| |
ACTVS PRIMVS.
|
OCTAVIA
|
|
|
Iam vaga caelo
sidera fulgens
|
|
|
Aurora fugat,
|
|
|
surgit
Titan radiante coma
|
|
|
mundoque diem reddit clarum.
|
|
|
Age,
tot tantis onerata malis,
|
5
|
|
repete
assuetos iam tibi questus
|
|
|
atque
aequoreas vince Alcyonas,
|
|
|
vince
et volucres Pandionias:
|
|
|
gravior
namque his fortuna tua est.
|
|
|
Semper, genetrix, deflenda mihi,
|
10
|
|
prima meorum causa
malorum,
|
|
|
tristes
questus natae exaudi,
|
|
|
si quis
remanet sensus in umbris.
|
|
|
Vtinam ante manu grandaeva sua
|
|
|
mea
rupisset stamina Clotho,
|
15
|
|
tua
quam maerens vulnera vidi
|
|
|
oraque foedo sparsa cruore!
|
|
|
O lux semper funesta
mihi,
|
|
|
tempore ab
illo
|
|
|
lux est
tenebris invisa magis:
|
20
|
|
tulimus
saevae iussa novercae,
|
|
|
hostilem animum vultusque truces.
|
|
|
Illa illa meis tristis Erinys
|
|
|
thalamis Stygios praetulit
ignes
|
|
|
teque
extinxit, miserande pater,
|
25
|
|
modo
cui totus paruit orbis
|
|
|
cuique
Britanni
|
28a
|
|
ultra Oceanum
terga dedere,
|
29 28b
|
|
ducibus nostris ante ignoti
|
|
|
iurisque sui.
|
30
|
|
Coniugis, heu me, pater, insidiis
|
|
|
oppresse iaces servitque
domus
|
|
|
cum
prole tua capta tyranno.
|
|
|
NVTRIX
|
|
|
Fulgore primo captus et fragili bono
|
|
|
fallacis aulae quisquis attonitus stupet,
|
35
|
|
subito latentis
ecce Fortunae impetu
|
|
|
modo praepotentem cernat eversam domum
|
|
|
stirpemque
Claudi, cuius imperio fuit
|
|
|
subiectus orbis, paruit liber diu
|
|
|
Oceanus et recepit invitus rates.
|
40
|
|
En qui Britannis primus imposuit iugum,
|
|
|
ignota tantis classibus texit freta
|
|
|
interque gentes barbaras tutus fuit
|
|
|
et saeva maria,
coniugis scelere occidit;
|
|
|
mox illa gnati: cuius extinctus iacet
|
45
|
|
frater venenis. Maeret infelix soror
|
|
|
eademque coniunx nec graves luctus valet
|
|
|
ira coacta tegere
crudelis viri;
|
|
|
quem spancta
refugit semper, atque odio pari
|
|
|
ardens
mariti mutua flagrat face.
|
50
|
|
Animum dolentis nostra solatur fides
|
|
|
pietasque frustra: vincit immitis dolor
|
|
|
consilia
nostra nec regi mentis potest
|
|
|
generosus ardor, sed malis vires capit.
|
|
|
Heu quam nefandum prospicit noster timor
|
55
|
|
scelus, quod utinam numen avertat deum.
|
|
|
|
|
|
OCTAVIA NVTRIX
|
|
|
O Mea nullis aequanda malis
|
|
|
fortuna, licet
|
|
|
repetam
luctus, Electra tuos.
|
|
|
Tibi
maerenti caesum licuit
|
60
|
|
flere
parentem,
|
|
|
scelus ulcisci vindice fratre,
|
|
|
tua
quem pietas hosti rapuit
|
|
|
texitque fides:
|
|
|
me crudeli sorte parentes
|
65
|
|
raptos prohibet
lugere timor
|
|
|
fratrisque necem deflere vetat,
|
|
|
in quo
fuerat spes una mihi
|
|
|
totque malorum breve solamen.
|
|
|
Nunc in
luctus servata meos
|
70
|
|
magni resto nominis
umbra.
|
|
|
NVTR.
Vox en nostras perculit aures
|
|
|
tristis
alumnae; cesset thalamis
|
|
|
inferre
gradus tarda senectus?
|
|
|
OCT.
Excipe nostras lacrimas, nutrix,
|
75
|
|
testis nostri fida
doloris.
|
|
|
NVTR.
Quis te tantis solvet curis,
|
|
|
miseranda,
dies?
|
|
|
OCT.
Qui me Stygias mittet ad umbras.
|
|
|
NVTR. Omina quaeso sint ista procul.
|
80
|
|
OCT.
Non vota meos tua nunc casus,
|
|
|
sed fata regunt.
|
|
|
NVTR.
Dabit afflictae meliora deus
|
|
|
tempora mitis; tu modo blando
|
|
|
vince
obsequio placata virum.
|
85
|
|
OCT. Vincam saevos ante leones
|
|
|
tigresque truces,
|
|
|
fera quam saevi corda tyranni.
|
|
|
Odit genitos
sanguine claro,
|
|
|
spernit
superos hominesque simul,
|
90
|
|
nec
fortunam capit ipse suam
|
|
|
quam
dedit illi per scelus ingens
|
|
|
infanda
parens. Licet ingratum
|
|
|
dirae
pudeat munere matris
|
|
|
hoc
imperium cepisse, licet
|
95
|
|
tantum
munus morte rependat,
|
|
|
feret
hunc titulum post fata tamen
|
|
|
femina longo semper in aevo.
|
|
|
NVTR. Animi retine verba furentis,
|
|
|
temere emissam
comprime vocem.
|
99b
|
|
OCT.
Toleranda quamvis patiar, haud umquam queant
|
100
|
|
nisi morte
tristi nostra finiri mala.
|
|
|
Genetrice
caesa, per scelus rapto patre,
|
|
|
orbata
fratre, miseriis luctu obruta,
|
|
|
maerore
pressa, coniugi invisa ac meae
|
|
|
subiecta
famulae luce non grata fruor,
|
105
|
|
trepidante
semper corde non mortis metu,
|
|
|
sed sceleris -- absit crimen a fatis meis,
|
|
|
mori
iuvabit; poena nam gravior nece est
|
|
|
videre tumidos et truces miserae mihi
|
|
|
vultus
tyranni iungere atque hosti oscula,
|
110
|
|
timere nutus cuius obsequium meus
|
|
|
haud ferre posset fata post fratris dolor
|
|
|
scelere
interempti, cuius imperium tenet
|
|
|
et sorte gaudet auctor infandae necis.
|
|
|
Quam saepe
tristis umbra germani meis
|
115
|
|
offertur
oculis, membra cum solvit quies
|
|
|
et fessa
fletu lumina oppressit sopor:
|
|
|
modo facibus atris armat infirmas manus
|
|
|
oculosque et ora fratris infestus petit,
|
|
|
modo trepidus idem refugit in thalamos meos;
|
120
|
|
persequitur hostis atque inhaerenti mihi
|
|
|
violentus ensem per latus nostrum rapit.
|
|
|
Tunc tremor et ingens excutit somnos pavor
|
|
|
renovatque luctus et metus miserae mihi.
|
|
|
Adice his superbam paelicem, nostrae domus
|
125
|
|
spoliis nitentem, cuius in munus suam
|
|
|
Stygiae parentem natus imposuit rati,
|
|
|
quam dira
post naufragia superato mari,
|
|
|
ferro
interemit saevior pelagi fretis:
|
|
|
quae spes salutis post nefas tantum mihi?
|
130
|
|
Inimica victrix imminet thalamis meis
|
|
|
odioque
nostri flagrat et pretium stupri
|
|
|
iustae
maritum coniugis poscit caput.
|
|
|
Emergere umbris et fer auxilium tuae
|
|
|
natae
invocanti, genitor, aut Stygios sinus
|
135
|
|
tellure
rupta pande, quo praeceps ferar.
|
|
|
NVTR. Frustra parentis invocas manes tui,
|
|
|
miseranda,
frustra, nulla cui prolis suae
|
|
|
manet inter
umbras cura: qui nato suo
|
|
|
praeferre
potuit sanguine alieno satum
|
140
|
|
genitamque fratris coniugem pactus sibi
|
|
|
toris nefandis flebili iunxit face.
|
|
|
Hinc orta series facinorum: caedes, doli,
|
|
|
regni
cupido, sanguinis clari sitis;
|
|
|
mactata
soceri concidit thalamis gener
|
145
|
|
victima, tuis ne fieret hymenaeis potens.
|
|
|
Pro facinus ingens! Feminae est munus datus
|
|
|
Silanus et cruore foedauit suo
|
|
|
patrios penates, criminis ficti reus.
|
|
|
Intravit hostis, ei mihi, captam domum,
|
150
|
|
dolis novercae principis factus gener
|
|
|
idemque
natus, iuvenis infandi ingeni,
|
|
|
scelerum
capacis, dira cui genetrix facem
|
|
|
accendit et te iunxit invitam metu.
|
|
|
Tantoque
victrix facta successu ferox
|
155
|
|
ausa
imminere est orbis imperio sacri.
|
|
|
Quis tot referre facinorum formas potest
|
|
|
et spes nefandas feminae et blandos dolos
|
|
|
regnum
petentis per gradus scelerum omnium?
|
|
|
Tunc sancta Pietas extulit trepidos gradus
|
160
|
|
vacuamque
Erinys saeva funesto pede
|
|
|
intravit aulam, polluit Stygia face
|
|
|
sacros penates, iura naturae furens
|
|
|
fasque omne rupit: miscuit coniunx viro
|
|
|
venena
saeva, cecidit atque eadem sui
|
165
|
|
mox scelere
nati; tu quoque extinctus iaces,
|
|
|
deflende
nobis semper infelix puer,
|
|
|
modo sidus orbis, columen augustae domus,
|
|
|
Britannice, heu me, nunc levis tantum cinis
|
|
|
et tristis
umbra; saeva cui lacrimas dedit
|
170
|
|
etiam noverca, cum rogis artus tuos
|
|
|
dedit cremandos membraque et vultus deo
|
|
|
similes
volanti funebris flamma abstulit.
|
|
|
OCT. Extinguat et me, ne manu nostra cadat!
|
|
|
NVTR. Natura vires non dedit tantas tibi.
|
175
|
|
OCT. Dolor ira maeror miseriae
luctus dabunt.
|
|
|
NVTR. Vince obsequendo potius
immitem virum.
|
|
|
OCT. Vt fratrem ademptum scelere
restituat mihi?
|
|
|
NVTR. Incolumis ut sis ipsa,
labentem ut domum
|
|
|
genitoris
olim subole restituas tua.
|
180
|
|
OCT. Expectat aliam principis
subolem domus;
|
|
|
me dira
miseri fata germani trahunt.
|
|
|
NVTR. Confirmet animum civium tantus
favor.
|
|
|
OCT. Solatur iste nostra, non relevat mala.
|
|
|
NVTR. Vis magna populi est. OCT. Principis maior tamen.
|
185
|
|
NVTR. Respiciet ipse coniugem. OCT. Paelex vetat.
|
|
|
NVTR. Invisa cunctis nempe. OCT. Sed cara est viro.
|
|
|
NVTR. Nondum uxor est. OCT. Iam fiet, et genetrix simul.
|
|
|
NVTR. Iuvenilis ardor impetu primo
furit,
|
|
|
languescit
idem facile nec durat diu
|
190
|
|
in Venere
turpi, ceu levis flammae vapor:
|
|
|
amor perennis coniugis castae manet.
|
|
|
Violare
prima quae toros ausa est tuos
|
|
|
animumque
domini famula possedit diu,
|
|
|
iam metuit eadem -- OCT. Nempe praelatam sibi.
|
195
|
|
NVTR.
Subiecta et humilis, atque monumenta extruit
|
|
|
quibus
timorem fassa testatur suum.
|
|
|
Et hanc levis
fallaxque destituet deus
|
|
|
volucer
Cupido: sit licet forma eminens,
|
|
|
opibus
superba, gaudium capiet breve.
|
200
|
|
Passa est
similes ipsa dolores
|
|
|
regina deum,
|
|
|
cum se
formas vertit in omnes
|
|
|
dominus
caeli divumque pater,
|
|
|
et modo
pennas sumpsit oloris
|
205
|
|
modo Sidonii cornua
tauri,
|
|
|
aureus idem
fluxit in imbri;
|
|
|
fulgent
caelo sidera Ledae,
|
|
|
patrio
residet Bacchus Olympo,
|
|
|
deus
Alcides possidet Heben
|
210
|
|
nec Iunonis iam timet
iras,
|
|
|
cuius
gener est qui fuit hostis.
|
|
|
Vicit
sapiens tamen obsequium
|
|
|
coniugis altae pressusque dolor:
|
|
|
sola
Tonantem tenet aetherio
|
215
|
|
secura toro maxima
Iuno,
|
|
|
nec
mortali captus forma
|
|
|
deserit
altam Iuppiter aulam.
|
|
|
Tu quoque, terris altera Iuno,
|
|
|
soror Augusti
coniunxque, graves
|
220
|
|
vince
dolores.
|
|
|
OCT.
Iungentur ante saeva sideribus freta
|
|
|
et ignis
undae, Tartaro tristi polus,
|
|
|
lux alma
tenebris, roscidae nocti dies,
|
|
|
quam cum
scelesti coniugis mente impia
|
225
|
|
mens nostra,
semper fratris extincti memor.
|
|
|
Vtinam
nefandi principis dirum caput
|
|
|
obruere flammis caelitum rector paret,
|
|
|
qui saepe
terras fulmine infesto quatit
|
|
|
mentesque
nostras ignibus terret sacris
|
230
|
|
novisque monstris; vidimus caelo iubar
|
|
|
ardens
cometam pandere infestam facem,
|
|
|
qua plaustra
tardus noctis alterna vice
|
|
|
regit Bootes, frigore Arctoo rigens:
|
|
|
en ipse diro
spiritu saevi ducis
|
235
|
|
polluitur aether, gentibus clades novas
|
|
|
minantur
astra, quas regit dux impius.
|
|
|
Non tam
ferum Typhona neglecto Iove
|
|
|
irata Tellus
edidit quondam parens:
|
|
|
hic gravior illo pestis, hic hostis deum
|
240
|
|
hominumque templis expulit superos suis
|
|
|
civesque
patria, spiritum fratri abstulit,
|
|
|
hausit cruorem matris -- et lucem videt
|
|
|
fruiturque
vita noxiam atque animam trahit!
|
|
|
Pro summe
genitor, tela cur frustra iacis
|
245
|
|
invicta
totiens temere regali manu?
|
|
|
In tam
nocentem dextra cur cessat tua?
|
|
|
Vtinam suorum facinorum poenas luat
|
248
|
|
orbis tyrannus, quem premit turpi iugo
|
250
|
|
morumque vitiis nomen Augustum inquinat!
|
|
|
NVTR. Indignus ille, fateor, est
thalamis tuis,
|
252
|
|
Nero
insitivus, Domitio genitus patre,
|
249
|
|
sed cede
fatis atque fortunae tuae,
|
253
|
|
alumna, quaeso
neve violentam move
|
|
|
iram mariti. Forsitan
vindex deus
|
255
|
|
existet aliquis, laetus et veniet dies.
|
|
|
OCT. Gravi deorum nostra iam pridem domus
|
|
|
urgetur ira,
prima quam pressit Venus
|
|
|
furore
miserae dura genetricis meae,
|
|
|
quae nupta demens nupsit incesta face,
|
260
|
|
oblita
nostri, coniugis, legum immemor.
|
|
|
Illi soluta crine,
succincta anguibus
|
|
|
ultrix Erinys venit ad Stygios toros
|
|
|
raptasque thalamis sanguine extinxit faces;
|
|
|
incendit ira principis pectus truci
|
265
|
|
caedem in nefandam: cecidit infelix parens,
|
|
|
heu, nostra
ferro meque perpetuo obruit
|
|
|
extincta
luctu; coniugem traxit suum
|
|
|
natumque ad umbras, prodidit lapsam domum.
|
|
|
NVTR. Renovare luctus parce cum fletu pios,
|
270
|
|
manes
parentis neve sollicita tuae,
|
|
|
graves furoris quae sui poenas dedit.
|
|
|
CHORVS ROMANORVM
|
|
|
Quae fama modo venit ad aures?
|
|
|
Vtinam falso credita
perdat
|
|
|
frustra
totiens iactata fidem,
|
275
|
|
nec nova coniunx
nostri thalamos
|
|
|
principis
intret teneatque suos
|
|
|
nupta
penates Claudia proles;
|
|
|
edat
partu pignora pacis
|
|
|
qua
tranquillus gaudeat orbis
|
280
|
|
servetque
decus Roma aeternum.
|
|
|
Fratris
thalamos sortita tenet
|
|
|
maxima
Iuno;
|
|
|
soror Augusti sociata toris
|
|
|
cur a patria
pellitur aula?
|
285
|
|
Sancta
quid illi prodest pietas
|
|
|
divusque pater?
|
286b
|
|
Quid
virginitas castusque pudor?
|
|
|
Nos quoque
nostri sumus immemores
|
|
|
post
fata ducis, cuius stirpem
|
|
|
prodimus aegro suadente metu.
|
290
|
|
Vera priorum virtus
quondam
|
|
|
Romana
fuit verumque genus
|
|
|
Martis
in illis sanguisque viris.
|
|
|
Illi
reges hac expulerunt
|
|
|
urbe
superbos
|
295
|
|
ultique
tuos sunt bene manes,
|
|
|
[virgo, dextra caesa parentis
|
|
|
ne servitium
paterere grave et
|
|
|
improba
ferret praemia victrix
|
|
|
dira
libido.
|
300
|
|
te quoque bellum
triste secutum est,]
|
|
|
mactata tua,
miseranda manu,
|
|
|
nata Lucreti,
|
|
|
stuprum saevi passa
tyranni.
|
|
|
Dedit
infandi sceleris poenas
|
|
|
cum
Tarquinio Tullia coniunx,
|
305
|
|
quae per caesi
membra parentis
|
|
|
egit saevos
impia currus
|
|
|
laceroque seni violenta rogos
|
|
|
nata negavit.
|
|
|
Haec quoque nati videre nefas
|
310
|
|
saecula
magnum,
|
|
|
cum Tyrrhenum
rate ferali
|
|
|
princeps captam fraude parentem
|
|
|
misit in aequor.
|
313b
|
|
Properant placidos linquere portus
|
|
|
iussi
nautae,
|
315
|
|
resonant remis pulsata freta;
|
|
|
fertur
in altum provecta ratis,
|
|
|
quae resoluto robore labens
|
|
|
pressa dehiscit
sorbetque mare.
|
|
|
Tollitur ingens clamor ad astra
|
320
|
|
cum
femineo mixtus planctu.
|
|
|
Mors ante oculos dira vagatur;
|
|
|
quaerit leti sibi quisque fugam:
|
|
|
alii
lacerae puppis tabulis
|
|
|
haerent
nudi fluctusque secant,
|
325
|
|
repetunt alii litora nantes;
|
|
|
multos
mergunt fata profundo.
|
|
|
Scindit
vestes Augusta
suas
|
|
|
laceratque comas
|
|
|
rigat
et maestis fletibus ora.
|
330
|
|
Postquam spes est nulla salutis,
|
|
|
ardens ira, iam victa malis:
|
|
|
"Haec" exclamat "mihi pro tanto
|
|
|
munere reddis praemia, nate?
|
|
|
Hac
sum, fateor, digna carina,
|
335
|
|
quae te genui, quae
tibi lucem
|
|
|
atque
imperium nomenque dedi
|
|
|
Caesaris amens.
|
|
|
Exere
vultus Acheronte tuos
|
|
|
poenisque
meis pascere, coniunx:
|
340
|
|
ego causa tuae,
miserande, necis
|
|
|
natoque tuo
funeris auctor
|
|
|
en, ut
merui, ferar ad manes
|
|
|
inhumata
tuos,
|
|
|
obruta
saevis aequoris undis."
|
345
|
|
Feriunt
fluctus ora loquentis,
|
|
|
ruit in
pelagus
|
|
|
rursumque salo pressa resurgit,
|
|
|
pellit
palmis cogente metu
|
|
|
freta,
set cedit fessa labori.
|
350
|
|
Mansit
tacitis in pectoribus
|
|
|
spreta tristi iam morte fides:
|
|
|
multi dominae ferre
auxilium
|
|
|
pelago
fractis viribus audent,
|
|
|
bracchia quamvis lenta trahentem
|
355
|
|
voce
hortantur manibusque levant.
|
|
|
Quid tibi saei
|
356b
|
|
fugisse
maris profuit undas?
|
|
|
Ferro es nati moritura tui,
|
|
|
cuius
facinus vix posteritas,
|
|
|
tarde
semper saecula credent.
|
360
|
|
Furit
ereptam pelagoque dolet
|
|
|
vivere
matrem
|
|
|
impius,
ingens geminatque nefas:
|
|
|
ruit in
miserae fata parentis
|
|
|
patiturque moram sceleris nullam.
|
365
|
|
Missus
peragit iussa satelles:
|
|
|
reserat dominae pectora
ferro.
|
|
|
Caedis
moriens illa ministrum
|
|
|
rogat
infelix,
|
|
|
utero
dirum condat ut ensem:
|
370
|
|
"Hic
est, hic est fodiendus" ait
|
|
|
"ferro, monstrum qui tale tulit."
|
|
|
Post
hanc vocem
|
|
|
cum
supremo mixtam gemitu
|
|
|
animam
tandem
|
375
|
|
per fera tristem
vulnera reddit.
|
|
|
|