernum properavit et ibi diebus non multis moratus, quarto die intrante mensis Octobris, navigio parato, mare ingressus est, deinde Palormum festinavit. [1140.5.13] Dux vero filius eius in Apuliae partibus remansit, et princeps alter eius filius apud civitatem Capuam mansitavit.

[1140.6.1] Cumque, ut prediximus, predictus rex Rogerius monetas illas superius dictas introduceret, domino Ioanni subdiacono sanctae Romanae Sedis, Beneventano rectori, et civibus Beneventanis delegavit, ut monetas illas infra civitatem suscipiat; quod predictus rector audiens mirabiliter contristatur. [1140.6.2] Aiebat quidem rector ipse, quoniam sine domini papae licentia monetas illas recipere non posset, precipue cum ad totius Italiae mortem monetarum illarum introductio spectaret; tandem, communicato consilio, rector prefatus predicto pontifici regis edicta mandavit ut, quid super his negotiis esset agendum, mittere dignaretur. [1140.6.3] Pontifex itaque Innocentius, his auditis, ultra quam credi potest, condoluit et super regis Rogerii execrandis actibus mirabatur. [1140.6.4] Confestim Beneventanis mandavit literas suas ita continentes: [1140.6.5] Facta regis et monetarum suarum inventiones et a vobis accepimus, et ab aliis nobis in veritate referentibus. [1140.6.6] Unde mandamus, ut non terreamini neque iam mentes vestras moveatis, quoniam transitura sunt et cito possunt emendari. [1140.6.7] Nos autem circa utilitates vestras cotidie invigilamus. [1140.6.8] Literis talibus acceptis et lectis, gratiarum egimus actiones et aliquantulum roborati respiravimus. [1140.6.9] Et his actis, prefatus pontifex Innocentius ad regem transmisit Rogerium significando, qualiter totus populus Italiae et extra de introductione monetarum istarum doluisset, et quomodo ad famis afflictionem devenisset . . .