CJ.4.32.0. De usuris.

CJ.4.32.1: Imperator pius

Si interrogatione praecedente promissio usurarum recte facta probetur, licet instrumento conscripta non sit, tamen iure optimo debentur. * p. a. aurelio evocato. * < sine die et conss.>

CJ.4.32.2: Imperatores Severus, Antoninus

Usuras emptor, cui possessio rei tradita est, si pretium venditori non obtulerit , quamvis pecuniam obsignatam in depositi causa habuerit, aequitatis ratione praestare cogitur. * sev. et ant. aa. lucio. * <>

CJ.4.32.3: Imperatores Severus, Antoninus

Quamvis usurae fenebris pecuniae citra vinculum stipulationis peti non possunt, tamen ex pacti conventione solutae neque ut indebitae repetuntur neque in sortem accepto ferendae sunt. * sev. et ant. aa. iuliano serpio. * <a 200 pp. v k. oct. severo a. ii et victorino conss.>

CJ.4.32.4pr.: Imperatores Severus, Antoninus

Per retentionem pignoris usuras servari posse, de quibus praestandis convenit, licet stipulatio interposita non sit, merito constitutum est et rationem habet, cum pignora condicione pacti etiam usuris obstricta sint. * sev. et ant. aa. aproniae honoratae. * <>

CJ.4.32.4.1: Imperatores Severus, Antoninus

Sed enim in causa de qua agis haec ratio cessat, si quidem tempore contractus de minoribus usuris petendis convenit, postea autem, cum se debitor praestaturum maiores repromisit, non potest videri rata retentio pignoris, quando eo tempore, quo instrumenta emittebantur, non convenerit, ut pignus etiam ad hanc adiectionem teneatur. <>

CJ.4.32.5: Imperatores Severus, Antoninus

Adversus creditorem usuras maiores ex stipulatu petentem, si probetur per certos annos minores postea consecutus, utilis est pacti exceptio. secundum quod tueri causam potestis etiam adversus defensores civitatis maiores petentes ex cautione, si probaveritis semper quincunces amitam pupillorum vestrorum, quae maiores caverat, rependisse. * sev. et ant. aa. ultumio sabino et aliis. * <a 205 d. non. iul. geta cons.>

CJ.4.32.6: Imperator Antoninus

Si creditrici, quae ex causa pignoris obligatam sibi rem tenet, pecuniam debitam cum usuris testibus praesentibus obtulisti eaque non accipiente obsignatam eam deposuisti, usuras ex eo tempore quo obtulisti praestare non cogeris. absente vero creditrice praesidem super hoc interpellare debueras. * ant. a. antigono mil. * <a 212 pp. iii id. febr. duobus aspris conss.>

CJ.4.32.7: Imperator Antoninus

Creditor instrumentis suis probare debet quae intendit et usuras se stipulatum, si potest. nec enim, si aliquando ex consensu praestitae sunt, obligationem constituunt. * ant. a. domitio aristaeo. * <a 215 pp. iiii non. oct. romae laeto et cereale conss.>

CJ.4.32.8: Imperator Antoninus

Quamvis bassa, cum pecuniam mutuam acciperet, minores usuras menophano spoponderit et, nisi intra certum tempus eas solvisset, ampliores ( licitas tamen) promiserit, si post tempus cautioni praefinitum creditor easdem accepit nec maiores dari sibi postulavit ac per hoc non recessisse a minorum praestatione eum probari potest, eas usuras computari oportet, quarum in exactione creditor perseveravit. * ant. a. claudio doryphoro. * <>

CJ.4.32.9: Imperator Antoninus

Si per te non stetit quominus intra tempora praefinita pecuniam minorum usurarum solveres, sed per tutores filiorum creditoris, qui eam accipere noluerunt, idque apud iudicem datum probaveris, eius temporis, quo per te non stetisse apparuerit, usurae maiores non exigentur. quod si etiam sortem deposuisti, exinde, ex quo id factum apparuerit, in usuras non convenieris. * ant. a. canio probo. * <>

CJ.4.32.10: Imperator Antoninus

Usurae per tempora solutae non proficiunt ad dupli computationem. tunc enim ultra sortis summam usurae non exiguntur, quotiens tempore solutionis summa usurarum excedit eam computationem. * ant. a. crato et donato mil. * <>

CJ.4.32.11: Imperator Alexander Severus

Frumenti vel hordei mutuo dati accessio etiam ex nudo pacto praestanda est. * alex. a. aurelio tyranno. * <a 223 pp. k. mai. maximo ii et aeliano conss.>

CJ.4.32.12: Imperator Alexander Severus

Ex praedio pignori obligato creditor post oblatam iure sibi pecuniam, quam non suscepit, si fructum accepit, exonerari sortis debitum certum est. * alex. a. popilio. * <>

CJ.4.32.13: Imperator Alexander Severus

In bonae fidei iudiciis, quale est etiam negotiorum gestorum, usurarum rationem haberi certum est. sed si finitum est iudicium sententia, quamvis minoris condemnatio facta est non adiectis usuris, nec provocatio secuta est, finita retractanda non sunt: nec eius temporis, quod post rem iudicatam fluxit, usurae ullo iure postulantur nisi ex causa iudicati. * alex. a. eustathiae et aliis. * <>

CJ.4.32.14: Imperator Alexander Severus

Si ea pactione uxor tua mutuam pecuniam dedit, ut vice usurarum inhabitaret, pactoque ita ut convenit usa est, non etiam locando domum pensionem redegit, referri quaestionem, quasi plus domus redigeret, si locaretur, quam usurarum legitimarum ratio colligit, minime oportet. licet enim uberiore sorte potuerit contrahi locatio, non ideo tamen illicitum fenus esse contractum, sed vilius conducta habitatio videtur. * alex. a. aurelio arcasiani. * <a 234 d. xi k. mai. maximo et urbano conss.>

CJ.4.32.15: Imperator Gordianus

Cum adleges uxorem tuam ea condicione mille aureorum numero quantitatem sumpsisse, ut, si intra diem certum debito satis non fecisset, cum poena quadrupli redderet quod accepit, iuris forma non patitur legem contractus istius ultra poenam legitimarum usurarum posse procedere. * gord. a. claudio portorio. * <a 242 d. non. m. attico et praetextato conss.>

CJ.4.32.16: Imperator Gordianus

Cum non frumentum, sed pecuniam fenori te accepisse adleges, ut certa modiatio tritici praestaretur, ac, nisi is modus sua die fuisset oblatus, mensurarum additamentis in fraudem usurarum legitimarum gravatum te esse contendis, potes adversus improbam petitionem competente uti defensione. * gord. a. flavio sulpicio. * <pp.>

CJ.4.32.17: Imperator Philippus

Si ea lege possessionem mater tua apud creditorem tuum obligavit, ut fructus in vicem usurarum consequeretur, obtentu maioris percepti emolumenti propter incertum fructuum eventum rescindi placita non possunt. * philipp. a. et philipp. c. aurelio euxeno. * <>

CJ.4.32.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus

Indebitas usuras, etiam si ante sortem solutae non fuerint ac propterea minuere eam non potuerint, licet post sortem redditam creditori fuerint datae, exclusa iuris varietate repeti posse pensa ratione firmatum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio castori. * <>

CJ.4.32.19pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus

Acceptam mutuo sortem cum usuris licitis creditori post testationem offer ac, si non suscipiat, consignatam in publico depone, ut cursus usurarum legitimarum inhibeatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. aureliae irenaeae. * <>

CJ.4.32.19.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus

In hoc autem casu publicum intellegi oportet vel sacratissimas aedes vel ubi competens iudex super ea re aditus deponi eas disposuerit. <>

CJ.4.32.19.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus

Quo subsecuto etiam periculo debitor liberabitur et ius pignorum tollitur, cum serviana etiam actio manifeste declarat pignoris inhiberi persecutionem vel solutis pecuniis vel si per creditorem steterit, quominus solvatur. <>

CJ.4.32.19.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus

Quod etiam in traiecticiis servari oportet. <>

CJ.4.32.19.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus

Creditori scilicet actione utili ad exactionem earum non adversus debitorem, nisi forte eas receperit, sed vel contra depositarium vel ipsas competente pecunias. <>

CJ.4.32.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus

Constitutionibus sacris, quae ultra certum modum usuras fenebris exigi pecuniae prohibent, mandatoribus etiam vel fideiussoribus subventum est: quibus quasi mandator vel fideiussor conventus uti potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. aelio nicopolitano. * <asub die... >

CJ.4.32.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus

Si usuras praestari pignore dato convenerat et in continenti numeratione facta, postea vel ante, propter quod debitum solutionem feceras, non designasti, habuit creditor in usuras tibi accepto ferendae solutae quantitatis facultatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. chresimoni. * <>

CJ.4.32.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus

Pignoribus quidem intervenientibus usurae, quae sine stipulatione peti non poterant, pacto retineri possunt. verum hoc iure constituto, cum huiusmodi nullo interposito pacto tantum certae summae poenam praestari convenisse proponas, nec peti nec retineri quicquam amplius et ad pignoris solutionem urgueri te disciplina iuris perspicis. * diocl. et maxim. aa. et cc. cominio carino. * <pp. id. iul. ipsis... conss.>

CJ.4.32.23: Imperatores Diocletianus, Maximianus

Oleo quidem vel quibuscumque fructibus mutuo datis incerti pretii ratio additamenta usurarum eiusdem materiae suasit admitti. * diocl. et maxim. aa. et cc. iasoni. * <a 294 d. iii k. oct. viminaci cc. conss.>

CJ.4.32.24: Imperatores Diocletianus, Maximianus

Si mater tua maior annis constituta negotia quae ad te pertinent gesserit, cum omnem diligentiam praestare debeat, usuras pecuniae tuae, quam administrasse fuerit comprobata, praestare compelli potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. culciae. * <a 294 d. xiiii k. dec. ipsis cc. conss.>

CJ.4.32.25: Imperator Constantinus

Pro auro et argento et veste facto chirographo licitas solvi vel promitti usuras iussimus. * const. a. ad pop. * <>

CJ.4.32.26pr.: Imperator Justinianus

Eos, qui principali actione per exceptionem triginta vel quadraginta annorum, sive personali sive hypothecaria, ceciderunt, non posse super usuris vel fructibus praeteriti temporis aliquam movere quaestionem dicendo ex his temporibus eas velle sibi persolvi, quae non ad triginta vel quadraginta praeteritos annos referuntur, et adserendo singulis annis earum actiones nasci: principali enim actione non subsistente satis supervacuum est super usuris vel fructibus adhuc iudicem cognoscere. * iust. a. menae pp. * <a 528 d. id. dec. constantinopoli iustiniano pp a. ii cons.>

CJ.4.32.26.1: Imperator Justinianus

Super usurarum vero quantitate etiam generalem sanctionem facere necessarium esse duximus, veterem duram et gravissimam earum molem ad mediocritatem deducentes. <a 528 d. id. dec. constantinopoli iustiniano pp a. ii cons.>

CJ.4.32.26.2: Imperator Justinianus

Ideoque iubemus illustribus quidem personis sive eas praecedentibus minime licere ultra tertiam partem centesimae usurarum in quocumque contractu vili vel maximo stipulari: illos vero, qui ergasteriis praesunt vel aliquam licitam negotiationem gerunt, usque ad bessem centesimae suam stipulationem moderari: in traiecticiis autem contractibus vel specierum fenori dationibus usque ad centesimam tantummodo licere stipulari nec eam excedere, licet veteribus legibus hoc erat concessum: ceteros autem omnes homines dimidiam tantummodo centesimae usurarum posse stipulari et eam quantitatem usurarum etiam in aliis omnibus casibus nullo modo ampliari, in quibus citra stipulationem usurae exigi solent. <a 528 d. id. dec. constantinopoli iustiniano pp a. ii cons.>

CJ.4.32.26.3: Imperator Justinianus

Nec liceat iudici memoratam augere taxationem occasione consuetudinis in regione obtinentis. <a 528 d. id. dec. constantinopoli iustiniano pp a. ii cons.>

CJ.4.32.26.4: Imperator Justinianus

Si quis autem aliquid contra modum huius fecerit constitutionis, nullam penitus de superfluo habeat actionem, sed et si acceperit, in sortem hoc imputare compelletur, interdicta licentia creditoribus ex pecuniis fenori dandis aliquid detrahere vel retinere siliquarum vel sportularum vel alterius cuiuscumque causae gratia. nam si quid huiusmodi factum fuerit, principale debitum ab initio ea quantitate minuetur, ut tam ipsa minuenda pars quam usurae eius exigi prohibeantur. <a 528 d. id. dec. constantinopoli iustiniano pp a. ii cons.>

CJ.4.32.26.5: Imperator Justinianus

Machinationes etiam creditorum, qui ex hac lege prohibiti maiores usuras stipulari alios medios subiciunt, quibus hoc non ita interdictum est, resecantes iubemus, si quid tale fuerit attemptatum, ita computari usuras, ut necesse esset, si ipse qui alium interposuit fuisset stipulatus: in quo casu sacramenti etiam illationem locum habere sancimus. <a 528 d. id. dec. constantinopoli iustiniano pp a. ii cons.>

CJ.4.32.27pr.: Imperator Justinianus

De usuris, quarum modum iam statuimus, pravam quorundam interpretationem penitus removentes iubemus etiam eos, qui ante eandem sanctionem ampliores quam statutae sunt usuras stipulati sunt, ad modum eadem sanctione taxatum ex tempore lationis eius suas moderari actiones, illius scilicet temporis, quod ante eandem fluxit legem, pro tenore stipulationis usuras exacturos. * iust. a. menae pp. * <a 529 d. k. april. constantinopoli decio vc. cons.>

CJ.4.32.27.1: Imperator Justinianus

Cursum insuper usurarum ultra duplum minime procedere concedimus, nec si pignora quaedam pro debito creditori data sint, quorum occasione quaedam veteres leges et ultra duplum usuras exigi permittebant. <a 529 d. k. april. constantinopoli decio vc. cons.>

CJ.4.32.27.2: Imperator Justinianus

Quod et in bonae fidei iudiciis ceterisque omnibus in quibus usurae exiguntur servari censemus. <a 529 d. k. april. constantinopoli decio vc. cons.>

CJ.4.32.28pr.: Imperator Justinianus

Ut nullo modo usurae usurarum a debitoribus exigantur, et veteribus quidem legibus constitutum fuerat, sed non perfectissime cautum. si enim usuras in sortem redigere fuerat concessum et totius summae usuras stipulari, quae differentia erat debitoribus, qui re vera usurarum usuras exigebantur? hoc certe erat non rebus sed verbis tantummodo leges ponere. * iust. a. demostheni pp. * <a 529 pp. k. oct. chalcedone decio vc. cons.>

CJ.4.32.28.1: Imperator Justinianus

Quapropter hac apertissima lege definimus nullo modo licere cuidam usuras praeteriti vel futuri temporis in sortem redigere et earum iterum usuras stipulari, sed, si hoc fuerit subsecutum, usuras quidem semper usuras manere et nullum aliarum usurarum incrementum sentire, sorti autem antiquae tantummodo incrementum usurarum accedere. <a 529 pp. k. oct. chalcedone decio vc. cons.>