Dig. 16.2.0. De compensationibus.

Dig. 16.2.1

Modestinus 6 pand.

Compensatio est debiti et crediti inter se contributio.

Dig. 16.2.2

Iulianus 90 Dig.

Unusquisque creditorem suum eundemque debitorem petentem summovet, si paratus est compensare.

Dig. 16.2.3

Pomponius 25 ad sab.

Ideo compensatio necessaria est, quia interest nostra potius non solvere quam solutum repetere.

Dig. 16.2.4

Paulus 3 ad sab.

Verum est, quod et neratio placebat et pomponius ait, ipso iure eo minus fideiussorem ex omni contractu debere, quod ex compensatione reus retinere potest: sicut enim, cum totum peto a reo, male peto, ita et fideiussor non tenetur ipso iure in maiorem quantitatem quam reus condemnari potest.

Dig. 16.2.5

Gaius 9 ad ed. provinc.

Si quid a fideiussore petetur, aequissimum est eligere fideiussorem, quod ipsi an quod reo debetur, compensare malit: sed et si utrumque velit compensare, audiendus est.

Dig. 16.2.6

Ulpianus 30 ad sab.

Etiam quod natura debetur, venit in compensationem.

Dig. 16.2.7pr.

Ulpianus 28 ad ed.

Quod in diem debetur, non compensabitur, antequam dies venit, quamquam dari oporteat.

Dig. 16.2.7.1

Ulpianus 28 ad ed.

Si rationem compensationis iudex non habuerit, salva manet petitio: nec enim rei iudicatae exceptio obici potest. aliud dicam, si reprobavit pensationem quasi non existente debito: tunc enim rei iudicatae mihi nocebit exceptio.

Dig. 16.2.8

Gaius 9 ad ed. provinc.

In compensationem etiam id deducitur, quo nomine cum actore lis contestata est, ne diligentior quisque deterioris condicionis habeatur, si compensatio ei denegetur.

Dig. 16.2.9pr.

Paulus 32 ad ed.

Si cum filio familias aut servo contracta sit societas et agat dominus vel pater, solidum per compensationem servamus, quamvis, si ageremus, dumtaxat de peculio praestaretur.

Dig. 16.2.9.1

Paulus 32 ad ed.

Sed si cum filio familias agatur, an quae patri debeantur filius compensare possit, quaeritur: et magis est admittendum, quia unus contractus est, sed cum condicione, ut caveat patrem suum ratum habiturum, id est non exacturum quod is compensaverit.

Dig. 16.2.10pr.

Ulpianus 63 ad ed.

Si ambo socii parem neglegentiam societati adhibuimus, dicendum est desinere nos invicem esse obligatos ipso iure compensatione neglegentiae facta. simili modo probatur, si alter ex re communi aliquid perceperit, alter tantam neglegentiam exhibuerit, quae eadem quantitate aestimatur, compensationem factam videri et ipso iure invicem liberationem.

Dig. 16.2.10.1

Ulpianus 63 ad ed.

Si quis igitur compensare potens solverit, condicere poterit quasi indebito soluto.

Dig. 16.2.10.2

Ulpianus 63 ad ed.

Quotiens ex maleficio oritur actio, ut puta ex causa furtiva ceterorumque maleficiorum, si de ea pecuniarie agitur, compensatio locum habet: idem est et si condicatur ex causa furtiva. sed et qui noxali iudicio convenitur, compensationem opponere potest.

Dig. 16.2.10.3

Ulpianus 63 ad ed.

In stipulationibus quoque quae instar actionum habent, id est praetoriis, compensatio locum habet, et secundum iulianum tam in ipsa stipulatione quam in ex stipulatu actione poterit obici compensatio.

Dig. 16.2.11

Ulpianus 32 ad ed.

Cum alter alteri pecuniam sine usuris, alter usurariam debet, constitutum est a divo severo concurrentis apud utrumque quantitatis usuras non esse praestandas.

Dig. 16.2.12

Ulpianus 64 ad ed.

Idem iuris est non solum in privatis, verum etiam in causa fisci constitutum. sed et si invicem sit usuraria pecunia, diversae tamen sint usurae, compensatio nihilo minus locum habet eius quod invicem debetur.

Dig. 16.2.13

Ulpianus 66 ad ed.

Quod labeo ait, non est sine ratione, ut, si cui petitioni specialiter destinata est compensatio, in ceteris non obiciatur.

Dig. 16.2.14

Iavolenus 15 ex cass.

Quaecumque per exceptionem peremi possunt, in compensationem non veniunt.

Dig. 16.2.15

Iavolenus 2 epist.

Pecuniam certo loco titio dari stipulatus sum: is petit a me quam ei debeo pecuniam: quaero, an hoc quoque pensandum sit, quanti mea interfuit certo loco dari. respondit: si titius petit, eam quoque pecuniam, quam certo loco promisit, in compensationem deduci oportet, sed cum sua causa, id est ut ratio habeatur, quanti titii interfuerit eo loco quo convenerit pecuniam dari.

Dig. 16.2.16pr.

Papinianus 3 quaest.

Cum militi castrensium bonorum alius, ceterorum alius heres exstitit et debitor alteri heredum obligatus vult compensare quod ab alio debetur, non audietur.

Dig. 16.2.16.1

Papinianus 3 quaest.

Cum intra diem ad iudicati exsecutionem datum iudicatus titio agit cum eodem titio, qui et ipse pridem illi iudicatus est, compensatio admittetur: aliud est enim diem obligationis non venisse, aliud humanitatis gratia tempus indulgeri solutionis.

Dig. 16.2.17

Papinianus 1 resp.

Ideo condemnatus, quod artiorem annonam aedilitatis tempore praebuit, frumentariae pecuniae debitor non videbitur, et ideo compensationem habebit.

Dig. 16.2.18pr.

Papinianus 3 resp.

In rem suam procurator datus post litis contestationem, si vice mutua conveniatur, aequitate compensationis utetur.

Dig. 16.2.18.1

Papinianus 3 resp.

Creditor compensare non cogitur quod alii quam debitori suo debet, quamvis creditor eius pro eo, qui convenitur ob debitum proprium, velit compensare.

Dig. 16.2.19

Papinianus 11 resp.

Debitor pecuniam publicam servo publico citra voluntatem eorum solvit, quibus debitum recte solvi potuit: obligatio pristina manebit, sed dabitur ei compensatio peculii fini, quod servus publicus habebit.

Dig. 16.2.20

Papinianus 13 resp.

Ob negotium copiarum expeditionis tempore mandatum curatorem condemnatum pecuniam iure compensationis retinere non placuit, quoniam ea non compensantur.

Dig. 16.2.21

Paulus 1 quaest.

Posteaquam placuit inter omnes id quod invicem debetur ipso iure compensari, si procurator absentis conveniatur, non debebit de rato cavere, quia nihil compensat, sed ab initio minus ab eo petitur.

Dig. 16.2.22

Scaevola 2 quaest.

Si debeas decem aut hominem, utrum adversarius volet, ita compensatio huius debiti admittitur, si adversarius palam dixisset, utrum voluisset.

Dig. 16.2.23

Paulus 9 resp.

Id quod pupillorum nomine debetur si tutor petat, non posse compensationem obici eius pecuniae, quam ipse tutor suo nomine adversario debet.

Dig. 16.2.24

Paulus 3 decr.

Iussit imperator audiri adprobantem sibi a fisco deberi, quod ipse convenitur.