Liber

 501 II |            varios eventus singillatim in Historiis diffuse retulimus.~
 502 II |             legati munus implevisset, in Gallos equites duos incidit,
 503 II |            concilii nomine pro legato in castris et in acie armatus
 504 II |              pro legato in castris et in acie armatus et proceritatem
 505 II |       ingentis corporis et praeclarum in ea causa studium ostentarat.
 506 II |               Iulius ubi accepta fide in castra pervenit, Sanseverino
 507 II |          legati, qui ex publica clade in hostium esset potestate,
 508 II |            ubi applicuit, a pontifice in senatum est introductus,
 509 II |               vocarant, concionatique in Capitolio adversus sacerdotum
 510 II |            potuerint. Caeterum Iulius in calamitate semper seipso
 511 II |            praebitaque pecunia copias in unum cogat. Porro Urbinatem
 512 II |           unum cogat. Porro Urbinatem in gratiam recipit et scribere
 513 II |          ingentique studio, ut mature in Italiam deducantur.~Interim
 514 II |           reductis castris atque urbe in deditionem accepta, ut Foiseio
 515 II |          domos templaque diripiunt et in primis divi Vitalis templum,
 516 II |               longam pompam, extructa in templo insigni pyra, celebrato,
 517 II |               Mediolanum perducuntur. In itinere autem cum esset
 518 II |            mox effectus pontifex, uti in referenda gratia plane gratissimus,
 519 II |               Mediolani vero exceptus in Sanseverini cardinalis aedibus,
 520 II |              colebatur, ut vix victor in praealta fortuna vel humanius
 521 II |               qui, uti erant, quoniam in acie contra pontificem stetissent,
 522 II |              actionibus et syngraphis in aliena potestate constitutus,
 523 II |            insigni iniuria provocare, in quorum esset potestate,
 524 II |         edicto monuerat Germanos, qui in partibus Gallorum erant,
 525 II |              Gallorum erant, ut domum in Germaniam redirent, iterque
 526 II |          gestarum confisus, ad hostes in Mantuanum agrum contendit.
 527 II |              Helvetio Venetoque bello in amplissima recentique victoria
 528 II |       Mediolani improspere renovatum, in ulteriorem Galliam transferrent.~
 529 II |           Rege, secum Medicem legatum in Galliam ducunt, Ventum erat
 530 II |           Ventum erat ad Carium vicum in Ticinensi non longe a Pado
 531 II |             episcopus, perquisivit an in eo vico aliquis esset vir
 532 II |             natus familia, qui magnas in agris paternis agrestium
 533 II |            spei cardinalem, coniectum in eas miserias et qui haud
 534 II |              perpetui carceris poenam in Galliam traheretur, e manibus
 535 II |            nequaquam alienum iuvenem, in partes patrandi facinoris
 536 II |             illo impetraretur, ad eum in hospitale diversorium se
 537 II |            mittitur. Verum ei abbatem in turba quaerenti, non Mediceus,
 538 II |      praepositus ostenditur, cui ille in eodem nomine deceptus miserabili
 539 II |           factionis, ne fortunas suas in discrimen devocaret, monendum
 540 II |          Visimbardo. Tum vero legatus in peristerio foede custoditus
 541 II |         multitudine essent deiecti et in effusam fugam plane coniecti,
 542 II |            Mantuam est profectus, ubi in Andina villa, summa benignitate
 543 II |      exterruit, quam cohortes ratibus in proximam et coniunctam urbi
 544 II |              arbitratus, ut equitatum in quo totius Galliae salus
 545 II |       construxerat, rectis itineribus in Galliam contendit, quoniam
 546 II |            classem cum validis copiis in Aquitaniam transmisisset.~
 547 II |        Hispanis, et reparato equitatu in Galliam Togatam redire maturabat,
 548 II |             nam maturae segetes erant in agris et iam frumenta succidebantur.
 549 II |             obsistere et Bentivolorum in fide permanere vellent,
 550 II |      conficeretur. Gerebat tum summum in urbe magistratum Franciscus
 551 II |          amice et graviter Bentivolos in senatum vocatos est cohortatus,
 552 II |     compleverant, et maiores tumultus in dies propter multorum simultates
 553 II |           propter multorum simultates in urbe timebantur. Ob eas
 554 II |              receptus, Nec multo post in urbe Mantua ad constituendam
 555 II |               Mantua ad constituendam in Italia pacem conventus indicitur.
 556 II |           Caesare summae authoritatis in Italia procurator. Quo praecipuo
 557 II |           rege antiquitus esset, ulla in parte a Florentinis fuisse
 558 II |     Rhavennati bello, quum Florentini in neutram inclinantes partem,
 559 II |            tribuuntur, quas Cardonius in Bononiensem agrum adduxerat;
 560 II |          Bononienses patritii, quorum in Alpibus singularis erat
 561 II |         Mediceis favere arbitrabatur, in curiam vocatos, in custodiam
 562 II |      arbitrabatur, in curiam vocatos, in custodiam tradit, legatos
 563 II |             solicitantur. Contraxerat in oppidum Lucas Sabellus magnam
 564 II |           vixque binis armatis aditus in oppidum esset patefactus,
 565 II |               propugnaculum recondito in sinu scalas admovent, singuli
 566 II |            magno et difficili ascensu in murum evadunt, explicatoque
 567 II |     propugnatoribus interfectis alios in fugam vertunt. Interim Sabelli
 568 II |      repugnabant, ubi supra se hostes in muro discurrentes conspexere,
 569 II |       nequicquam pavidos et fugientes in aciem cogere conatus, cum
 570 II |            cogere conatus, cum paucis in arcem profugit; caetera
 571 II |            interfecta, tanta saevitia in inermem turbam et ad Deorum
 572 II |             crudelitatem ac avaritiam in Brixiana clade superarint.
 573 II |           aurata lilia deterserat, ut in alterius clientelam civitas
 574 II |              dimotus esse crederetur. In summa vero curia cubiculum
 575 II |            ambobus obnixe commendans, in domo Victorii servatur.
 576 II |         conscensoque navigio Ragusium in Dalmatiam est profectus.~
 577 II |          virginis, quod est religione in urbe celeberrimum, adit,
 578 II |         celeberrimum, adit, demum non in Mediceas aedes, sed in Albicianam
 579 II |            non in Mediceas aedes, sed in Albicianam domum se confert,
 580 II |            Ioannem Baptistam Ridolfum in republica eximiae sapientiae
 581 II |          libertatis maxime studiosum, in locum Soderini in annum
 582 II |          studiosum, in locum Soderini in annum vexilliferum creant.
 583 II |         cuncti cives, ac ab his demum in paternas aedes est deductus,
 584 III|         DECIMI LIBER TERTIVS~MEDICEIS in patriam receptis, et ab
 585 III|            Ridolfus cum magistratibus in vestibulum curiae descendit,
 586 III|              menses, quum a nonnullis in caedem cardinalis et Iuliani
 587 III|               ingenio inerti iuvenis, in quo nihil prorsus laudares
 588 III|           virtutem et gloriam ferebat in coelum, seque Brutum fore
 589 III|          praeclara audierat, libenter in eius nomen est adoptatus.
 590 III|                syngrapha sinu decidit in qua breviter erant annotata
 591 III|           Captus nanque Caponius quum in tormentis egregie tacuisset,
 592 III|               sumptum. Valorius autem in Volaterranam turrem est
 593 III|               Medices urbem intraret, in corona nobilium neminem
 594 III|               ex his cardinalibus qui in Urbe essent audacissime
 595 III|               detulisse,~Caeterum ubi in conclave statim est receptus,
 596 III|         conclave statim est receptus, in partes suas sibi iampridem
 597 III|       Christianam laudem exornant. Is in magnam spem adipiscendi
 598 III|     constantia, uti cautissimus senex in gratiam opportune redierat.
 599 III|       magnitudinis et mirae lenitatis in Reparatae templo Florentiae
 600 III|            Petrum Soderinum e Ragusio in Urbem evocasset, eoque summo
 601 III|             ex Soderini fratre filiam in matrimonio collocasset.
 602 III|          comitia pervolarent, navigio in portum Pisanum delati atque
 603 III|              delati atque ibi retenti in libera custodia fuerant,
 604 III|             si qua sorte eos caperet, in campo Flore tanquam scelestos
 605 III|            Itaque Romam perductis, et in senatu sine purpurae insignibus
 606 III|      vestigiis subsequutus, concilium in Laterano coeptum multis
 607 III|          redderetur. Vectus est etiam in pompa illo eodem equo Thracio
 608 III|               illo eodem equo Thracio in quo ad Rhavennam captus
 609 III|         stratae tapetibus ornabantur, in omnibus biviis triumphales
 610 III|             picturis et statuis mirum in modum exornati, cardinalium
 611 III|          omnino vel sapiens crederet, in tanta senatorum et seniorum
 612 III|               et seniorum turba, quod in abditis fatis erat eum mox
 613 III|   controversiis, quum legatos undique in omnes provincias emisisset.
 614 III|             eum regem sibi affinem et in clientelam a Galliae regibus
 615 III|           Ludovicus ipse expeditionem in Italiam audita morte pontificis
 616 III|             ingentes classes, ut ipse in Galliam traiiceret, effusis
 617 III|         Beroaldum iuniorem praefecit, in scribendis odis horatiana
 618 III|              iuris scientiam docebat. In humanioribus studiis eruditione
 619 III|             Cosentinus erat insignis. In Graecis literis eminebat
 620 III|          filius qui ipsius pontificis in adolescentia fuerat praeceptor.
 621 III|       concepta, ab eruditis id carmen in arcu triumphali ad Hadriani
 622 III|            nunc tempora Pallas habet.~In eo quoque arcu, qui erat
 623 III|               discordes Europae reges in spem pacis induciae fierent,
 624 III|           apparatu abunde instructum, in Italiam misit. Is enim qui
 625 III|      Venetorum amicitia praepotentes, in dubia praesertim belli fortuna,
 626 III|               exiguam ancipiti eventu in Helvetiorum animis reponens.
 627 III|             pervicerat apud cives, ut in Gallorum verba iuraretur.
 628 III|            Cardonius atque Piscarius, in quibus summa spes sustinendi
 629 III|          induciis facti, nihil se vel in hanc vel in illam partem
 630 III|              nihil se vel in hanc vel in illam partem ab stativis
 631 III|           moenibus Helvetiae legiones in statione conspicerentur,
 632 III|        frustra suscepissent ut aditus in urbem pararetur, quando
 633 III|           cunctandi ratione victoriam in discrimen adducerent, reductis
 634 III|               animo corporeque multis in locis bellicae virtutis
 635 III|             certiores fiunt; coguntur in consilium centuriones atque
 636 III|        itinere, ne a Gallico equitatu in patentibus campis opprimantur.~
 637 III|                inquit, «commilitiones in hac parum decora deliberatione?
 638 III|               nihil tale timentes, si in eos diluculo erumpamus minime
 639 III|             occurrendum, vel manendum in castris, quae ut in nullo
 640 III|          manendum in castris, quae ut in nullo metu exiguoque temporis
 641 III|         facies et conturbata diversis in locis castra, omnem vel
 642 III|        Cecidere ad X milia hostium et in his viri insignes Monfalco
 643 III|          insigni cataphractorum turma in victorum et caedentium coronam
 644 III|                Raymundus et Piscarius in Ligures expeditionem suscepere,
 645 III|     deprecantibus civibus, ne patriam in discrimen adducerent et
 646 III|     Maximilianus Caesar ingens bellum in Belgio Gallis intulerunt;
 647 III|               appellari et praescribi in literis magnopere gaudebat.
 648 III|     amplissimae alae strenuique duces in eosdem forte campos erant
 649 III|          forte campos erant perducti, in queis multis ante annis
 650 III|            fortuna propellente, Galli in foedam atque praecipitem
 651 III|              sunt perductae.~Dum haec in Belgis fiunt, Iacobus rex
 652 III|            Fuerat relictus ab Henrico in tutelam regni Surreius regulus
 653 III|                ut nullam spem salutis in fuga suis relinqueret, ipse
 654 III|              primus omisso equo pedes in acie constiterat. Surreius
 655 III|            Havardo duce Surreii filio in perturbatos intulerunt et
 656 III|       circumductis turmis, fusorum et in fugam spectantium magnum
 657 III|             vetere Gallorum instituto in uno equitatu summam gloriam,
 658 III|              Hispanis atque pontifice in Heduos penetrarunt, ut eam
 659 III|            Belgarum principis fuerat, in potestatem redigerent, aditusque
 660 III|          namque, qui ab Italia pulsus in Heduos cum tumultuariis
 661 III|            posset, eos impetrata pace in patriam repressit, ita ut
 662 III|          Helvetiis deceptis, ipsisque in patriam redeuntibus, Ludovicus
 663 III|        patriam redeuntibus, Ludovicus in Belgio ea ratione bellum
 664 III|               augere copias, cunctari in proximis locis, nullam praelio
 665 III|     inclinabat enim se autumnus illis in regionibus, hyemi quam aestati
 666 III|        similior, nec differri poterat in Britanniam traiectus, quoniam
 667 III|           traiectus, quoniam vergente in brumam tempore gravior in
 668 III|             in brumam tempore gravior in dies et saevior Oceanus
 669 III|          praesidiis ad tuendas urbes, in Britanniam redierunt.~Per
 670 III|              Columna vastabundi usque in proximum Venetiis litus,
 671 III|              litus, nusquam prodeunte in aciem Veneto duce, ita ut
 672 III|    perturbatus caesusque sit. Periere in receptu parum decoro vel
 673 III|         alarum duces numero septem et in his ante alios Sacramorus
 674 III|               vero Baleonum prolapsum in palustrem locum mitior fortuna
 675 III|        Livianus tranato Meduaco amne, in cuius vorticibus plerique
 676 III|             intervallo ad Novariam et in Belgio Britanniaque adverso
 677 III|              et tot ducibus veteranis in unius maxime praelii calamitate
 678 III|           cladem Venetis, quod Gallos in Italiam evocassent, merito
 679 III|           consiliis, quibus evocandos in Italiam Gallos censuissent,
 680 III|             donatus est editique sunt in eius honorem ludi scaenici,
 681 III|          scaenici, temporario theatro in area Capitolina extructo,
 682 III|            studium, marmoream statuam in Capitolio dedicavit cum
 683 III|        Puccium et Bernardum Bibiennam in cardinalium senatum cooptavit.
 684 III|         praesagiret qualis quantusque in republica Christiana is
 685 III|           aetatisque honor et egregia in primis fides, quae in Puccio
 686 III|         egregia in primis fides, quae in Puccio in omni fortuna semper
 687 III|          primis fides, quae in Puccio in omni fortuna semper effloruit,
 688 III|              supra meminimus. Quartus in Bibienna perpetui laboriosique
 689 III|             multo post Iuliano fratri in spem sobolis Philiberta
 690 III|     Laurentius vero Petri Medicis qui in Liri amne periit filius,
 691 III|         providendum, ut non magnopere in posterum fortunae vis suspectanda
 692 III|       quaesita authore Rotelinio, qui in libera custodia Londinii
 693 III|     venustatis virgo despondetur. Qua in Galliam perducta, Ludovicus
 694 III|            ingenti animo expeditionem in Italiam suscepit destinatam
 695 III|               Evocabant Gallos Veneti in primis, ut Brixiam Veronamque
 696 III|            sceptrum tradit et ab Urbe in Galliam Cisalpinam maturare
 697 III|               summae aequitatis ullum in honore erat factionis nomen,
 698 III|             ut spectata tantum virtus in omni ducum et militum genere,
 699 III|               Iulianus. Nam Helvetii, in quorum tutela erat Maximilianus,
 700 III|             matris ipsius soror nuper in matrimonium esset collocata.
 701 III|               princeps ulli occasioni in eam rem multis de causis
 702 III|           Veneti quoque, modo Cremona in societatis et belli praemium
 703 III|          Placentiae castra habebat et in proximo urbi pago Cardonius
 704 III|          continebat. Interim Prosper, in quo summa erat authoritas
 705 III|     insinuando agmina, atque evadendo in praeruptos vertices excelsissimorum
 706 III|              erat) deceptis Helvetiis in Italiam est perventum, eo
 707 III|      oppressit.~Erat is Villafranchae in oppido, profectioni intentus,
 708 III|          Mediolanensis imperii aperto in campo et vera virtute dimicarent.
 709 III|       appellato atque eo sub custodia in Galliam transmisso, ad quintum
 710 III|        exercitu Laurentius Medices et in proximo ad Trebiam Cardonius
 711 III|           adeo ut qui Mediolani erant in fide nutare et dissentire
 712 III|             fide nutare et dissentire in consiliis nunciarentur.
 713 III|       barbaris committere vellet, sed in tuto alienae insaniae exitum
 714 III|         receptum relinqueret; id vero in omnem belli casum facile
 715 III|             praeclarissimae occasioni in summa spe ingentis victoriae
 716 III|              eventu dubitandum si duo in unum sincera fide coniuncti
 717 III|        spiritus ad praeclare audendum in iuvene elucebat, magnis
 718 III|             diversis inter se studiis in partes scindebantur, Sedunensis
 719 III|             denique tormentorum, quae in frontem directa erant, periculo
 720 III|             periculo deterrentur quin in castra perrumpant. Is impetus
 721 III|           arma excivit. Dimicatum est in multam noctem nullo ordine,
 722 III|               constitutis, ac expanso in recurvas alas equitatu ita
 723 III|              adcurrerat, compulsasque in villam cohortes duas, coniectisque
 724 III|           cohortes duas, coniectisque in eam facibus, fere integras
 725 III|              praelio victos fatentes, in area, quae est ante arcem
 726 III|            est ante arcem amplissima, in concionem progressi, suadente
 727 III|           bile morbum mente commotus, in ea rerum iniquitate animum
 728 III|             mediocribus alimentis, ut in Gallia Transalpina luculenter
 729 III|             ad nuncium primae pugnae, in qua ex inermium maxime Gallorum
 730 III|          accerseret plurimum, iocatus in Helvetios praetorianos qui
 731 III|             persequeretur, eos facile in itinere opprimi posse, ab
 732 III|       Mutinaque ac demum ipsa Bononia in idem belli discrimen periculosa
 733 III|        Ferraeriae princeps diligenter in eam maxime curam excubabant,
 734 III|              animi subibat, aliquando in meliore rerum fortuna posse
 735 III|               sed omnium etiam studia in se convertit. Neque Leo
 736 III|         naturae suae vel officio ulla in parte splendoris et benignae
 737 III|               varietate contenderent. In summa totius colloquii postulabat
 738 III|             Ferdinandi regis, cum quo in certum tempus publico foedere
 739 III|        brumales dies inciderant, quum in sententiam gerendi belli
 740 III|          atque inde Mediolanum et mox in Galliam est reversus.~Rediit
 741 III|          insignium gemmarum monilibus in Galliam ad Ludovicam sororem
 742 III|             regulus e Roverea familia in Feltriam adoptatus, quibusdam
 743 III|                Proxime vero ingruente in Italiam Francisco rege,
 744 III|           demum febre apud Florentiam in itinere correpto, totum
 745 III|            quem ductabat amplissimum, in Galliam Cisalpinam misit,
 746 III|           famam regis bellum parantis in Galliam profectus sub id
 747 III|           iniecerat, quod timeret eum in medio belli apparatu a Gallis
 748 III|            appetisset; misso scilicet in Galliam ulteriorem Balthasare
 749 III|               vehementissime deditus, in qua ipse diris exilii fluctibus
 750 III|           fluctibus iactatus, tanquam in portu benignitatis atque
 751 III|              nota conspersit, quoniam in comitiis Alfonsus mirificus
 752 III|            retardaret atque molliret, in Germaniam misit. Sed Caesar
 753 III|            duces parebant. Decernitur in consilio defendendam esse
 754 III|            esse iudicarent; erat enim in ipso Caesaris nomine summa
 755 III|      vehementemque impetum habuerant, in medio conatu deficerent.
 756 III|              tertium lapidem Lambrato in vico posuit castra; caduceatoresque
 757 III|         Ludovici Sfortiae calamitatem in animum inducit: haec omnia
 758 III|             pecuniam, quae e Germania in eius castra deferebatur,
 759 III|             deferebatur, Hispani, qui in praesidio Brixiae relicti
 760 III|      praesidio Brixiae relicti erant, in itinere uti sibi debitam
 761 III|          causis Caesar, ne coeuntibus in unum perfidiae decretum
 762 III|              et maxime liberalis, ita in consiliis diversus et parum
 763 III|               parum constans, adeo ut in tota gerendi belli ratione,
 764 III|           primae spes eum deficerent, in secundis minime consisteret
 765 III|           Leoni peperit, ita ut omnem in eo postea vitae iucunditatem,
 766 III|               sed is demum succedente in imperio copiarum Laurentio,
 767 III|      tormentis, quae Iulius Vitellius in fossas praecipitarat, bellum
 768 III|            oppida deiectis praesidiis in potestatem redegit.~Haec
 769 III|             Metaurum amnem transeunte in adversa ripa opportune instructa
 770 III|               sexdecim milia peditum, in queis aliquot erant Vasconum
 771 III|             animi praestantior; verum in eo nequaquam insignis vigebat
 772 III|                Aderant tormenta aenea in castris supra viginti, quibus
 773 III|          supra viginti, quibus copiis in vado fluminis transeuntes
 774 III|                optima tamen fide) non in adversos hostes, sed in
 775 III|               in adversos hostes, sed in collem proximum signa ferri
 776 III|           Feltrium deseruissent. Erat in exercitu Feltrii Carolus
 777 III|      praeclare convinci literis, quas in concione esset prolaturus,
 778 III|            armati coronam lato ambitu in castris efficiunt, in medium
 779 III|          ambitu in castris efficiunt, in medium citatur Maldonatus.
 780 III|         trucidantur.~Ea res exercitum in fide magis ac magis Feltrio
 781 IV |             deteguntur. Secesserat is in Latinum agrum patria pulsus,
 782 IV |               antea memoravimus, quum in Urbe esse nollet, et libero
 783 IV |           fuisse exturbatum; dum enim in Urbe esset, mollissima tantum
 784 IV |        instructum omni impetu furoris in senatum venisse, ut nullo
 785 IV |            falleret. Fertur etiam eum in venatione incautius divagantem,
 786 IV |         pollicitationibus perpulit ut in necem pontificis operam
 787 IV |          curandae fistulae, quae illi in ima sede nata erat, excluso
 788 IV |          suspicione protinus enecare. In hanc spem Alfonsus Vercellii
 789 IV |          Antonium Ninium scribam suum in Urbe commorantem Alfonsus
 790 IV |               per eos dies fama edita in vulgus, Feltrium infesto
 791 IV |           episcopum Alfonsi patruelem in patriam, Raphaele expulso,
 792 IV |                qui ne iret suadebant, in exteriore Leonis cubiculo
 793 IV |              Leonis cubiculo capitur, in arcemque deducitur. Compraehenditur
 794 IV |       Alfonsus, quos variis de causis in pontificem alieno animo
 795 IV |        pontifex ab humanis excederet, in summam imperii sedem facile
 796 IV |            minus necessarias putaret, in se unum inanis populi studia
 797 IV |        mathematici complures, quaestu in adulationem proni, supremum
 798 IV |            erepta fuisse querebantur. In his intemperantior Saulius
 799 IV |         Saulius est inventus, adeo ut in petitione Massiliensis sacerdotii,
 800 IV |          cardinalem summa tum maximis in rebus authoritate potentem,
 801 IV |            fuerant confessi, Alfonsus in tormentis convincitur; Saulius
 802 IV |              Riarium sellae impositum in arcem deduci iubet; caeteris
 803 IV |            aliquos esse conscios, qui in senatu essent, quibus veniam
 804 IV |             milibus aureis. Soderinus in Fundanum agrum libero exilio
 805 IV |            purpurei galeri dignitate, in subterraneos carceres tenebris
 806 IV |               ad extremum strangulati in frusta secarentur.~Ea severitate
 807 IV |             incusserat; plerique enim in decernenda poena mitiorem
 808 IV |            insontes viros, ut pecunia in sumptus bellicos iniquissima
 809 IV |              magis ac magis exardente in Umbria Feltriano bello,
 810 IV |        contracto pallore mussantibus. In his fuere octo Romani, quorum
 811 IV |               Batavia, qui Leoni ipsi in pontificatu successit. Fuit
 812 IV |            incomparabili eo beneficio in omnem temporum fortunam
 813 IV |           videretur. Obscuravit tamen in magnanimo viro eximiae liberalitatis
 814 IV |          parte profecissent.~Caeterum in omnem laetitiam ad gratulandum
 815 IV |          effusa civitate, quum epulum in Vaticano novis patribus
 816 IV |            patribus daretur, Alfonsus in carcere, Orlando Aethiope
 817 IV |       pontifice, impetratoque reditu, in Urbe defunctus est.~Dum
 818 IV |            est.~Dum haec Romae fiunt, in castris pontificiis omnia
 819 IV |               crucis signum legato et in medios inter volitantia
 820 IV |              aperuit, adeo ut cunctis in proxima castella ad praedam
 821 IV |           vero Rentius atque Vitellus in tanta rerum deformitate,
 822 IV |             et ab hostibus irrisi, ut in adverso rerum successu saepe
 823 IV |               contendit. Venerat enim in spem potiundae urbis, explorato
 824 IV |              tamen cum Helvetiis, qui in suburbanis tectis consederant,
 825 IV |       Feltrius per convalles Apennini in Eturiam se convertit, non
 826 IV |      convertit, non longe ab Anglaria in Florentinorum finibus castra
 827 IV |          facturos; subindeque futuros in Hispania reos maiestatis,
 828 IV |            perseverarent. Quas ob res in non dubiam salutis suspicionem
 829 IV |               de ipsis optime meritum in ea spe summae victoriae
 830 IV |              milibus aureis (tot enim in belli sumptus impenderat)
 831 IV |          proditione traditum necavit, in ipsa Memphi laborioso ac
 832 IV |               et Euphratem late omnia in potestatem redegerit. Contuderat
 833 IV |              ante Persarum arma victo in Calderanis campis Hysmaele
 834 IV |            finitimis undique subactis in immensum excrescentem maxime
 835 IV |                Sed quum singuli reges in id consilium suscipiendi
 836 IV |      ostentarent, nequaquam tamen, ut in unum voluntate ac opibus
 837 IV |           ratio sic a Leone adhibitis in consilium peritissimis ducibus
 838 IV |               Caesar Germaniae robora in legiones conscriberet, Pannonio
 839 IV |               et secundo amne Danubio in Mysiam atque inde in Thraciam
 840 IV |          Danubio in Mysiam atque inde in Thraciam recta contenderet,
 841 IV |            Italiae copiis a Brundusio in Epirum traiiceret, Hispani
 842 IV |               pollicebatur. Erat enim in summa spe trahendi Veneti
 843 IV |               trahendi Veneti senatus in partem belli; nam eos tacitis
 844 IV |               quam ut Christiana arma in Turcas veros et proprios
 845 IV |          pharmacum sumpsisset, Veltii in Noricis montibus est defunctus.
 846 IV |       electionem superante suffragio, in quam voluerit partem, accedat.
 847 IV |         magnis innixum largitionibus, in ea contentione fovendum
 848 IV |             Robertumque Ursinum ad id in Germaniam legatum miserat.
 849 IV |         expleri nequivisse, et vigere in ingeniis Germanorum vetera
 850 IV |           fide venditari existimabat, in decreto ambitiosius et perseverantius
 851 IV |        siquidem ingenio cum tot regna in unum collata conspiceret,
 852 IV |            excessit e vita habitisque in Germania comitiis, Carclus
 853 IV |           erat enim e familia Bononia in Ambianorum finibus ad Oceanum
 854 IV |          recenti bello Mediceam domum in extrema salutis et dignitatis
 855 IV |            quinque diebus antecessit, in supremo morbi impetu puellam
 856 IV |          vultu vero admodum atroci et in eam speciem superbe saepe
 857 IV |      efferretur. Erat enim fama edita in vulgus eum Lucenses et Senenses
 858 IV |             ut affines innoxii tracti in causam metu mortis publico
 859 IV |             redactam proximi censores in annonae caritate repererint.
 860 IV |            item operam diligenter, ut in provinciis omnia pacata
 861 IV |     nobilissimae stirpis Romanae cive in arce securi percusso. Is
 862 IV |               affinem suum Cornetanum in templo Minervae confoderat,
 863 IV |              vexare denique omnes vel in media urbe consueverat.
 864 IV |      consueverat. Ab exercitu Veneto, in quo alam sagittariorum equitum
 865 IV |              consuetudinem summum ius in damnandis, qui falsos libellos
 866 IV |           subscribentis manum mentiti in iudiciis protulissent, adeo
 867 IV |            Sebastianum Tarvisinum tum in gymnasio Romano leges profitentem,
 868 IV |        alioqui ea calamitate indignum in campo Flore concremarit.~
 869 IV |              campo Flore concremarit.~In caeteris criminibus puniendis
 870 IV |             diceretur; caeterum nulla in re ardentius et effusius,
 871 IV |               depravati animi iudicio in ea vitia prolabi videretur,
 872 IV |         gratiam apud summos principes in lubrico positam in discrimen
 873 IV |          principes in lubrico positam in discrimen adducerent, si
 874 IV |               facile servientem mirum in modum incitabant plerique
 875 IV |             educati, regio luxu vitam in venationibus, conviviis
 876 IV |           vehementer esset obligatus. In his fuere Ludovicus Aragonius,
 877 IV |           plerisque ingenuis ultro se in servitutem ambitiose dicantibus,
 878 IV |    histrionicam hortabatur; et scenas in Vaticano spatiosis in conclavibus
 879 IV |          scenas in Vaticano spatiosis in conclavibus instituebat,
 880 IV |     argutisque leporibus periucundam, in gratiam Isabellae Mantuani
 881 IV |            quadam intentione nervorum in articulis et digitis argutias
 882 IV |        probabat pontifex, quando ipse in ea arte consumatissimus
 883 IV |              seque alterum Petrarcham in etruscis rythmis esse praedicaret;
 884 IV |              subinde ut insigni pompa in Capitolium duceretur, quod
 885 IV |            Capitolium duceretur, quod in Capitolio Petrarcham coronatum
 886 IV |          affinium Caietanorum propere in Urbem convolasset, ut hominem
 887 IV |       sumptuosis insignibus exornatus in convivium praecinentibus
 888 IV |              decantasset, omnibus iam in ipsa risus compressione
 889 IV |              defatigatis, ad extremum in area Vaticana despectante
 890 IV |         tessellato opere lascivirent, in interioris pontificii cubiculi
 891 IV |          facetissimis helluonibus, et in omni genere popinalium delitiarum
 892 IV |           liberius esset indulgendum, in extrema inferioris mensae
 893 IV |       nobilique principe digna erant, in eo tamen, qui augusti pontificis
 894 IV |       pictarum chartularum invitabat, in quo seni septenique lusores
 895 IV |               seni septenique lusores in coronam ducti versabantur;
 896 IV |           ducti versabantur; nec ulla in re blandius liberalitatem
 897 IV |              victor pariter ac victus in circumspectantium turbam
 898 IV |           atque sanctissimus princeps in hac maledicentissima aula
 899 IV |         aliquid humanitati Leonis uti in summa licentia fervidae
 900 IV |        aegerrime sustinenti, postquam in magnis salutaribusque virtutibus
 901 IV |         incorrupta lege instituisset. In his vero quae rem divinam
 902 IV |         potestatis elevare videretur; in hoc etiam detestabili legatorum
 903 IV |           vehementique eloquentia dum in pontificem et Romanae aulae
 904 IV |        ambigua fortasse cum laude, si in unum tantum pontificiae
 905 IV |               cuculla et mox assiduae in ganeis compotationes et
 906 IV |           pecuniam cognatis et amicis in profanos sumptus erogari,
 907 IV |         quoque sacrae pecuniae partem in Vaticanae domus ornamenta
 908 IV |         signis albario opere depictis in luculentiorem formam redegerat.
 909 IV |           nummum impendisse ferebatur in aulea Belgica, ab intertexto
 910 IV |          obtestando ne se imprudenter in errorem labi pateretur;
 911 IV |            existimabat, praesertim si in ambulationibus apertis vagaretur,
 912 IV |               portu venatorum classes in subiectos salinarum campos
 913 IV |           copia celebres educebantur. In venando autem sicuti praecepta
 914 IV |           lenissimus semper exercuit, in eos praesertim, qui petulanti
 915 IV |               servatis, vel iis denso in nemore contumacius latentibus
 916 IV |               itinere deflectebat, et in insula et ad exitum Martae
 917 IV |              amnis piscabatur. Quibus in locis regali apparatu excipere
 918 IV |              viae flexu apud Cornetum in Tarquiniensi longe celeberrima
 919 IV |               parabatur, et ea quidem in perampla planitie ac maxime
 920 IV |           Alsium et Cerveteris sylvas in Urbem redibat, nec multo
 921 IV |               redibat, nec multo post in Manlianam revertebatur,
 922 IV |               mansuefactis falconibus in sublime manu emissis adversus
 923 IV |          senibus ac pueris puellisque in viam effusis ac rustica
 924 IV |           sciscitando, qua nam maxime in parte rei domesticae acrius
 925 IV |               dissolveret. Nihil enim in magno principe dignius atque
 926 IV |          humani generis se, uti antea in minore fortuna concupivisset,
 927 IV |             Hispania enavigato Oceano in Germaniam venerat, et Francofordiae
 928 IV |          imperator, Robertum Sedanium in Eburonibus armis persequebatur;
 929 IV |               tempus fuerat expulsus, in fide et clientela Galliae
 930 IV |         Germaniae concilium Vormatiae in Vangionibus ad Rheni ripam
 931 IV |             causam convertebat. Venit in concilium Lutherus sub fide
 932 IV |           damnarentur, quae iampridem in pluribus conciliis et Constantiae
 933 IV |           castigato, eius libros, uti in religione pestilentes, in
 934 IV |             in religione pestilentes, in foro concremari iussit.
 935 IV |        Caesare se staturum, si bellum in Italia ab Hispaniis et Galliis
 936 IV |              de more citari et vocari in ius proposita poena vetuerant.
 937 IV |        equitum praefecto, qui nunquam in conspectum hostium venisset,
 938 IV |              et Iuliani fratris uxore in Galliam remissa, regiae
 939 IV |           benemeriti de se pontificis in Italiam evocasset. Eum enim
 940 IV |       adsequeretur.~Ad haec peragenda in bellicos sumptus ingentem
 941 IV |            acceptis detrimentis Galli in statione aegre vim tormentorum
 942 IV |            esse videretur. Itaque Leo in unam abolendae ignominiae
 943 IV |               intentus, supremas spes in Iulii patruelis virtute
 944 IV |             cuius singulari prudentia in omni graviore negocio, sicuti
 945 IV |        negocio, sicuti et moderatione in regenda republica Florentina,
 946 IV |        literas, quas nos tum vidimus, in hanc sententiam scripsit «
 947 IV |            pene praecipites dederint; in hac enim rerum deformitate
 948 IV |      conciliare facile potes, et quod in summo voto est, victoriam
 949 IV |         ereptam recuperare, si mature in castra contendis. Obsecro
 950 IV |          dabunt, et votis nostris, ut in optima causa, recte pieque
 951 IV |               ad celeritatem iumentis in castra pervenit; tum vero
 952 IV |         disceptante atque adhortante, in unum gerendi belli consensum
 953 IV |           victoria sperare. Erat enim in eo viro cum humanarum artium
 954 IV |         comparata; super haec vigebat in eo summa authoritas et vis
 955 IV |               complebantur. Eodem die in consilio decernitur Padum
 956 IV |       decernitur Padum amnem, relicta in tergo Parma, ponte confecto
 957 IV |      incitanda Insubrum studia bellum in Hostico gereretur. Nec multo
 958 IV |        gloriaque pertinuit, Helvetios in auxilium evocant, atque
 959 IV |              Venetorumque praesidiis, in castra perveniunt; magna
 960 IV |          eodem tempore Francisco regi in Belgio Lotrechioque item
 961 IV |              Belgio Lotrechioque item in Gallia Cisalpina, atque
 962 IV |              nunc cardinalem videmus, in Italiam adduxerat.~Cum his
 963 IV |             quo die Ferrariensium res in magnum discrimen adductae
 964 IV |             distinetur, Itali pedites in superiore Abduae loco lintribus
 965 IV |           transvecti, Vaprium oppidum in hostili ripa deiectis Gallorum
 966 IV |     Germanorum manu irruperat, captum in frusta discindi iusserat
 967 IV |       propinquis et civibus spectanda in arcis area ponerentur; Christophorum
 968 IV |            exemplo territos, validius in fide contineret. Perversa
 969 IV |           dicendam causam media hieme in Galliam vocatus, concepto
 970 IV |            Lotrechio cuncta praesidia in exteriore suburbanae regionis
 971 IV |               victoriae, duces erecti in spem potiundi Mediolani
 972 IV |              portam ire pergunt; erat in urbe otium summae securitatis,
 973 IV |        Helvetiam stationem et Venetos in proximos tendentes, pene
 974 IV |          nuntio accepto pontifex, cum in Manliana villa esset, incredibili
 975 IV |           extitit; ob id sequente die in Urbem est revectus, iam
 976 IV |    pessimumque omen imminentis mortis in ipso cubiculi limine accepit
 977 IV |               cubiculi limine accepit in quo constiterat architectus
 978 IV |       marmoris caelatura Henrico regi in Britannia parabatur. Sed
 979 IV |        elatisque manibus atque oculis in coelum pie coniectis, Deo
 980 IV |        exedisset. Ob id coniectus est in carcerem Barnabos Malaspina
 981 IV |               pridie quam decumberet, in coena post haustum vini
 982 IV |               beneficentissimo domino in lachrymis et luctu versaretur.~
 983 IV |             quum e castris ad comitia in urbem esset reversus, insigni
 984 IV |         quaestionem haberi vetuit, ne in nomen alicuius magni principis
 985 IV |                quasi reservata a Diis in eum diem impii flagitii
 986 IV |              potius crederent venenum in pillulis ex aloe, quibus
 987 IV |         Serapica cubiculario, qui eas in loculo, uti ad frequentem
 988 IV |               vim largissimi caloris, in ipsa corporis temperatura
 989 IV |        firmitate corporis atque animi in multos dies omnino paratus
 990 IV |               concava, oculorum aciem in venationibus et aucupiis
 991 IV |     exprimendos pervenusti; nam neque in seriis astricta gravitas,
 992 IV |              astricta gravitas, neque in communibus liberalis lepor,
 993 IV |     communibus liberalis lepor, neque in mollioribus urbana foecunditas
 994 IV |               saeculorumque historias in exemplum actionum suarum
 995 IV |         opportunissime recitaret. Sed in eo maxime ad absolutam laudem
 996 IV |              vocem, vultum, gestumque in omni occasione negotii aptissime
 997 IV |           adaugendas esse iudicarent.~In deliberationibus gravissimarum
 998 IV |         audisset, quae magno principi in gerendis rebus et laudem
 999 IV |              copiosissima redderetur. In vindicandis autem publicis
1000 IV |     nobilissimi consilii proposito id in tota vita praecipue spectavit,