49. Fuit cuidam militi aurato controversia cum quodam iurisconsulto, pro cuius decisione, cum ambo ad diem constitutum coram cesare romano nostro Friderico pro se quisque oraturus comparuissent, iurisconsultus, quod ipse agebat, prior orabat et hoc latine, nec iniuria quidem, quippe qui coram rege Latinorum diceret, haud ab re fore credebat, eciam latine dicere. Cuius sermonis licet ipse miles expers esset, conticuit tamen nec pro more ignobilis vulgi doctorem interloquitur, sed habito per doctorem loquendi fine, mox ipse ad orandum prodiit suamque oracionem bohemica ligua, nedum iurisconsulto, vel ipsi cesari, verum omnibus, qui aderant, incognita dicit. Imperiali autem senatu ea in malam partem accipiente, solus cesar pro clementia sua subrisit acceptaque placide excusatione militis, quod doctor orando ligua latina sibi ignota visus fuisset eum decipere. Cui reddere vices nequiverit, nisi per liguam eciam sibi doctori incognitam possetque sic neuter alteri intencionem suam refellere, iussi sunt ambo per cesarem, ligua vernacula, vulgari germanico rem suam edere.

Est autem tum cognitum, neminem tam exquisita preditum fore astutia, ut sibi vere credi possit, quin semper reperire liceat alium, qui calliditate par est, modo ne sit superior. Suam igitur prodit stultitiam, qui sententie sue adeo fidens est, ut omnino secum statuat, quod vinci nequeat. Proinde cum prout viribus, sic ingenio, duo pleraque unum prestant, conducit res nostras dubias in amicorum consilia deferre et ex multis sentenciis unam collectam tum primum, cum exitum finemque nacti simus, probare.