| Table of Contents | Words: Alphabetical - Frequency - Inverse - Length - Statistics | Help | IntraText Library |
| Andrzej Frycz Modrzewski Commentatoriorum de Republica emendanda IntraText - Concordances (Hapax - words occurring once) |
Caput
3504 VI | quod cupit, perueniat. Pulcherrimum certamen inter ciues fuerit 3505 XVII | reiipublicae necessitates conferri pulchrum et utile esset. Sed de conuentus 3506 X | generibus, de maledictis, pulsationibus, mutilationibus et omni 3507 X | pulsauerit, ita ut ille moriatur, pulsator homicida esto, morte plectitor; 3508 X | manu proximum hostiliter pulsauerit, ita ut ille moriatur, pulsator 3509 XIX | gladium gestat, ut nocentes puniat, certe qui carnifici a iudice 3510 III | obtentu uel indulgentissime puniatur, uel omnem poenam effugiat:~ 3511 XVIII| Mithridaticumque bellum~Et periuria Punici furoris,~Et Syllas, Mariosque, 3512 X | foeneratorem quam furem puniebant legibusque sanxerant, ut 3513 X | alii quadruplo, alii duplo puniebantur. Qui soluendo non erant, 3514 XVI | uocem excisione linguae puniendam, quae quidem uox ex caedium 3515 X | deinceps mandato principis de puniendis sceleratis obtemperaret 3516 III | iniurias et caedes leuissime puniendo superiores faciat diuites 3517 XVIII| aequissimus et oculatissimus, omne puniens mendacium, nulli parcens 3518 XXI | hominum genus ob indignitatem punire de illoque solo statuere, 3519 X | respublica fures suspendio punit, quam poenam a Friderico 3520 X | Caimum w occiderit, septuplo punitor." Quae uero haec est poena 3521 X | tanquam maiestatis reos punitos esse, restrinxit hoc crimen; 3522 X | exussisset. Cur non eodem modo punitur interminans alicui mortem, 3523 VII | potestate soluenda. Post haec de pupillis atque adeo tutoribus et 3524 XVIII| sine pertinacia de rebus pure et nude propositis, ex suis 3525 XV | quam doli mali fraudisque purgatione. Pergamus igitur de causis 3526 I | educatio, uerecundia, probitas, puri et sancti mores uigerent 3527 XVIII| quidem honorificum sibi putabant uiri principes, tam accusare 3528 V | minus nomine legum digna putabuntur.~ ~ 3529 XV | uexare, sed suo animo teste putare se iustum et rectum esse, 3530 XXI | legem illam sic scribendam putaremus, ut qui ad iudicem uocatus 3531 XXI | inuitis illis eripis, an putas te inde ditiorem futurum? 3532 X | homicidae coniicerentur. Putasne tu Deum poenas ulli sceleri 3533 X | Quasi pluris faciendas putauerint res fortuitas uitis hominum 3534 XXI | ideo legislator uenia digna putauit. Quemadmodum et mimus dixit: ,, 3535 XXI | magis perspecta. Tametsi uix putem sensum dicti illius germanum 3536 X | parumque vitandum scelus putetur, quod redimi pecunia possit, 3537 XIX | propter peruersa (ut ego puto) quorundam iudicia, qui 3538 X | ut fur dupli, foenerator quadrupli condemnaretur. Legibus etiam 3539 VI | ablata etiam nequiter in quadruplum per eos restituantur, ut 3540 III | ex uulneribus eo Nomine, quaenitur illico plebeius percussor, 3541 XVI | numero eiusmodi iudicum si quaeratur, uidentur nouem sufficere 3542 III | uulnera ab iudice accedebant, quaerebant, utrius percussorum factum 3543 XVI | hoc quoque est diligentius quaerendum.~15. Haud scio, an mos ille 3544 XVI | sententiarum semper aliquis quaerendus esset, qui ad alterutram 3545 VI | quis fecit damnum, in eo quaerit lucrum. Omnino autem honorum 3546 X | sacris locis? Quis autem, quaeso te, erat homicidarum, qui 3547 VI | prudenter apud Gallos et quaisdam nationes alias aliquot familiae 3548 XVI | constituta, an singulos de re qualibet uoce sententiam ferre necesse 3549 | qualis 3550 X | emendatiores futuri, si uita eis qualiscunque proferretur. Nunc quidem 3551 XVI | plura iudicum genera pro qualitate tum causarum, tum personarum 3552 | quamdiu 3553 XVI | sunt odio isti, qui rerum quamlibet leuium causa difficiles 3554 X | ratione effici posset, ut quamminimum iniuriarum inter homines 3555 I | Quanta bonorum morum uis sit quamque et publicae et priuatae 3556 X | Solon Salaminius rogatus, quanam ratione effici posset, ut 3557 X | quasi capitis diminutionem quandam eos pati, ne addatur eis 3558 | quando 3559 XVI | mysteriorum participes sunt. Quanquam ut rerum aliarum, sic libertatis 3560 X | 0 praeposterum iudicium, quantam habes licentiam in hominibus, 3561 XV | iurasses. Petitor uero in quantos uitiorum gurgites se demersk? 3562 XXI | esse oporteat. Veruntamen quanturo effici potest, connitendum 3563 | quatenus 3564 XIII | aedes eorum minimum in anno quater inspiciunto, an contra ignis 3565 XV | gestibus, seu conniuentia, seu quauis alia ratione fallendi allcuius 3566 IIII | admittenda. Debent autem leges quemque in officio continere; facultatem 3567 VII | tum in colonum, tum in quemuis hominem sibi subiectum, 3568 XVIII| aduersario? Audiui magnum quendam et iudiciorum expertum uirum, 3569 XVI | reddendi. Hac ratione et querelis de iudiciorum prorogatione 3570 XVIII| tribus capellis;~Uicini queror has abesse furto.~Hoc iudex 3571 XVI | alterutra partium ad illum questum uenisset, unam illi aurem 3572 | quibusdam 3573 XVI | pontificiis, seu ciuilibus, seu quibusuis aliis sedere in aliquem 3574 XVIII| iureiurando professus esset se ei quiccunque largitione adipisceretur 3575 X | poena usitata moderanda quidetur, ne minimarum etiam rerum 3576 XXI | supellectilem uariam et in epulas. Quidni faciant? Atqui mala facienda 3577 XVI | sententiam, quid sentiat quidue mentis et animi habeat, 3578 X | praeclare dictum est animum quiescentem omnibusque perturbationibus 3579 X | improborum semper armauerit; quae quietos et innocentes periculis 3580 XII | quinquagenarium praeficeret, quinquagenariis duobus centurionem, centurionibus 3581 XII | decanum daret, decanis quinque quinquagenarium praeficeret, quinquagenariis 3582 XII | suum decanum daret, decanis quinque quinquagenarium praeficeret, 3583 X | ablatarum uarietate alii quintuplo, alii quadruplo, alii duplo 3584 | quisquis 3585 XVI | deligantur, qui ambiant quiue impotentius se in rebus 3586 VI | depositam adininistrationem qumquaginta dies resideant, ut interea 3587 III | animaduertendum putent ob scelus quodlibet, quia sint nobiles. Quasi 3588 XVI | descriptione consistat? Huius uero quodnam caput constitues, quam ut 3589 XIIII| interea scelere patrato quoquouersum obambulat, fautores et ministros 3590 XVI | ordinibus deligi prudentissimos quosque et legum et omnium doctrinarum 3591 I | infoelicis indolis et malitiae quotidie increscentis. Cui cum magistratus 3592 XVI | semper deberent ac, quando et quoties opus esset, iusticiam omnibus 3593 XX | iudicatum facere recuset? Quotus autem quisque damnatorum 3594 XXI | quid non, quem ad finem et quousque liceat, in uos uero ipsos 3595 X | Rempublicam inuexerit; quae rabiem improborum semper armauerit; 3596 X | capitale. Quid ita? Quia rabies, ira accensorum nonnihil 3597 X | ipsumque nomen Polonicum ab radicibus imis euertat atque conterat. 3598 II | praestat. Est quemadmodum radiis solis illustrantur omnia 3599 VI | accersunt, solent esse nimium rapaces, utpote qui non inter suos 3600 III | insidietur, fraudet, abiuret, rapiat, multa licenter et in capita 3601 X | redit et fures sunt nihilo rariores. Interea et respublica commodis 3602 XVI | improbandus sit iudiciorum rarius exercendorum, lites enim 3603 XXI | similes, et unis populis unae rationesque aliquae addantur legis aequitatem 3604 XVII | magistratuum quorundam distributio, rationum fisci examen et reliquae 3605 XXI | eodem in colloquio conuicia recantarentur. Talia enim uidentur uel 3606 XXI | recantauerit; ille apud iudicem recantat ac uoculam ,,statim" de 3607 XXI | iactum ad iudicem fuerit uel recantatum, uel a conuiciatore prorsus 3608 XXI | continuo uel neget, uel recantet dictum, cuius accusetur, 3609 XVIII| agatur, nihil pertinentibus. Recensent sua suorumque maiorum merita 3610 VIII | discrimine. Varii autem recensentur modi dominii acquirendi, 3611 X | facinorosis, cum animus est recenti miuria incitatus, quam cum 3612 VIII | ciuili iure introducti et recepti, deinde alii, quibus bonorum 3613 VI | eos iudicarent. Hic mos si reciperetur, tempus quoque, quamdiu 3614 XXI | iudicibus in causis iudicandis recipi, cum tamen et cum aequitate 3615 X | his uerbis: ,,Ne precium recipitote, nec ob uitam ab homicida, 3616 XVI | ferretur eadem, quam de scripto recitari par esset. Neque enim scribae, 3617 XVI | iudicandi esset, sed et reconciliandi discordes et tumultuantes 3618 XIII | non tam fortasse ardua et recondita, quam necessaria, non sit 3619 XVI | aliter enim forma iusti et recti iudicii non seruabitur. 3620 VI | multorum hominum mentes a recto aberrare faciant, citius 3621 XIIII| damnum, cuius accusantur, recuperari possit. Interest itaque 3622 XX | caruissent, si modo ius suum recuperassent, sed res iudicata saepe 3623 XX | habeant, ea (siquidem de recuperatione agatur rerum amissarum) 3624 XX | animaduertere, qui iudicatum soluere recusent. Qui si possessionibus careant, 3625 XVI | cognoscendi ac unicuique ius suum reddendi. Hac ratione et querelis 3626 II | quarum legum ratio nulla reddi possit (multarum enim rerum 3627 X | impunitas nimia multos reddit deteriores et ad inlurias 3628 XVIII| causas saepe intricatiores reddunt et in multos annos extrahunt. 3629 XVI | et prope inextricabiles redduntur, quo fit, ut a multis, desperatione 3630 XVII | rationibus hactenus; ad iudicia redeamus. ~ ~ 3631 XXI | a domino noua mandata de redeundo accepero? Nullus, opinor, 3632 XXI | emendandarum cura fere quotannis redeunte homines equites eisque res 3633 XXI | quod tibi imperaui, statim; redibis ad me. Quis seruorum tam 3634 XXI | uos propterea in ordinem redigere possit. Quin si estis reipublicae 3635 XXI | exustis in compendium ius redigii curauit; uetuit etiam, ne 3636 XXI | eripis? Cur eos ad egestatem redigis? Imo cur causam praebes 3637 X | eorum caedes tantula mercede redimantur. Profecto Respublica solis 3638 XXI | potestas eis erit adempta tum redimendi scultetum suum, tum de eius 3639 XXI | deque eius possessionibus redimendis. Optima lex profecto et 3640 X | pertimescit culpam, quam numis redimere possit. Odium uero exaturare 3641 VI | officio defunctus ad sua redire posset. Illud quoque legibus 3642 X | res ablata est, quicquam redit et fures sunt nihilo rariores. 3643 X | admisisset, nec ob domum reditionem, ante mortem summi pontificis, 3644 XV | quem faba illa cudebatur, redundauit. Erant in eo iudicio multa 3645 XXI | publicam, uel priuatam cuiusuis redundet. Nam si interpretatio illa 3646 III | praecipit) tum ad honestatem referat, tum etiam ad communem utilitatem 3647 XXI | Fixit leges precio atque refixit,~ ~haud sciam, cui melius 3648 XX | regiae potestati (brachium regale uocant) possessionem ob 3649 XXI | de personis, quae mores regant et tueantur. Utinam autem 3650 X | nos casibus et temeritati regendos demus et gubernandos? Addunt 3651 XX | oppido quam ridiculum etiam regiae potestati (brachium regale 3652 X | magnanimi uiri est, uereque regii, ut inquit ille, animi, 3653 III | directae. Haec enim est regina illa, quae quasi de coelo 3654 X | Alexander Macedo dixisse fertur regium esse, cum bene feceris, 3655 VI | uetustissimae selectae sunt, ad quas regius honor stirpe regia deficiente 3656 XXI | dignam uocem esse maiestate regnantis scripserunt legibus alligatum 3657 XXI | perturbationes muniant, regulamaue habeant et seipsos, et populos 3658 XVI | et animum tuum ad normam regulamque certam direxisse. Aequiore 3659 XV | ignota, qui fere in finibus regundis et in iudiciis obseruatur, 3660 X | poena eadem in homicidis reiecta, ad quaestum ex caedibus 3661 XVI | de conuentu in conuentum reiectas desperatione quadam et sumptuum 3662 XVI | reiiciuntur, et illi in totum reiiciendi essent. Quod si metuimus 3663 XVI | iusticiamque in diem ulteriorem reiiciunt. Non est hoc agere personam 3664 XVI | laborare possent. Ergo si hi reiiciuntur, et illi in totum reiiciendi 3665 XVII | hebdomadas; hos sumptus in alias reiipublicae necessitates conferri pulchrum 3666 XIIII| impune uagari sinere; idque reipiublicae condonandum, in qua omnes 3667 III | manentibus, eorundem criminum reis, eaedem poenae constituantur. 3668 VI | iudiciarias cognoscunt, a rege relatus. Mos, inquam, ille, ut nemo 3669 XXI | interpretes in ultimas insulas relegare, qui maliciosa et perniciosa 3670 VIII | seu ab intestato nobis relictae; ex posterioribus sunt usucapio, 3671 XXI | intendas, uel minores duntaxat relictis summis emendes, a re admodum ( 3672 XV | Quamuis enim omnis eiusmodi religiosa testatio fiat, Deo immortali 3673 XXI | et in qua se exerceant, relinquamus, prouinciam uero legalem 3674 VI | quam de se existimationem relinquant apud eos, quos nulla necessitudine 3675 XVI | causidicorum artibus minimum loci relinqueretur. Via etiam praecluderetur 3676 XVI | tum morum; omnia enim domi relinquunt neglecta et amicos, et familiam, 3677 XVII | rationum fisci examen et reliquae summae inspectio, ut inde 3678 XXI | Iulius Paulus iurisconsultus reliquit scriptum: ,,Quicquid calore 3679 XII | equitum, nonnulli etiam reliquorum ciuium et sumptus maiores 3680 XXI | cur etiam non eadem lex ad reliquos magistratus transferenda 3681 XXI | perturbatis affectibus, quam reliquum hominum genus, ut ueri simile 3682 XII | reliquis magistratibus summo relpublicae gubernatori obtemperabant. 3683 XVIII| beneuolentia in Catonem sua remisit, sed magis etiam se; illi 3684 X | miseratione dignum, si ab iniuria, remittendum esse censeret. Imperatoria 3685 XX | reipublicae debitam nemini remittere fas sit, nec regi, nec ulli 3686 XVI | responsis una conscriptis, remitterent Sententia autem de causa 3687 XVI | ad iudices alios continuo remitteret. Est autem hoc pernecessarium, 3688 III | generi? Et tam quidem a se remotas, ut ex neutra in alteram 3689 XIIII| acceperunt, et qui ab ea sunt remoti, hanc ferant impunitatem 3690 VI | beneficiarii. (Quos enim ex remotioribus municipiis accersunt, solent 3691 XV | res, de qua agitur, sit remotissima, qui tamen putant se culpae 3692 XVIII| gentilium, quamuis sanguine a se remotorum, praestitisset uel principi, 3693 XVI | omnes uocant, quamuis a rure remotos) ,,necauit, perinde est 3694 XIIII| ratione litigandi deque fo rensibus feriis. Prorogationes dierum 3695 XVI | maternam uocem, scissionem renuentis eique uiuum puerum adiudicauit. 3696 XVI | mulierum annueret, altera renueret atque haec sua parte libenter 3697 III | utatur, qua ab epate feruorem repellat, uentriculo autem frigus 3698 X | copiose exposita. ,,Vim ui repelli licere. Qui uero (pergit 3699 X | deliberatum et cogitatum, alterum repentinum, tertium necessarium, quartum 3700 III | efficiendae uix ratio commodior reperietur, quam si ad regulam illam, 3701 X | esset loco, ubi cadauer repertum esset, ad Deum propitiandum 3702 XXI | rei eodem in loco inutilis repetitio. Caeterum methodus legum 3703 VI | Et hic legem pecuniarum repetundarum comprehendo. Et haec quidem 3704 XIIII| militum dicebiat spemque reponat in sua innocentia, fore 3705 VI | terris diuinam potestatem repraesentat, tamen quia illa plena et 3706 X | audaciam ac nocendi facultatem reprimant et a peccando deterreant. 3707 III | legislatore. Itaque ex optima republice eiicienda est et ex omni 3708 XXI | accersere putandi sunt. Certe ex Republioa digni sunt, qui exterminentur, 3709 XXI | ferendis, quod bono et aequo repugnot. Non licet illi partium 3710 XXI | ueluti crines et ungues repurgare contendis, caput uero ipsum, 3711 XVI | quod cum personas tres requirat, rectum non erit, ubi idem 3712 XXI | aliquod a multis prudentibus requiratur. Et tamen si quis ad leges 3713 XV | infames. In quibus nihil magis requiritur, quam ut sint nobili genere 3714 XVIII| iudicio personae necessario requiruntur, accusatoris et defensoris. 3715 XVI | igitur et nos non imitemur rerumpublicarum optime constitutarum exempla? 3716 XV | sit cogitationum nostrarum rerumque occultarum et seuerus ultor 3717 X | uenumdetur. His enim modis damnum resarciebatur seu dupli restitutione, 3718 VI | iure liceret respondere, rescripsit hoc non peti, sed concedi 3719 III | quidem, si res ad uiuum resecetur, grauius puniendi essent, 3720 X | ira accensorum nonnihil resedit. Rationi iam locus est aliquis; 3721 VI | sibi soli regis electionem reseruasse. Facile enim migrat regia 3722 XVII | rebuspublicis principibus ac regibus reseruata sunt, magistratuum quorundam 3723 VI | adininistrationem qumquaginta dies resideant, ut interea fiat legitima 3724 XXI | magis egebis et breui (nisi resipiscis) maledictionem Dei senties, 3725 XVI | et Dei iudids iustissimi respectum habeant.~2. Sunt autem uel 3726 XXI | haud scio, an Upianus huc respexerit, nam et mulierculam Augustam 3727 XXI | omnibus absolutum principem respexisse uidentur, quem quidem prudentissimum 3728 XXI | consilium, aequitas maxime resplendeat, in dissimilitudine temeritas, 3729 III | in maius crimen uocaret? Respondebat eum, qui equestri loco erat, 3730 XII | distributio uel ei aliqua ex parte respondens cum magno fructu et in nostra 3731 VI | ut sibi de iure liceret respondere, rescripsit hoc non peti, 3732 III | plecti prohiberi. Ad haec respondit, qui iacebat uulneribus 3733 XVI | praeter partium proposita et responsa liceat aliunde ueritatem 3734 X | passi sunt." Salubre prorsus responsum et prudente legislatore 3735 XVI | qua stant bene fundatae respublicae, sed seruitus barbarica, 3736 III | Quod si iisdem legibus respublice gubernanda est, iisdem etiam 3737 XVII | in militem aut aedificia resque necessarias conferretur, 3738 X | naturae contempta, quid aliud restat, quam ut nos casibus et 3739 X | testamenti, nisi primum restituant usuras inique extortas. 3740 VI | nequiter in quadruplum per eos restituantur, ut duplum spoliatus accipiat, 3741 XVI | curandis et ad sanitatem restituendis. Videmus regem nullo modo 3742 X | resarciebatur seu dupli restitutione, seu addictione, aut uenditione 3743 X | speciem sumpsimus, illud restrinxerint. Multa ab Herennio Modestino 3744 X | maiestatis reos punitos esse, restrinxit hoc crimen; nec adeo late 3745 XVI | legitimam esse cognoscis, reticenda non est, ut non tantum tibi 3746 II | et poenae, ut iis homines retineantur in officio, qui sponte sua 3747 III | poenarum pro eodem flagitio retinenda est, ea tamen non ad laxanda 3748 XIIII| cognoscitur, comprehensum retinere, quam nocentem e manibus 3749 XXI | illum sensum, quem dicunt, retorqueatur. Est qui ita imperet seruo 3750 III | causas habent a peccando retrahentes; itaque crimen eorum grauius 3751 X | parsimoniae disciplinam reuocandi. ~ ~ 3752 XVIII| tradidimus, notare ad legesque reuocare atque accusatores, quid 3753 XVI | Spirae, quae urbs est ad Rhenum sita, omnis etiam Galliae, 3754 X | pecuniae uim perdere? Sed rhetorissant quidam poenae Polonicae 3755 X | prius eum in ecclesiam et ritus diuinos admisit, quam ille 3756 III | qui equestri loco erat, rixae et pugnae initium fecisse, 3757 X | aliquo motu, ut accidit in rixis et colloquiis mutuis, inter 3758 III | concoctio ciborum futura est, rode aero et epar et reliqua 3759 III | noxia acceperit. Tum illi rogando instabant pro uulneribus 3760 X | deterreatur. Solon Salaminius rogatus, quanam ratione effici posset, 3761 XVI | mferiorem a superiore, a quo rogetur.~11. Cum autem nullum sit 3762 XVI | praecluderetur iis, qui Romam usque uel in certas prouincias 3763 XVIII| Iulium Caesarem, illum Romanae monarchiae primum conditorem, 3764 XXI | periti ut pontificiarum, Romanarum et gentium aliarum, qui 3765 X | uita priuentur. Lege quidem Romanorum ueteri fures manifesti quadruplo, 3766 X | quod Theodosius imperator Romanus impulsu Ambrosii episcopi 3767 VI | seruari narrauit Petrus Roysius Maureus, uir clarissimus 3768 X | uehemens procella ex alto ruat, nosque omnes, domos, familias 3769 XVI | in aliquem iudicem, cum rudis sis legum illarum. Nec enim 3770 III | fraenis ac capistrís in sese ruentes dentibusque et calcibus 3771 III | in omne genus sceleris ruerent. Caeterum illam uarietatem, 3772 XVI | omnes uocant, quamuis a rure remotos) ,,necauit, perinde 3773 | rursum 3774 XVI | singuli, ubi pro tempore rusticarentur, hortos et agros colerent 3775 XVI | impurissimorum hominum: ,,qui rusticum" (sic enim plebeios omnes 3776 VII | solemnia memorantur: Lepszy rycerz niż panosza, quibus significatur 3777 X | poena uindicari, seruum cum sacculo assium sequi se iussit, 3778 XVI | ueniretur, ut quemadmodum fit in sacerdotiis, ita in hoc honore multorum 3779 XVI | successuri sunt, siquidem sacerdotio non prius ornentur, quam 3780 XVI | cogantur. Fit eius mentio et in sacra historia et in Decretalibus 3781 XVI | ut quamuis omnis potestas sacrosancta esset, tamen abeuntibus 3782 XXI | continent, sint ignari, res ipsa saepius iam declarauit. Igitur, 3783 VI | Videmus enim, quam instar saeui tyranni uexet et torqueat 3784 III | non facile coerceretur, saeuiores poenae constituuntur, in 3785 III | causa, de lege, qua in alios saeuissimae, in alios leuissimae poenae 3786 III | occidens, uel mutilans, uel saeuo uulnere saucians capite 3787 XI | ad perspicienda pericula sagax, cum Turcas suos natura 3788 XIIII| septus cum sicis, gladiis, sagittis incedit; cum illis et in 3789 X | iniuriis deterreatur. Solon Salaminius rogatus, quanam ratione 3790 X | Neracius (ut narrat Marius Salamonius, iurisperitus nobilis) cum 3791 XVI | hommesque deosque.~Imo et salaria eis iusta essent constituenda, 3792 XX | iudicata saepe haeret in salebra. ~ ~ 3793 XVI | secaretur, diceret, agnouit Salomon uere maternam uocem, scissionem 3794 II | etiam, si non necessariae, saltem probabilis, commendatio, 3795 X | atque hi, qui passi sunt." Salubre prorsus responsum et prudente 3796 XVI | collocarentur in aliquo loco salubri et rebus necessariis abundanti 3797 XXI | habentibus plus reipublicae salus pendeat, quam ex reliquis. 3798 XVI | rem autem necessariam et salutarem amplectamur? Mihi quidem 3799 III | utque commodis, quieti et saluti omnium ex aequo consulant. 3800 VI | indignatione concessit inquiens ad Samuelem, eorum causam agentem: ,, 3801 X | quid ante fecerit, et an sanae mentis fuerit; nec lubricum 3802 III | parti medeatur, ita illam sanat, ut non obsit alteri, ita 3803 VI | 1. Primum igitur leges sanciantur de magistratibus mandandis, 3804 VI | an moribus. Ergo legibus sanciatur de regum filiis educandis: 3805 III | molestiis ac iniuriis omnium sancire ac consulere. Huiusmodi 3806 XII | priuatorum. Omnino uoce diuina sancitum est unicuique uescendum 3807 I | uerecundia, probitas, puri et sancti mores uigerent in aliqua 3808 XXI | disputationes et sacrorum Bibliorum sanctiones habeant perspectas, qui 3809 III | praescripto optime uiuitur et sanctissime, tum in certa uiuendi disciplina, 3810 XV | credere se illum uere iurasse. Sanctissimus est mos ille iudicii ecclesiastici 3811 XVI | maxima possit grauitate, sanctitate, integritate eam sententiam 3812 XV | populum in templis, uim et sanctitatem iurisiurandi explicare atque 3813 XV | factum. Qui enim uerum et sanctum iurat iusiurandum, honorem 3814 XVI | hominibus curandis et ad sanitatem restituendis. Videmus regem 3815 X | furem puniebant legibusque sanxerant, ut fur dupli, foenerator 3816 XIIII| enim fere totidem uerbis sanxerunt imperatores Romani. Qui 3817 X | innocentis caedem capite sanxit, sed et nocentissimi, idque 3818 III | nomine digna sint, iudicent sapientes.~3. Quod si iisdem legibus 3819 X | illis maior tribuitur laus sapientiae, fortitudinis; illis prima 3820 XVI | Salomonis, regis Iudaeorum sapientissimi, quod de uiuo puero inter 3821 XXI | de rebus agendis uirorum sapientum." Princeps uero custos et 3822 III | hominibus detraxit, id leges sarciant uiolatique pauperis iniuriam 3823 XVI | publicum hoc totius orbis Sarmatici consilium instructum sit 3824 XVI | municipiis ac prouanciis omnibus Sarmaticis distaret, qualis uel Cracouia, 3825 X | quasi coelesti signo orbi Sarmatico declaratur carceres istos 3826 XVI | ut non tantum tibi ipsi satisfacias, sed omnibus planum fiat 3827 VI | manendum sit ei, alibi officio satisfaciendum, negligentior sit in suo 3828 XVI | aut certe alterutrius, satisfecit; imo ne uix quidem. Uterque 3829 III | mutilans, uel saeuo uulnere saucians capite plectatur. Et haec 3830 X | telo ligneo ferreoue, seu saxo manuario, seu manu proximum 3831 XXI | alia desiderant; ideo et Saxones, et Frisii, et alii Germaniae 3832 XIII | familias ad aedes suas habento scalam mobilem, harpagonem hastili 3833 XIII | qua incendium est exortum, scalis, harpagonibus et linteis 3834 XIX | nemo hominum? Omnino ut ne scelera impunita essent, oporteret 3835 XIIII| Videt enim, uidet Deus ille sceleratae istius tolerantiae uestrae 3836 X | mandato principis de puniendis sceleratis obtemperaret nisi lapso 3837 X | iniuriosus esse pergas, et sceleratum esse et dignum, qui poenam 3838 XIIII| Utrum igitur mauis, an ut sceleratus iste libere uagetur, semperque 3839 X | Putasne tu Deum poenas ulli sceleri irrogare uoluisse aequiores 3840 X | molestum tibi est et qui fecit scelestus tibi uidetur, idem de te 3841 XXI | tradendarum. Haec autem et in scholis doceatur, et in foro usurpetur, 3842 XV | uexare eum litibus, quem scias rei, cuius abs te arguatur, 3843 XXI | erroribus obnoxium utque sciat legum ferendarum potestatem 3844 VI | inspici oportet, an priuatus sciebat parere, an iudicatum faciebat, 3845 XV | se falsum crimen nemini scienter intendere, non e uestigio 3846 XVI | tribunal iudicis, quisque sciet, ad quam diem se sistat, 3847 XIII | summa aedium cacumina, ne scintillae euolantes tectis noceant.~ 3848 XV | nihil putant sua interesse scire an res, qua de agatur, ita 3849 III | graue malum impendere sibi scirent, in omne genus sceleris 3850 XVI | Salomon uere maternam uocem, scissionem renuentis eique uiuum puerum 3851 XIIII| propugnante innocens declaretur. Scitum est autem: non carcerem 3852 XV | iureiurando obstrictus seorsim a scriba iurato examinatur. Vis iurisiurandi 3853 XXI | est opera, ut unas leges scribat omnibus his prouinciis, 3854 X | aliquem affecissent. 2. Leges scribendae in conuiciatores et percussores. 3855 XXI | hoc sensu legem illam sic scribendam putaremus, ut qui ad iudicem 3856 XXI | ad leges suae reipublicae scribendas animum adiiceret, hic certe 3857 I | quibus iudicia exerceantur, scribendum duximus. Ac illud quidem 3858 XVI | memoria confirmatur, sed ipsi scribentes admonentur ad peruestiganda 3859 XXI | similibus leges similes scribere.~5. Huic uero ipsi danda 3860 XVI | autem est, ut unae leges scriberentur omnibus populis, qui iuni 3861 XVI | ipsis iudicibus et eorum scribis, pro uxoribus, item eorum ( 3862 I | opus esset, non enim leges scribuntur bonis uiris, qui moderatione 3863 XIII | leges de incendiis, quas scripsi, misericordia adductus, 3864 XXI | Ulpiani sententiam, qua scripsit principem legibus solutum 3865 XVI | et diffluunt. Quid quod scriptione ipsa et literarum quasi 3866 III | praeclarum. Tradunt rerum scriptores, ut Persarum imperium nimia 3867 XVI | constituendum esset, seu pro scriptura, seu pro operis iudicum, 3868 X | alia testimonia sunt in scripturis de poenis homicidarum. Ac 3869 XXI | Sed forte, qui legiis de sculteris authores erant, domini scultetorum 3870 VI | addantur; hominum lasciuorum, scurrarum, ebriosorum, adulatorum 3871 XVI | cessuram alteri, modo ne puer secaretur, diceret, agnouit Salomon 3872 XIIII| Genera actionum diligenter secernenda sunt: nec personales cum 3873 XVI | brutis ratione et uoluntate secernuntur. Quanto uero magis Christiani 3874 X | delinquis, nihilo tamen secius audis, quam si multa peccasses, 3875 XVI | esse, qui in omnes partes securi, aliorum iudicia non timerent. 3876 XIII | bini adsunto, alteri cum securibus, alteri cum urnis.~Qui cum 3877 XIII | ignis extinguatur; ad haec securim, urnam, uas ante aedes aqua 3878 X | facinoribus abstrahit, mortis securitas cum spe elabendi ex poenis 3879 X | accusationes; uiuimus in magna securitate; nihil nos tangit afflictio 3880 XIII | adducturi, ab oneribus urnarum, securium et alils liberi sunto, ut 3881 XXI | alios in aurem utranque securos reddere; aut igitur tollenda 3882 X | tempestates illae animi sedarentur, feruores sanguinis extinguerentur 3883 X | incitatus, quam cum est sedatus? Plato quidem et cum eo 3884 XVI | prorogationibus iudicialibus usitatis. Sedeant igitur iudices generales 3885 XVI | tum uero pro tribunali sedendo causas cognoscendi ac unicuique 3886 XVI | totius anni ex lege iudices sederent; qui ex aequo potestatem 3887 XVI | causas similes iudicandas. Sedes ac domicilia iudicum, de 3888 XVIII| alicuius respectu, iudicare. Sedet enim, non ut cupiditati 3889 X | seminarium perfidiae, discordiae, seditionis, belli intestini in se semper 3890 X | dolo malo, turbulenter, seditiose aut hostiliter fecerit molitusue 3891 XXI | muniant, regulamaue habeant et seipsos, et populos gubernandi. 3892 XXI | nequit, quod ab iusticia seiunctum sit. Est enim iusticia quasi 3893 VI | aliquot familiae uetustissimae selectae sunt, ad quas regius honor 3894 X | acerbissimam plebi imposuerit; quae seminarium perfidiae, discordiae, seditionis, 3895 XIIII| sceleratus iste libere uagetur, semperque capiti immineat tuo, an 3896 X | praetores, nulli tribuni, nulli senatores apud nos uisi sunt, qui 3897 X | tempestate et in foro et in senatu agitata sunt, maioribus 3898 VI | ualent sententia dicenda, in senatum cooptentur. Omnino mores 3899 VI | et collusores, publico senatus consilio eis addantur; hominum 3900 XXI | minime improbamus. Atque hoc sensu legem illam sic scribendam 3901 XVI | in paritate dlscordantium sententiarum semper aliquis quaerendus 3902 X | assuescere, ut nihil dicant sentiantque, quam quod principi placuit. 3903 XVI | nec ante sententiam, quid sentiat quidue mentis et animi habeat, 3904 XVIII| imposita. Idem de defensoribus sentiendum, ut constituantur qui reorum 3905 XVI | rationis habet, ut omnes recte sentientes illud approbare cogantur. 3906 XXI | resipiscis) maledictionem Dei senties, nec diu sudore alieno frueris. 3907 XV | Quisque iureiurando obstrictus seorsim a scriba iurato examinatur. 3908 X | oppida perfugii deliguntor et separantor." De eo porro, qui aliquem 3909 XVI | Amphictyones, publicum consilium ex septem Graeciae cuitatibus conflatum. 3910 XIII | Calendis Maiis ad Calendas Septembres post solis occasum ne in 3911 X | haec poena nisi capitalis septemplex? Ut si Caimi interfector 3912 X | Quae uero haec est poena septupli? An aliqua alia quam capiitalis? 3913 X | quis Caimum w occiderit, septuplo punitor." Quae uero haec 3914 XIIII| cinctus, operis undique septus cum sicis, gladiis, sagittis 3915 XVI | a se latae causam, quam sequatur. Etenim nihil stultius nihilque 3916 XIIII| uindicta sumi, nisi caperetur. Seque consoletur Christi Domini 3917 III | si mors ex eis uulnenibus sequeretur, alterutrum tantum capitis 3918 XXI | aequitatis aperiatur. Hinc sequetur iudiciorum certa obseruatio; 3919 XXI | petenda sit. Multa incommoda sequuntur doctrinae incertitudinem. 3920 X | quam nec ueritatem illos sequutos esse et temporibus quasi 3921 XVI | cum iudex pro tribunali seratentiam pronunciaturus, aliquoties 3922 III | potestatem adimat ab iniuria sere defendendi? Loquor enim, 3923 XXI | reorum et causidicorum, lites serentium impudentes calumniae; haberent 3924 XVI | occuparent. Solent tales serere sermones et dilatare, nihil 3925 X | apud nos uisi sunt, qui serio ad mulctam homicidio dignam 3926 XVI | occuparent. Solent tales serere sermones et dilatare, nihil ad rem 3927 X | audire, cum bene feceris, sermonibusque uulgi contemptis omnem amplitudinem 3928 XXI | ut iam ostensum est, et sermonis natura minime ferat, ut 3929 X | ciuili communicationeque sermonum, consiliorum ac operum, 3930 XVI | iusti et recti iudicii non seruabitur. Vix enim est aliquis, qui 3931 XVI | alteri partium integram seruare uelle dicebat. Quod et in 3932 III | impressa est, et a Christo seruatore nostro totidem uerbis exposita 3933 XVI | et peregrini, domini et serui discrimen esset nullum, 3934 XV | tuum timebis et illi soli seruies; ipsi adhaerebis iurabisque 3935 VI | patienda multa inepta, sordida, seruilia, ut ad id aliquando, quod 3936 XVI | consequuntur, quod olim de seruis proditum est, ut quot subditos 3937 III | mancipium est maius quam quod seruit tam importunis dominis, 3938 X | soluendo non erant, uel seruitiis eius, cui res sustulissent, 3939 X | audaciam confirmauerit; quae seruitutem acerbissimam plebi imposuerit; 3940 III | consulere. Huiusmodi legibus qui seruiunt, uere liberi putandi sunt, 3941 XXI | retorqueatur. Est qui ita imperet seruo suo: Confecto negotio, quod 3942 III | inberea dolminus sit, an seruus, nobilis an plebeius, qui 3943 III | malum darent? Quid item sessori commodius, quam lupatis 3944 XVIII| Verrem accusauit; defendit Sestium, Muraenam et alios permultos. 3945 VI | illis intendenda et poenae seuerissimae, si quid in officio deliquissent, 3946 XXI | habitus est ab Alexandro Seuero imperatore, putant eum magis 3947 XV | nostrarum rerumque occultarum et seuerus ultor periuriorum. Mos etiam 3948 XI | iniuria afficiant, quam sicci, e republica esse duxit 3949 XIIII| operis undique septus cum sicis, gladiis, sagittis incedit; 3950 VI | peti, sed concedi solere, significans multa esse quae honeste 3951 XV | ponendum esse. Omnes illae significationes non nostra, sed eius, cuius 3952 VII | rycerz niż panosza, quibus significatur potiorem conditionem esse 3953 X | interfectus, an non quasi coelesti signo orbi Sarmatico declaratur 3954 XIII | faxit, capitale esto.~Ad signum campanae ciues omnes adsunto 3955 XXI | commentariorum immensitas abiiciatur, simplex et aperta ratio aequitatis 3956 X | illud dicitur ueritatem simplicem esse debere. Cumque in lege, 3957 XVIII| defensoris. Uterque rem simplicissime exponere debet. Si quid 3958 XVIII| ipsa loquantur aperte et simpliciter, sine fuco omni omnique 3959 XV | absoluit. Sed res inter partes simulate et ex composito agebatur, 3960 XVI | posset intentionem suam, simulauit se in partes duas srissurum 3961 | simus 3962 XIIII| elabi atque impune uagari sinere; idque reipiublicae condonandum, 3963 XXI | fuerit adiuncta, certe ea non sinet uel illud ,,statim", uel 3964 VI | Maureus, uir clarissimus et ob singularem doctrinam ac iuiris prudentiam 3965 VI | Cumque sine ope diuina singulari nemo hac potestate recte 3966 X | quod non uulgo laudibus singularibus efferatur. Atque illi gradibus 3967 VI | Describantur etiam legibus officia singulorum magistratuum, quid illis 3968 XXI | hominem," inquit, ,,imperare sinimus, sed rationem, hoc est legem 3969 VI | disciplina ad dexteram aut sinistram deflectat. Igitur de ratione 3970 II | dicta et actiones omnes, sintne cum honestate coniunctae 3971 XVI | quo Cambyses, Persarum rex Sisamnem Asiae prioris partis praefectum 3972 XVI | quisque sciet, ad quam diem se sistat, aliis diebus negotia iudicibus 3973 III | plebeius percussor, ad iudicem sistitur, accusatur, caput illius 3974 XVI | quae urbs est ad Rhenum sita, omnis etiam Galliae, Lutetiae, 3975 | sitis 3976 XXI | Nullus, opinor, nisi qui uel sk mentis inops, uel mandatum 3977 XVI | iudicum genere a rege uolunt smgulas causas cognosci, non secus 3978 III | inferiore. Plato iubet ciuem snum seuerius ob fortum mulctari, 3979 XI | puniantur, quam si id fecerint sobrii. Cum enim plures sint, qui 3980 VI | olim experta est, cum illic societas Marianorum rerum potiretur. 3981 VI | et magistri, et studiorum socii, et collusores, publico 3982 XXI | perturbationibus uacuum esse, qui ad solam aequitatis normam omnes 3983 XXI | oriente, alios in occidente sole. Tametsi uere si existimandum 3984 XVI | quae sine scripto feruntur, soleant esse non modicae partium 3985 VII | ceremoniis, quorum uerba solemnia memorantur: Lepszy rycerz 3986 X | homicidium, quod interuallo solennium horarum erat capitale, iam 3987 VI | hoc non peti, sed concedi solere, significans multa esse 3988 X | discrimen fortium et ignauorum, solertium et inertium tolli necesse 3989 XXI | mutuanda esse; imo uero si quid solidi et constantis efficiendum 3990 X | sit, ut nemo hominum in solitudine uiuere possit, ne si copiis 3991 XXI | indignitatem punire de illoque solo statuere, quid eos habere, 3992 X | dignum, qui poenam sceleris soluas. Hoc praeceptum si altius 3993 VII | et de patria potestate soluenda. Post haec de pupillis atque 3994 XVI | Non est liber a decumis soluendis, non a uectigalibus et tributis 3995 X | alii duplo puniebantur. Qui soluendo non erant, uel seruitiis 3996 X | diuersis perpetrato non idem soluentium, et horarum ac temporum 3997 XIIII| habendus, dum uel iudicatum solui tum reipublicae, tum parti 3998 II | concedent, curandum est, ut non solum magistratus authoritas, 3999 XV | Deo tribuit, qui et testis solus sit cogitationum nostrarum 4000 XXI | habere dicit, etiamsi legibus soluta non sit. Quae uox indicat 4001 X | qui emolumento illo uel ex solutione, uel ex furis addictione 4002 XIIII| se staturos et iudicatum soluturos (sine comprehensione) confidendum 4003 XVIII| Mariosque, Mutiosque~Magna uoce sonas manuque tota.~Iam dic, Posthume,