| Table of Contents | Words: Alphabetical - Frequency - Inverse - Length - Statistics | Help | IntraText Library |
| Andrzej Frycz Modrzewski Commentatoriorum de Republica emendanda IntraText - Concordances (Hapax - words occurring once) |
Caput
2003 X | prudentiae, sed doloris, impotentiae ac insaniae. Neque desunt, 2004 XVI | deligantur, qui ambiant quiue impotentius se in rebus aliis gerere 2005 XV | mentiatur, uindicem sibi imprecatur. Non igitur uerba, non gestus 2006 III | de coelo delapsa, naturae impressa est, et a Christo seruatore 2007 XXI | Quod mos quidem minime improbamus. Atque hoc sensu legem illam 2008 X | diuersitatem. Non minus et illud improbandum, homicidam quidem interuallo 2009 XX | soluatur ei, cui debetur. Improbant quidam, quod diximus, quasi 2010 XVI | rem ipsam, de qua diximus, improbare, quam abusum metuere uidentur. 2011 X | honoris et magistratus supra improbata est. Itaque et haec legibus 2012 XV | iurandi per solem aut stellas improbatur diuina uoce, cum sic dicit: ,, 2013 X | faciamus? Sed supra etiam improbauimus poenarum pro eodem scelere 2014 III | constat, quis sanus non improbet? Quis sanus item non probet, 2015 VI | imperii delabi solet. Itaque improbitate petitorum extortam a se 2016 I | oppanantur et effundenti sese improbitati fraena iniiciantur. Atque 2017 XV | iurandi calumniae loqui. Improbitatis est et iniquitatiis summae 2018 X | tertium necessarium, quartum imprudens et fortuitum. Priora duo 2019 X | concessae sunt, qui proximum imprudenter trucidassent. Haec enim 2020 X | uerbis: “Qui proximum per imprudentiam percusserit, quem antea 2021 XXI | causidicorum, lites serentium impudentes calumniae; haberent etiam 2022 I | hominum peruersitas, ea impudentia et licentia malefaciendi, 2023 XI | uestitus interdicatur, picturae impudicae, cantilenae obscoenae una 2024 XXI | quidam aliis affectionibus impulsi, quales et hi fuisse uideratur, 2025 X | Theodosius imperator Romanus impulsu Ambrosii episcopi Mediolani 2026 XIX | hominum? Omnino ut ne scelera impunita essent, oporteret publice 2027 X | esse, ut iniuriam inultam impunitamque non iniquissimo animo ferat. 2028 X | aliena calamitate gaudent, impunitas nimia multos reddit deteriores 2029 XIIII| oculos conuertat, uoces impuras et minaces emittat, incessu 2030 XVI | habentur. Hinc illae uoces impurissimorum hominum: ,,qui rusticum" ( 2031 X | foeneratores ambitiosos.~Iam de imuriis constituendum est, de iis, 2032 XVI | iniqua aestimatione et iurium inaequalitate orta est! Si igitur adimimus 2033 III | ad impunitatem aut poenae inaequalitatem suis uitiis obtendat. Vera 2034 XIX | iudices sententiam suam, ne inanis esset, exequi oporteret. 2035 III | afficiatur, cognouisse, inberea dolminus sit, an seruus, 2036 XIIII| sicis, gladiis, sagittis incedit; cum illis et in iudicium 2037 XXI | incommoda sequuntur doctrinae incertitudinem. Igitur ex Romanis legibus 2038 XIIII| impuras et minaces emittat, incessu ac omni corporis gestu terrere 2039 III | ordinum, eorum uirtuti palam incidendo, optime ab illis facta per 2040 XIII | discedunto. Igne seu alio casu incidente, cum tribulibus adsunto, 2041 X | capulo elapsum in proximum inciderit atque eum feriens necauerit, 2042 XXI | uobis ipsis hunc ordinem incipiatis necesse est. Et haec de 2043 X | efficiunt, quam furorem incitant ad ulciscendi auiditatem 2044 X | animus est recenti miuria incitatus, quam cum est sedatus? Plato 2045 X | praesentis status uel debilitatio inclinatioue, uel mutatio in deterius 2046 XVI | tempora belli et conuentus includenda uidentur. Tempus cognoscendi 2047 XIIII| causis eorum, qui carceri inclusi sunt, cognitio mox fiat 2048 III | ope indigeat, utriusque incolae nec contrahant inter se, 2049 X | terram polluitote, quam incolitis. Sanguinis enim effusione 2050 X | angustias adducatur, unde incolumis euadere non possit, nisi 2051 XXI | commodas, populis subiectis incommodas, nonnulll metu, alii spe, 2052 XIII | misericordia adductus, quod uideam incredibilem uecordiam non tantum plebeiorum, 2053 I | indolis et malitiae quotidie increscentis. Cui cum magistratus cortrauenire 2054 XVI | ipsorum perniciem mutuo incumbentium. Quibus nisi occurratur, 2055 XXI | quamuis se male habeant, incurata relinquis. Videmus hanc 2056 XXI | ius suum, sed aliis metum incutere, alios in aurem utranque 2057 XVIII| intelligenda, quam ad metum incutiendum et iudici, et aduersario? 2058 XXI | addantur legis aequitatem indicantes. Obscuritas enim illa uocum 2059 XVI | explicare fas esset, facile indicaretur uia perueniendi ad rectam 2060 XXI | soluta non sit. Quae uox indicat Ulpianum gratiae causa sic 2061 V | uidebor officio, si quasi indices legum quarundam proposuero 2062 XXI | ditiorem futurum? Imo et indies magis egebis et breui (nisi 2063 III | fiat, neutra alterius ope indigeat, utriusque incolae nec contrahant 2064 VI | suarum causarum cognitio non indigenis ac domesticis permitteretur, 2065 V | hoc facultatis meae, et indiget temporis ac diligentiae 2066 VI | improbe petentibus non sine indignatione concessit inquiens ad Samuelem, 2067 XXI | aliis magistratibus, si indigni sunt, qui eos gerunt, plura 2068 XI | affecerint, aut modis aliis indignis acceperint, grauius puniantur, 2069 XXI | quidem uniuscuiusque istorum indignitas plus nocet reipublicae, 2070 XXI | tantum hominum genus ob indignitatem punire de illoque solo statuere, 2071 XXI | omnibus hominibus natura inditum est, sed quia non eodem 2072 I | educationis hominum, infoelicis indolis et malitiae quotidie increscentis. 2073 III | uentriculo autem frigus inducat? Nemo, opinor. Etenim frigente 2074 X | amicorum faciendum, animum inducere potuisse. Quasi pluris faciendas 2075 XVI | iudicandisque operam praeberent. Inductus est mos eiusmodi ludiciorum 2076 XV | Qui enim testium nomine inducuntur, nihil putant sua interesse 2077 X | ut commotioni praesenti indulgendum minime censeret tempusque 2078 III | uindicet, sed aliis nimis indulgens fraena laxet ad peccandum, 2079 XVIII| conuiciis autem et maledictis indulgere turpe et inhumanum. Romae 2080 XXI | qui odio plebeiorum multa indulserunt ordini equestri. Et tamen 2081 XVI | collegas asciscant, quorum industriam, peritiam et probitatem 2082 X | semper in coelum ac gemitibus inenarrabilibus uindictam flagitat cum de 2083 XXI | mihi admirari subit tam ineptam interpretationem uulgo a 2084 XXI | foro eiusmodi calumniae et ineptiae. Legibus etiam breues addantur 2085 XVI | si nihil imperito homine ineptius, nihil improbo iniquius, 2086 XIII | quam necessaria, non sit ineptum de incendiis tum cauendis, 2087 XXI | me. Quis seruorum tam est ineptus, ut illud ,,statim"; interpretetur: 2088 XXI | indulgentia esse, ut etiam si inertissimi et in uestro officio negligentissimi 2089 X | ignauorum, solertium et inertium tolli necesse est: Cupiditas 2090 XVI | difficillimae et prope inextricabiles redduntur, quo fit, ut a 2091 X | locupletes nostrates Neratium infamanda lege Polonica, qui quot 2092 XIIII| est autem: non carcerem infamare, sed crimen. Ac ne licentia 2093 X | hominem sine causa occidisset, infamem fieri, qui uero caedem prius 2094 XV | dicendarum suspecti ac tantum non infames. In quibus nihil magis requiritur, 2095 XIX | est. Finge enim omnes seu infamia, seu sacrorum interdictione 2096 X | prius denunciasset, eum infamiam uitare. Quid igitur? An 2097 III | consuetudine tanquam so contagione infecti committunt nefanda multa 2098 X | iniurias plebeiis inopibusque inferendas; illi si pecunia multentur, 2099 III | dentibusque et calcibus inferentes et accipientes inuicem uulnera, 2100 III | gradum tenent, quam qui inferiorem; seuerius diuites quam pauperes, 2101 XII | expellerentur. Cessantibus inferioribus magistratibus superiores 2102 III | nefanda multa in homines inferiorum ordinum, eorum uirtuti palam 2103 XXI | multas pestes bonis moribus inferunt. Ibitur autem obuiam peruersis 2104 III | itaque etiam, quae his inferuntur, seuerius uindicandae sunt, 2105 VI | unde omnes bibere cogantur, inficiant ueneno suo principis tenerum 2106 VI | infinita hominum multitudo inficiatur.~7. Describantur etiam legibus 2107 XVIII| narraret inter potentes et infimae sortis homines nullum eiusmodi 2108 VI | studio contendant, ne ab infimis luce uirtutis et honestarum 2109 III | detractum iri existiment, quam infimos et sordidos, qui nisi mortem 2110 VI | tenerum animum, unde tandem infinita hominum multitudo inficiatur.~ 2111 XXI | tergiuersationes natae, quae lites infinitas et multorum annorum spaciis 2112 XVI | uacillans ac in negotiorum infinitate uix sibi constans. Quae 2113 XI | animaduersione et mater sit infinitorum uitiorum. Atque hinc consequitur 2114 XIII | harpagonem hastili oblongo infixum ad aedes flagrantes diripiendas. 2115 XIII | urbe ab igne et quouis casu infoelici tuenda fideles et diligentes 2116 I | prauae educationis hominum, infoelicis indolis et malitiae quotidie 2117 | infra 2118 V | Optandum autem esset, ut qui ingenio, doctrina et experientia 2119 XXI | tractatio propria, in qua ingenium et artes poterunt exercere 2120 XVI | non secus faciunt, quam si ingenti numero homiinum aegrotantium 2121 XVI | tradant, morae et impensarum ingentium impatientes. Quod si causae 2122 XVI | publicis pernecessariam ingentiumque utilitatum plenam facile 2123 VII | conditionem esse militis quam ingenui. Tales honores a regibus 2124 XXI | sententiam ferendam sit ingrediendum et an mandatis an constitutis 2125 X | Theodosium rebus sacris templique ingressu instituit arcere nec prius 2126 XVIII| maledictis indulgere turpe et inhumanum. Romae quidem honorificum 2127 III | lupatis in os tantae belluae iniectis, eam pro suo arbitrata circumagere? 2128 XIIII| illarum ergo manum in te iniicere liceat? Fecit impetum quispiam 2129 I | sese improbitati fraena iniiciantur. Atque hoc ita constituto 2130 VI | necessitudines, amicitiae, inimicitiae uel inter uiuos contractae, 2131 XVIII| Muraena Catonem non animo inimico, sed reipublicae studioso 2132 XVIII| absolutus, tantum abest ut se inimicum Catoni praeberet, ut et 2133 XVI | quae quidem uox ex caedium iniqua aestimatione et iurium inaequalitate 2134 XVI | necesse sit, sententiam quoque iniquam sciens prudensque saepe 2135 XVI | Alteri partium fauere, alteri iniquiorem esse, nequaquam iudicis 2136 XVI | suas uel componant, tametsi iniquis conditionibus, uel prorsus 2137 X | inultam impunitamque non iniquissimo animo ferat. Quod etsi in 2138 XVIII| mendacium, nulli parcens iniquitati. Multi tum petitorum tum 2139 XV | loqui. Improbitatis est et iniquitatiis summae uexare eum litibus, 2140 XVI | ineptius, nihil improbo iniquius, quanto haec magis improbanda 2141 XXI | consensu parentum matrimonium inire non permittunt, istae permittunt? 2142 XXI | potest, nisi ratio alia inita fuerit legum figendarum. 2143 III | loco erat, rixae et pugnae initium fecisse, sed in percutiendo 2144 X | ludices, te, si forte in alium iniuriosus esse pergas, et sceleratum 2145 X | igitur Solon homines ab iniurus arcendos putabat, ut omnibus 2146 I | CAPUT I.~ ~Legem iniustis esse positam.~Quanta bonorum 2147 X | reddit deteriores et ad inlurias audaciores. Omnium autem 2148 X | armauerit; quae quietos et innocentes periculis exposuerit; quae 2149 XIIII| dicebiat spemque reponat in sua innocentia, fore ut tandem Deo propugnante 2150 IIII | audaciam improborum coercere; innocentiam cuiusque tutam omni ex parte 2151 X | homicidio? Non tantum hominis innocentis caedem capite sanxit, sed 2152 XIIII| Domini nostri exemplo, qui innocentissimus, capitis causam, captus 2153 XVIII| ciues noxios, quam defendere innoxios. Et certe magnificum est 2154 XVI | enim finito cum causae sint innumerae iudicandae, earum tractatio 2155 XVI | dierum legitimorum uariis et innummeris saepe magis quam rebus ipsis 2156 X | feruntur ad iniurias plebeiis inopibusque inferendas; illi si pecunia 2157 XXI | nisi qui uel sk mentis inops, uel mandatum domini "36 2158 III | commotionibus coercendis, inque imperio rationis cuius ex 2159 XIIII| ordini equestri id tributum inquies teque id ferre, ut si quid 2160 XXI | uero tibii uidetur noluisse inquinare famam tuam, qui conuicio 2161 XIIII| reipublicae idem in eum, criminis inquirendi causa, constituenti, quod 2162 III | quisquis uult, mores istorum, inquorum animis priuilegia et libertatis 2163 X | processit, contemnendum, si ex insania, miseratione dignum, si 2164 X | doloris, impotentiae ac insaniae. Neque desunt, qui tantam 2165 X | sacris: sed lex est naturae inscripta et in Lascio copiose exposita. ,, 2166 X | Hoc praeceptum si altius insederit animis nostris, ab iniuriis 2167 X | sanguinis dum feruet animo insequens homicidam, si uia sit longior, 2168 X | sui causa, ut cum quis ab insequente in eas loci angustias adducatur, 2169 XXI | uel affectionibus priuatis inseruire consueuerunt. Multi damnant 2170 III | cupiditatibus, rebus alienis insidietur, fraudet, abiuret, rapiat, 2171 X | extenuat? An non pleraque uerba insignem alicuius nequitiam testantia 2172 X | Et haec de maiestate.~6. Insignes sunt et illae iniuriae, 2173 III | enim (ut in priore exemplo insistamus) leges se tanquam medicina, 2174 VI | contra suas populos animo insolescat neue de disciplina ad dexteram 2175 XV | cuius abs te arguatur, insontem esse. Est autem in more 2176 XVII | examen et reliquae summae inspectio, ut inde coniiceretur, num 2177 VI | eius, qui deligendus sit, inspici oportet, an priuatus sciebat 2178 XIII | eorum minimum in anno quater inspiciunto, an contra ignis iniuriam 2179 III | acceperit. Tum illi rogando instabant pro uulneribus quidem utrunque 2180 XXI | uoculam ,,statim" de illo instanti, quo ad iudicem uocatus 2181 III | perpetrant? Ab ea scilicet lege instigati, quae et iniurias et caedes 2182 X | sacris templique ingressu instituit arcere nec prius eum in 2183 V | leges et naturae et diuinas, instituta populorum si probanda sint, 2184 XVIII| tales praefationes ad rem institutam faciant nihil, sed uel emerendi 2185 III | ille in optima republica institutus tantum scelus admiserit, 2186 XV | potuit, quam ut causa erat instructa. Reus periurii se reum minime 2187 XIII | extinguendum necessariis instructae uidento. Tribunatu suo durante 2188 XVI | orbis Sarmatici consilium instructum sit rebus omnibus ad causas 2189 XIII | aqua plenum.~Quia autem nec instrumenta nec hominum multitudo ualet 2190 XIII | ignis iniuriam sint munitae, instrumentis ad extinguendum necessariis 2191 XVI | aedes illas teset tanquam insula, templum aedificaretur, 2192 XXI | tales interpretes in ultimas insulas relegare, qui maliciosa 2193 XVI | possessionum terminis, uel de integris haereditatibus, uel de iniuriis 2194 XVI | possit grauitate, sanctitate, integritate eam sententiam ferat, quam 2195 XVI | intendere, cui uelit, ita integrum illi sit, quouis actionis 2196 XVI | cum condemnationis sui intellexerit legitimam causam. Qua ignorata 2197 XVI | statum controuersiae recte intellexisse et animum tuum ad normam 2198 XVI | cuius causam ignores aut non intelligas. Quod si eam cognitam habes 2199 XIIII| famae adducere non dubitet, intelligat etiam res suas, salutem 2200 XXI | se ad primam diem stitit, intelligendam dicit. Peruertere hoc quidem 2201 XXI | positam esse negat Paulus. Sed intelligit ideo positam non esse, quod 2202 III | circumagere? Haec quidem non intelliguntur a brutis, ideo nec optantur. 2203 XVI | leges et aequitatem oculos intendant.~1. Quod si nihil imperito 2204 XXI | nonnullas tantum animum intendas, uel minores duntaxat relictis 2205 VI | quotannis publice illis intendenda et poenae seuerissimae, 2206 XVI | iniuriarum maleque obiti officii intendi posset. Cuius rei metu continebantur 2207 XVIII| insidias strui et pericula intentari. Ergo omnes cateruae, omnla 2208 XVI | numerandis sententiis plus intenti quam ponderandis, sententia, 2209 XVI | neutra autem probare posset intentionem suam, simulauit se in partes 2210 XI | omnis cibi potus ac uestitus interdicatur, picturae impudicae, cantilenae 2211 XVIII| Areopagitarum Athenis factum est) interdicendae ac partibus ipsis imperandum, 2212 XI | perutile reipublicae esse interdici importationem omnium, quae 2213 XIX | seu infamia, seu sacrorum interdictione deterritos carnificum munus 2214 XI | uideret, uino eis prorsus interdixit, cuius usum perniciem illis 2215 | interdum 2216 XXI | plectantur et tota respublica intereat. Reliqua, quae promisimus, 2217 XV | inducuntur, nihil putant sua interesse scire an res, qua de agatur, 2218 X | maleficia. Quot homines interfecti sunt memoria nostra domi 2219 X | ablatione, quam amicorum interfectione.~4. Nos uero poenam capitalem 2220 X | septemplex? Ut si Caimi interfector septies interfici posset, 2221 III | diuersitas, cum plebeiorum interfectores decem marcis numorum, nobilium 2222 X | quam ut ueniret in manum interfectoris, quem et ipsum similia manere 2223 X | capitali. Quod si et ipse interfectus, an non quasi coelesti signo 2224 X | quot dena, tot plebeios interficere ausint nec quicquam plerisque 2225 X | interfici posset, septies interficeretur. Quod si grauior excogitari 2226 X | Caimi interfector septies interfici posset, septies interficeretur. 2227 III | Atheniensium immodica libertate interiisse. Apud nos plebs seruitute 2228 XXI | praenuncia est dissolutionis et interitus Reipublicae. Quo magis diligentia 2229 X | Cur non eodem modo punitur interminans alicui mortem, etiam si 2230 XX | sententiae feruntur, decreta interponuntur, si qui damnatus est, iudicatum 2231 XV | testatio fiat, Deo immortali interposito tum teste, tum uindice, 2232 XV | cuius gratiam iuras, sunt interpretanda. Deinde omnis attestatio, 2233 XXI | dominorum inutilem scultetum interpretantur, cuius fundos in suum commodum 2234 XXI | cuiusuis redundet. Nam si interpretatio illa locum haberet, tunc 2235 XXI | admirari subit tam ineptam interpretationem uulgo a iudicibus in causis 2236 XXI | cauillatores addunt causam suae interpretationi, quod se sumptus facere 2237 XXI | ineptus, ut illud ,,statim"; interpretetur: cum a domino noua mandata 2238 XXI | obuiam peruersis eiusmodi interpretibus, si lege potestas eis erit 2239 XV | sit religione. Eiusmodi interrogationibus conscientia et mores testis 2240 X | Ergo qui iuris dictionem interturbat aut iudicia uiolat, quique 2241 XXI | sine uerbis, modo consensus interueniat, matrimonio coniungi permittunt, 2242 VIII | haereditatis seu testamento, seu ab intestato nobis relictae; ex posterioribus 2243 X | discordiae, seditionis, belli intestini in se semper continuerit. 2244 XVIII| suis fucis causas saepe intricatiores reddunt et in multos annos 2245 VIII | gentium, partim ciuili iure introducti et recepti, deinde alii, 2246 XIIII| patiuntur iniuriam, iis uero qui intulerunt optatissimae. Viderint igitur 2247 XX | esse possunt ab illis, qui intutulerunt. Multis ista uadia (sic 2248 III | in hominibus, in quibus inualuerunt uiresque firmarunt, et mentem 2249 VI | torqueat eum, in cuius animo inualuit, quam eum impellat ad agenda 2250 XVI | sibi constans. Quae igitur inuenta, excogitata et cognita sunt, 2251 XV | conscientia et mores testis inuestigantur, dignusne sit, cuius testimonio 2252 XVI | liceat aliunde ueritatem inuestigare. Saepe enim causae iusticia 2253 X | furor tenuium alatur et inueterascat atque etiam, ut quo quisque 2254 X | tamen uerendum, ne odium inueteratum temporibus ad perniciem 2255 X | tristissimam in hanc Rempublicam inuexerit; quae rabiem improborum 2256 III | inferentes et accipientes inuicem uulnera, ut tandem reipublicae 2257 XII | Bonorum enim industriae inuident, aliena appetunt rebusque 2258 III | Qui eum uel officii causa inuisebant, uel ad inspicienda uulnera 2259 XVI | putarentur.~4. Petitori inuito iudex formam actionis praescribere 2260 X | talem esse, ut iniuriam inultam impunitamque non iniquissimo 2261 XV | tribuere, cum eum testem inuocant ac ueritati testimonium 2262 XV | quod asseuerat, Deum testem inuocat eundemque, si mentiatur, 2263 X | et ambitiosi nota aliqua inurentur et de diuitiarum aestimatione 2264 XXI | interpretatione. Vulgus dominorum inutilem scultetum interpretantur, 2265 XV | emendandis uel ferendis non inutilia libanda mihi in praesentia 2266 XXI | scultetum suum, tum de eius inutilitate iudicandi. Iudicium enim 2267 XVI | sunt multi, ne et tempus inutiliter perdant et iudicibus sint 2268 VI | contineant regibus ellgendis. Non iocommodum autem fuerit, eas in eligendo 2269 III | in magistratum peccet, maiore supplicio afficiatur, quam 2270 XXI | igitur unae leges a Christo ipraescriptae sint membris omnibus corporis 2271 | ipsam 2272 XVIII| nude propositis, ex suis ipsarum rationibus ac argumentis, 2273 XVI | possit, extinguere partesque ipsas uel causa iam cognita ad 2274 XXI | ille uelit, sed ei, qui ipsimet sculteto idoneus uidebitur. 2275 | ipsius 2276 | ipsorum 2277 X | nosque omnes, domos, familias ipsumque nomen Polonicum ab radicibus 2278 X | periuria, talia sunt crimina, iquae nemo non putet acerrimis 2279 X | sint; quae ad puniendum non iracundia, sed aequitate ducuntur. 2280 XXI | scriptum: ,,Quicquid calore iracundiae uel fiat, uel dicatur, non 2281 X | Theodosius Thessalonicensibus iratus plures quam aequum esset 2282 III | premant, hos comprehendant et irretiant, ab illis tanquam telae 2283 XI | illecebrae libidinum ac gulae irritamenta omnia. ~ 2284 X | seu nummorum, malos animos irritat ad maleficia. Quot homines 2285 X | Deum poenas ulli sceleri irrogare uoluisse aequiores atque 2286 X | in medio uestrum, o filii Israelis." Usque eo autem id, quod 2287 XII | consilio facta. Is enim populum Israeliticum in immensum auctum ita diuisit, 2288 | ista 2289 | isto 2290 X | singulos XXV asses pendi iubebat. Inde admoniti, praetores 2291 III | imperio omnibus praeesse, tum iubendo, tum uetando, una et eadem 2292 X | homicidium pecunia redimi iubens, non lex, sed Reipublicae 2293 III | sunt, nihil dulcius, nihil iucrundius esse debenet quam fraenis 2294 XVI | iudicium Salomonis, regis Iudaeorum sapientissimi, quod de uiuo 2295 III | alterutrum tantum capitis iudiaio arcessendum. Duos enim, 2296 XVI | cum causae sint innumerae iudicandae, earum tractatio in praesens 2297 XX | uocant) possessionem ob rem iudicandam capere uel a uetula uno 2298 XVI | albo curiae suae ordinem iudicandarum personarum idque per municipia 2299 XVI | esset ad causas similes iudicandas. Sedes ac domicilia iudicum, 2300 III | respectu pari conditione iudicandique decernendi et exequendi 2301 XVI | se delatis cognoscendis iudicandisque operam praeberent. Inductus 2302 XXI | dubitationem ignaris, quid iudicando potissimum debeant sequi. 2303 XVI | alii qui publica negotia iudicant, item alii sunt criminum 2304 XXI | sibi quoque minime licere iudicarunt. Quae sententia magis omnino 2305 XVI | largitione corruptum inique iudicasse cognouisset, pellem de corpore 2306 XX | modum captantur, sed res iudicatae , stabiliuntur, quibus status 2307 XIX | inuidia ii, qui res ab aliis iudicatas, perficient, eo facilius 2308 II | Haec enim quasi anima legum iudicatur, hac homines bene morati 2309 X | laesae argui possit, recte iudicemus. Maiestas igitur est amplitudo 2310 III | legom nomine digna sint, iudicent sapientes.~3. Quod si iisdem 2311 VI | prudentiam inter eos, qui causas iudiciarias cognoscunt, a rege relatus. 2312 XXI | uertente in nihilum uertuntur iudicibusque magnam afferunt dubitationem 2313 XXI | perseuerantia apparuerit iudicim animi fuisse." An uero tibii 2314 XVIII| certe ad tempus extrahendum iudiciumque frustrandum adhibeantur, 2315 XX | occupare. Verum si recte iudico, non praetextus nec occasiones 2316 XVI | generalibus, ad quos ab aliis iudidbus omnes regni ordines prouocare 2317 XVI | solius iusticiae et Dei iudids iustissimi respectum habeant.~ 2318 XVI | minorem etiam usum actionum et iudioiorum. Ridiculum est enim te ex 2319 VI | Fraus est legis, si quis iugera aliquot agri uel possessiunculam 2320 VI | singularem doctrinam ac iuiris prudentiam inter eos, qui 2321 XVIII| permultos. Idem fecisse C. Iulium Caesarem, illum Romanae 2322 XXI | pudet, cui ignoscitur", et Iulius Paulus iurisconsultus reliquit 2323 XVI | scriberentur omnibus populis, qui iuni principi subiecti sunt, 2324 XVIII| conditorem, Cicero testatur. Cato iunior tribunus plebis, cum iureiurando 2325 XV | seruies; ipsi adhaerebis iurabisque per nomen illius." Et haec 2326 XV | agat dicatue? An uero sic iurans confestim expediuit causam 2327 XV | arbitrantur, si eum, in cuius rem iurant, priorem uiderint iurantem. 2328 XV | uicini illius, qui illi iuranti ad sint ac si uisum fuerit, 2329 XV | atque si uerbis conceptis iurasses. Petitor uero in quantos 2330 XV | flexis genibus uerbis non iurasset, quasi uero uerbis tantum 2331 XV | obstrictus seorsim a scriba iurato examinatur. Vis iurisiurandi 2332 XVIII| Itaque interest reipublicae iuratos causidicos habere, atque 2333 XV | ac si uisum fuerit, etiam iurent credere se illum uere iurasse. 2334 XXI | illius germanum ex pauris iurisconsulti uerbis elici posse, cum 2335 XXI | ignoscitur", et Iulius Paulus iurisconsultus reliquit scriptum: ,,Quicquid 2336 XXI | alla permulta a Bartholo iurisperito copiose sunt exposita. Omnino 2337 XXI | ueteres et legislatores et iurisperitos, qui et Graecis et Romanis 2338 X | narrat Marius Salamonius, iurisperitus nobilis) cum ferre non posset 2339 XXI | enim in eis extant ueterum iurisprudentum et imperatorum prudentissime 2340 XVI | caedium iniqua aestimatione et iurium inaequalitate orta est! 2341 XXI | Oportuit homines talium iurrum conditores, tam diuersorum 2342 XV | Et haec quidem tum de iusiurando, tum de rebus aliis ex plurimis 2343 XXI | sponteque faciant, quae iussa sunt. Sed haud scio, an 2344 X | quam aequum esset necari iussisset, non potuit id non grauiter 2345 X | sacculo assium sequi se iussit, ipse obuios caedebat et 2346 XVIII| uoceque praeconis (quod olim iussu Areopagitarum Athenis factum 2347 XVI | Quod si eam cognitam habes iustamque et legitimam esse cognoscis, 2348 VI | eligantur, qui paci domesticae iusticiaeque inter homines conseruandae 2349 XVI | exacte cognoscere non curant iusticiamque in diem ulteriorem reiiciunt. 2350 XVIII| re omni sententiam ferat iusticlae congruentem. Decet conditioni 2351 XXI | Romano desiderari a multis. Iustinianus imperator breuitatem desiderabat; 2352 XX | Vix est aliquis, quamuis iustissimam causam habens, qui ex edicto 2353 XVI | iusticiae et Dei iudids iustissimi respectum habeant.~2. Sunt 2354 X | illata, nescio an alia poena iustius atque capitali uindicetur. 2355 XXI | potestas sit, ut uel donet, uel iusto legitimoue precio uendat 2356 XV | suo animo teste putare se iustum et rectum esse, quod agat 2357 XXI | forte quis princeps ita est iustus, ut Christus fult aut alii 2358 XV | in ipsis est, ueritatem iuuare ac pro ueritate et Deum 2359 XXI | certe legibus Romanis multum iuuaretur, multa enim in eis extant 2360 IX | CAPUT IX.~Leges de contractibus et 2361 III | nobilitetem fuerit ostentare, sed labem quadam, maculam et pestem 2362 X | sin nihil in officio tuo laberis nihilque in rationibus uitae 2363 X | non lex, sed Reipublicae labes ac naturae humanae pernicies 2364 XII | labore et sudore et qui non laboraret, hic etiam ne manducaret. 2365 III | qui curatione eget, non laborat. Ad eundem modum leges se 2366 XII | unicuique uescendum esse pane in labore et sudore et qui non laboraret, 2367 III | peocantes, guam qui inopia laborent rerum omnium et animi et 2368 XVI | assumitur, qui non iisdem uitiis laboret, quibus isti, de quibus 2369 XVI | Quibus nisi occurratur, laedi iusticiam necesse sit. Itaque 2370 XX | perueniat, sed uel ad partem laesam, uel ad rempublicam. Sic 2371 XVIII| causa contra omnes, qui eam laesisse putarentur, acernme pugnaret.~ 2372 XVIII| quo nulla priuatim iniuria laesus sis, accusare, eum etiam 2373 X | rebus quidem bonis ciuis sui laetari, malis autem angi et laborare. 2374 XXI | Talia enim uidentur uel lapsu linguae, uel subita quadam 2375 XVIII| designatum ambitus, quod per largitionem obtinuisset. Sed Muraena 2376 VI | consilio eis addantur; hominum lasciuorum, scurrarum, ebriosorum, 2377 X | naturae inscripta et in Lascio copiose exposita. ,,Vim 2378 III | equites nimis magna libertate lasciuiunt. Quid igitur boni sperandum 2379 X | restrinxit hoc crimen; nec adeo late ut olim patere multasque 2380 XVIII| dictumue fuerit, id nec diu latere potest, nec impune erit. 2381 XVI | iusticia aut in occulto latet, aut opprimitur alterutrius 2382 XVI | eorum, qui rei sunt (sic Latini uocant eos, qui accusantur) 2383 IX | nascuntur, quae quidem pars latissime patet. Vix est enim aliqua 2384 VII | malorum, de quo alias nobis latius disseretur. Confusio illa 2385 XVI | in Areopagitis in primis laudatur, qui in tenebris non luoi 2386 X | faciunt, quod non uulgo laudibus singularibus efferatur. 2387 X | imperator obtrectatores laudum suarum tantum abest, ut 2388 X | diuites: illis maior tribuitur laus sapientiae, fortitudinis; 2389 III | retinenda est, ea tamen non ad laxanda fraena maliciae, sed ad 2390 III | aliis nimis indulgens fraena laxet ad peccandum, aliis suprema 2391 XXI | relinquamus, prouinciam uero legalem omnem iurisperitis, philosophis, 2392 VIII | usucapio, praescriptio, legatum et fideicommissum. Hic etiam 2393 X | homicidis praescripta explesset legemque etiam tulisset, ne quis 2394 XVIII| libro tradidimus, notare ad legesque reuocare atque accusatores, 2395 X | foeneratorem quam furem puniebant legibusque sanxerant, ut fur dupli, 2396 XXI | scultetorum? Sed forte, qui legiis de sculteris authores erant, 2397 XXI | est? Non enim ab eiusmodi legislatoribus reipublicae habita est ratio. 2398 X | principisque ac eorum, qui legitime rempublicam gerunt, ex opinione 2399 XIIII| conscribendae de diebus legitimis, de actionum et probationum 2400 XXI | ut uel donet, uel iusto legitimoue precio uendat non domino, 2401 XIIII| probationum generibus; de diebus legitmis; de feriis.~Sunt etiam leges 2402 X | adsunt monitores, qui nos ad lenitatem excitent. Fiat igitur iam 2403 XVI | fere iudicia, qui muneribus leniti sunt, quemadmodum dixit 2404 VII | uerba solemnia memorantur: Lepszy rycerz niż panosza, quibus 2405 III | quia uulnera quaedam erant lethalia, post unum et alterum mensezn 2406 III | alios saeuissimae, in alios leuissimae poenae propter homicidium 2407 X | temporibus multos uideret ob leuissimas suspiciones tanquam maiestatis 2408 III | quae et iniurias et caedes leuissime puniendo superiores faciat 2409 XVI | cursitent, non raro quidem leuissimis de causis, semper uero iactura 2410 X | maledictum in se iactum, si ex leuitate processit, contemnendum, 2411 XVI | isti, qui rerum quamlibet leuium causa difficiles se in adeundo 2412 XIIII| generis nobilitati tribuitur liaec carceris immunitas, sed 2413 XV | uel ferendis non inutilia libanda mihi in praesentia uisa 2414 X | consignentur, instar famosi libelli habenda sunt, ut eorum, 2415 X | corpore uno reipublicae omnes libentissime acquiescamus. Quis igitur 2416 XXI | Nam et homines cordati libentius illis parebunt, cum ad aequitatem 2417 XII | faciat tum necessarios, tum liberales. Profecto obuiam hac ratione 2418 XVI | tyranide huiusmodi dominorum liberandi sunt. Liceat et domino subditum 2419 XIIII| uelox poena subducat, uel liberandum custodia diutuma ne maceret. 2420 XVIII| iudicium, hunc periculo liberare. Itaque M. Cice: Verrem 2421 XIIII| mauis, an ut sceleratus iste libere uagetur, semperque capiti 2422 XXI | declarauit. Igitur, si placet, liberemus hac legum emendandarum cura 2423 XVI | siquidem essent mariti) liberis ac omni familia. In loco 2424 XVIII| omni ui tectum esse, quo liberius de re omni sententiam ferat 2425 X | animatus, ad haeredes et liberos, uel qui nihil tale meruissent, 2426 III | proponantur. 2. Neque uero libertates ullae tanti esse debent, 2427 X | sententiae Theodosianae accedere libet, certe non omne crimen, 2428 III | Quid de illis dicam, qui libidinose homicidia perpetrant? Ab 2429 XI | pertineant, ut sunt illecebrae libidinum ac gulae irritamenta omnia. ~ 2430 X | trucidassent. Haec enim in libris Numerorum luculenter descripta 2431 VI | consanguimtate; neque uobis licebit hominem uobis praeficere 2432 III | abiuret, rapiat, multa licenter et in capita et in fortunas 2433 I | malitiae contraeatur, exundanti licentiae quasi obices oppanantur 2434 X | oderit, ut si qui in syluam lignatum profectus manum ad succidendum 2435 X | auellitor.” Ergo seu quis telo ligneo ferreoue, seu saxo manuario, 2436 XIII | flagrantes diripiendas. Linteum ligno alligatum, quo udo ignis 2437 XVI | prorogationibus (quas uulgus limitationes uocat) dierum legitimorum 2438 X | constituendum, quibus quasi limitibus comprehendendum et quibus 2439 X | torua, oculis fulgurantibus, lingua titubante, uerbis perplexis 2440 XIII | scalis, harpagonibus et linteis operam dato. Ex aliarum 2441 XIII | flagrantes diripiendas. Linteum ligno alligatum, quo udo 2442 XXI | gerat, nomine. Cumque et lipse ad eandem rempublicam tanquam 2443 X | confutatione et ab omnibus liquido perspiciuntur. Vere illud 2444 XVIII| neque caede, nec ueneno,~Sed lis est mihi de tribus capellis;~ 2445 XVI | quod scriptione ipsa et literarum quasi exaratione non tantum 2446 X | homini priuato; quae si literis consignentur, instar famosi 2447 XIIII| generibus, de omni ratione litigandi deque fo rensibus feriis. 2448 XVI | altercationes. Ne autem partes, quae litigarent, sumptibus iudicialibus 2449 XVI | parit confusionem. Itaque si litigatores sunt multi, ne et tempus 2450 XXI | simulque ansas dedit uarias litigiorum. Est in nostris legibus 2451 XVI | tumultuantes compescendi, et litium causas praecidendi ac nisi 2452 XVIII| non tantum mutas legum litteras obseruare, sed corruptoribus 2453 XVI | coram, quod audio seruari in Lituania, seu in possessionibus, 2454 IX | donatione, conductione, locatione, stipulatione, fideiussione, 2455 III | aliquo dignitatis gradu locatos magis moueri, si quid de 2456 XXI | amicos ditasse, ecclesias locupletasse, et tamen possessionibus 2457 X | posuerunt. Imitantur permulti locupletes nostrates Neratium infamanda 2458 X | sanguinis extinguerentur locusque esset rationi, prudentiae, 2459 XVI | eius fieri possit, ne sint longa subsellia iudicum. Melius 2460 X | insequens homicidam, si uia sit longior, eum comprehendat et uita 2461 X | absurda et indigna sunt longiore confutatione et ab omnibus 2462 XVIII| nullum eiusmodi iudicium longissimo iam interuallo celebratum 2463 XVIII| partibus tempus ad dicendum, ne longitudine orationis abuterentur ad 2464 V | accedere oportet. Quo enim longius ab eis discrepabunt tanquam 2465 XXI | de praetore, seu (ut nos loquimur) sculteto inutili ordine 2466 III | iniuria sere defendendi? Loquor enim, exempli causa, de 2467 XXI | dixit, non recantauerit, luat poenam marcarum sexaginta, 2468 X | sanae mentis fuerit; nec lubricum linguae ad poenam trahendum 2469 XVIII| expediri, ut ad potentem lucri aliquid perueniat, uel summa 2470 VI | fecit damnum, in eo quaerit lucrum. Omnino autem honorum contentio 2471 X | enim in libris Numerorum luculenter descripta sunt capite 35. 2472 XVI | occupatissimum, tot causis ludicandis praeesse minime posse uideamus, 2473 XVIII| offundentur, ignaro quid in ludicando sequi debeat. Illud etiam 2474 XVI | celeberrimi. Itaque et deos ludicasse et dii primum illud iudicium 2475 XVI | tales, qui legum, ex quibus ludicent, maximam habeant peritiam, 2476 XVI | Inductus est mos eiusmodi ludiciorum a uiris et legumlatoribus 2477 XVIII| inopiam uel sua imperitia, uel ludicis errore, minus iuste condemnetur. 2478 XXI | datum, calumnia et malicia ludificari uelit. Facessant igitur 2479 III | in qua illi focus est et ludus te occidisae, tibi aero 2480 XX | iudicatum facere seu poena luenda sit capite, seu pecunia, 2481 XXI | existimandum sit, simile lumen ueri cognoscendii et diiudkandi 2482 XVI | laudatur, qui in tenebris non luoi causas cognoscebant, ut 2483 III | sessori commodius, quam lupatis in os tantae belluae iniectis, 2484 XVI | sita, omnis etiam Galliae, Lutetiae, in eo loco, quem Perlamenti 2485 XII | ratione iretur multorum luxui omnesque a turpi ocio auocarentur 2486 XI | sumptuariae conscribantur et luxus omnis cibi potus ac uestitus 2487 III | qui in magistratum peccet, maiore supplicio afficiatur, 2488 X | Quemadmodum et Alexander Macedo dixisse fertur regium esse, 2489 XVI | peruersoris. Itaque Alexandro Macedoni in more fuisse perhibetur, 2490 XIIII| liberandum custodia diutuma ne maceret. Id enim fere totidem uerbis 2491 III | ostentare, sed labem quadam, maculam et pestem ciuitatis, ad 2492 X | Sanguinis enim effusione maculatur terra, nec potest a sanguine 2493 XXI | acquiruntur, eaedem iure Magdeburgensi adimuntur? Cur iure Polonico 2494 I | accuratius ac poenas subinde magie ac magis exacerbare. Dicamus 2495 XVIII| enim iudicem maiestate sui magiistratus ac legibus ipsis ab omni 2496 II | hominibus data, ut sit dux et magistra uibae actionumque omnium; 2497 X | si multa peccasses, tamen magnanimi uiri est, uereque regii, 2498 X | fortes eos appellantes ac magnanimos, qui suam uel amicorum iniuriam 2499 XVIII| defendere innoxios. Et certe magnificum est in primis omnibusque 2500 VII | Qui uirtute clari sunt ac magnis in rempublicam meritis illustres, 2501 XVI | desperatione quadam et sumptuum magnitudine desertas esse; quae si iudicia 2502 XVI | ambitiosorum et fucorum magnus est ubique numerus, ne commoditates,