OCTAVIA

          Iam vaga caelo sidera fulgens

          Aurora fugat,

          surgit Titan radiante coma

          mundoque diem reddit clarum.

          Age, tot tantis onerata malis,

     5

          repete assuetos iam tibi questus

          atque aequoreas vince Alcyonas,

          vince et volucres Pandionias:

          gravior namque his fortuna tua est.

          Semper, genetrix, deflenda mihi,

     10

          prima meorum causa malorum,

          tristes questus natae exaudi,

          si quis remanet sensus in umbris.

          Vtinam ante manu grandaeva sua

          mea rupisset stamina Clotho,

     15

          tua quam maerens vulnera vidi

          oraque foedo sparsa cruore!

          O lux semper funesta mihi,

          tempore ab illo

          lux est tenebris invisa magis:

     20

          tulimus saevae iussa novercae,

          hostilem animum vultusque truces.

          Illa illa meis tristis Erinys

          thalamis Stygios praetulit ignes

          teque extinxit, miserande pater,

     25

          modo cui totus paruit orbis

          cuique Britanni

     28^a

          ultra Oceanum terga dedere,

     29  28^b

          ducibus nostris ante ignoti

          iurisque sui.

     30

          Coniugis, heu me, pater, insidiis

          oppresse iaces servitque domus

          cum prole tua capta tyranno.

NVTRIX

Fulgore primo captus et fragili bono

fallacis aulae quisquis attonitus stupet,

     35

subito latentis ecce Fortunae impetu

modo praepotentem cernat eversam domum

stirpemque Claudi, cuius imperio fuit

subiectus orbis, paruit liber diu

Oceanus et recepit invitus rates.

     40

En qui Britannis primus imposuit iugum,

ignota tantis classibus texit freta

interque gentes barbaras tutus fuit

et saeva maria, coniugis scelere occidit;

mox illa gnati: cuius extinctus iacet

     45

frater venenis. Maeret infelix soror

eademque coniunx nec graves luctus valet

ira coacta tegere crudelis viri;

quem spancta refugit semper, atque odio pari

ardens mariti mutua flagrat face.

     50

Animum dolentis nostra solatur fides

pietasque frustra: vincit immitis dolor

consilia nostra nec regi mentis potest

generosus ardor, sed malis vires capit.

Heu quam nefandum prospicit noster timor

     55

scelus, quod utinam numen avertat deum.

          OCTAVIA   NVTRIX

          O Mea nullis aequanda malis

          fortuna, licet

          repetam luctus, Electra tuos.

          Tibi maerenti caesum licuit

     60

          flere parentem,

          scelus ulcisci vindice fratre,

          tua quem pietas hosti rapuit

          texitque fides:

          me crudeli sorte parentes

     65

          raptos prohibet lugere timor

          fratrisque necem deflere vetat,

          in quo fuerat spes una mihi

          totque malorum breve solamen.

          Nunc in luctus servata meos

     70

          magni resto nominis umbra.

          NVTR. Vox en nostras perculit aures

          tristis alumnae; cesset thalamis

          inferre gradus tarda senectus?

          OCT. Excipe nostras lacrimas, nutrix,

     75

          testis nostri fida doloris.

          NVTR. Quis te tantis solvet curis,

          miseranda, dies?

          OCT. Qui me Stygias mittet ad umbras.

          NVTR. Omina quaeso sint ista procul.

     80

          OCT. Non vota meos tua nunc casus,

          sed fata regunt.

          NVTR. Dabit afflictae meliora deus

          tempora mitis; tu modo blando

          vince obsequio placata virum.

     85

          OCT. Vincam saevos ante leones

          tigresque truces,

          fera quam saevi corda tyranni.

          Odit genitos sanguine claro,

          spernit superos hominesque simul,

     90

          nec fortunam capit ipse suam

          quam dedit illi per scelus ingens

          infanda parens. Licet ingratum

          dirae pudeat munere matris

          hoc imperium cepisse, licet

     95

          tantum munus morte rependat,

          feret hunc titulum post fata tamen

          femina longo semper in aevo.

          NVTR. Animi retine verba furentis,

          temere emissam comprime vocem.

     99^b

OCT. Toleranda quamvis patiar, haud umquam queant

     100

nisi morte tristi nostra finiri mala.

Genetrice caesa, per scelus rapto patre,

orbata fratre, miseriis luctu obruta,

maerore pressa, coniugi invisa ac meae

subiecta famulae luce non grata fruor,

     105

trepidante semper corde non mortis metu,

sed sceleris -- absit crimen a fatis meis,

mori iuvabit; poena nam gravior nece est

videre tumidos et truces miserae mihi

vultus tyranni iungere atque hosti oscula,

     110

timere nutus cuius obsequium meus

haud ferre posset fata post fratris dolor

scelere interempti, cuius imperium tenet

et sorte gaudet auctor infandae necis.

Quam saepe tristis umbra germani meis

     115

offertur oculis, membra cum solvit quies

et fessa fletu lumina oppressit sopor:

modo facibus atris armat infirmas manus

oculosque et ora fratris infestus petit,

modo trepidus idem refugit in thalamos meos;

     120

persequitur hostis atque inhaerenti mihi

violentus ensem per latus nostrum rapit.

Tunc tremor et ingens excutit somnos pavor

renovatque luctus et metus miserae mihi.

Adice his superbam paelicem, nostrae domus

     125

spoliis nitentem, cuius in munus suam

Stygiae parentem natus imposuit rati,

quam dira post naufragia superato mari,

ferro interemit saevior pelagi fretis:

quae spes salutis post nefas tantum mihi?

     130

Inimica victrix imminet thalamis meis

odioque nostri flagrat et pretium stupri

iustae maritum coniugis poscit caput.

Emergere umbris et fer auxilium tuae

natae invocanti, genitor, aut Stygios sinus

     135

tellure rupta pande, quo praeceps ferar.

NVTR. Frustra parentis invocas manes tui,

miseranda, frustra, nulla cui prolis suae

manet inter umbras cura: qui nato suo

praeferre potuit sanguine alieno satum

     140

genitamque fratris coniugem pactus sibi

toris nefandis flebili iunxit face.

Hinc orta series facinorum: caedes, doli,

regni cupido, sanguinis clari sitis;

mactata soceri concidit thalamis gener

     145

victima, tuis ne fieret hymenaeis potens.

Pro facinus ingens! Feminae est munus datus

Silanus et cruore foedauit suo

patrios penates, criminis ficti reus.

Intravit hostis, ei mihi, captam domum,

     150

dolis novercae principis factus gener

idemque natus, iuvenis infandi ingeni,

scelerum capacis, dira cui genetrix facem

accendit et te iunxit invitam metu.

Tantoque victrix facta successu ferox

     155

ausa imminere est orbis imperio sacri.

Quis tot referre facinorum formas potest

et spes nefandas feminae et blandos dolos

regnum petentis per gradus scelerum omnium?

Tunc sancta Pietas extulit trepidos gradus

     160

vacuamque Erinys saeva funesto pede

intravit aulam, polluit Stygia face

sacros penates, iura naturae furens

fasque omne rupit: miscuit coniunx viro

venena saeva, cecidit atque eadem sui

     165

mox scelere nati; tu quoque extinctus iaces,

deflende nobis semper infelix puer,

modo sidus orbis, columen augustae domus,

Britannice, heu me, nunc levis tantum cinis

et tristis umbra; saeva cui lacrimas dedit

     170

etiam noverca, cum rogis artus tuos

dedit cremandos membraque et vultus deo

similes volanti funebris flamma abstulit.

OCT. Extinguat et me, ne manu nostra cadat!

NVTR. Natura vires non dedit tantas tibi.

     175

OCT. Dolor ira maeror miseriae luctus dabunt.

NVTR. Vince obsequendo potius immitem virum.

OCT. Vt fratrem ademptum scelere restituat mihi?

NVTR. Incolumis ut sis ipsa, labentem ut domum

genitoris olim subole restituas tua.

     180

OCT. Expectat aliam principis subolem domus;

me dira miseri fata germani trahunt.

NVTR. Confirmet animum civium tantus favor.

OCT. Solatur iste nostra, non relevat mala.

NVTR. Vis magna populi est. OCT. Principis maior tamen.

     185

NVTR. Respiciet ipse coniugem. OCT. Paelex vetat.

NVTR. Invisa cunctis nempe. OCT. Sed cara est viro.

NVTR. Nondum uxor est. OCT. Iam fiet, et genetrix simul.

NVTR. Iuvenilis ardor impetu primo furit,

languescit idem facile nec durat diu

     190

in Venere turpi, ceu levis flammae vapor:

amor perennis coniugis castae manet.

Violare prima quae toros ausa est tuos

animumque domini famula possedit diu,

iam metuit eadem -- OCT. Nempe praelatam sibi.

     195

NVTR. Subiecta et humilis, atque monumenta extruit

quibus timorem fassa testatur suum.

Et hanc levis fallaxque destituet deus

volucer Cupido: sit licet forma eminens,

opibus superba, gaudium capiet breve.

     200

          Passa est similes ipsa dolores

          regina deum,

          cum se formas vertit in omnes

          dominus caeli divumque pater,

          et modo pennas sumpsit oloris

     205

          modo Sidonii cornua tauri,

          aureus idem fluxit in imbri;

          fulgent caelo sidera Ledae,

          patrio residet Bacchus Olympo,

          deus Alcides possidet Heben

     210

          nec Iunonis iam timet iras,

          cuius gener est qui fuit hostis.

          Vicit sapiens tamen obsequium

          coniugis altae pressusque dolor:

          sola Tonantem tenet aetherio

     215

          secura toro maxima Iuno,

          nec mortali captus forma

          deserit altam Iuppiter aulam.

          Tu quoque, terris altera Iuno,

          soror Augusti coniunxque, graves

     220

          vince dolores.

OCT. Iungentur ante saeva sideribus freta

et ignis undae, Tartaro tristi polus,

lux alma tenebris, roscidae nocti dies,

quam cum scelesti coniugis mente impia

     225

mens nostra, semper fratris extincti memor.

Vtinam nefandi principis dirum caput

obruere flammis caelitum rector paret,

qui saepe terras fulmine infesto quatit

mentesque nostras ignibus terret sacris

     230

novisque monstris; vidimus caelo iubar

ardens cometam pandere infestam facem,

qua plaustra tardus noctis alterna vice

regit Bootes, frigore Arctoo rigens:

en ipse diro spiritu saevi ducis

     235

polluitur aether, gentibus clades novas

minantur astra, quas regit dux impius.

Non tam ferum Typhona neglecto Iove

irata Tellus edidit quondam parens:

hic gravior illo pestis, hic hostis deum

     240

hominumque templis expulit superos suis

civesque patria, spiritum fratri abstulit,

hausit cruorem matris -- et lucem videt

fruiturque vita noxiam atque animam trahit!

Pro summe genitor, tela cur frustra iacis

     245

invicta totiens temere regali manu?

In tam nocentem dextra cur cessat tua?

Vtinam suorum facinorum poenas luat

     248

orbis tyrannus, quem premit turpi iugo

     250

morumque vitiis nomen Augustum inquinat!

NVTR. Indignus ille, fateor, est thalamis tuis,

     252

Nero insitivus, Domitio genitus patre,

     249

sed cede fatis atque fortunae tuae,

     253

alumna, quaeso neve violentam move

iram mariti. Forsitan vindex deus

     255

existet aliquis, laetus et veniet dies.

OCT. Gravi deorum nostra iam pridem domus

urgetur ira, prima quam pressit Venus

furore miserae dura genetricis meae,

quae nupta demens nupsit incesta face,

     260

oblita nostri, coniugis, legum immemor.

Illi soluta crine, succincta anguibus

ultrix Erinys venit ad Stygios toros

raptasque thalamis sanguine extinxit faces;

incendit ira principis pectus truci

     265

caedem in nefandam: cecidit infelix parens,

heu, nostra ferro meque perpetuo obruit

extincta luctu; coniugem traxit suum

natumque ad umbras, prodidit lapsam domum.

NVTR. Renovare luctus parce cum fletu pios,

     270

manes parentis neve sollicita tuae,

graves furoris quae sui poenas dedit.

                CHORVS ROMANORVM

          Quae fama modo venit ad aures?

          Vtinam falso credita perdat

          frustra totiens iactata fidem,

     275

          nec nova coniunx nostri thalamos

          principis intret teneatque suos

          nupta penates Claudia proles;

          edat partu pignora pacis

          qua tranquillus gaudeat orbis

     280

          servetque decus Roma aeternum.

          Fratris thalamos sortita tenet

          maxima Iuno;

          soror Augusti sociata toris

          cur a patria pellitur aula?

     285

          Sancta quid illi prodest pietas

          divusque pater?

     286^b

          Quid virginitas castusque pudor?

          Nos quoque nostri sumus immemores

          post fata ducis, cuius stirpem

          prodimus aegro suadente metu.

     290

          Vera priorum virtus quondam

          Romana fuit verumque genus

          Martis in illis sanguisque viris.

          Illi reges hac expulerunt

          urbe superbos

     295

          ultique tuos sunt bene manes,

          [virgo, dextra caesa parentis

          ne servitium paterere grave et

          improba ferret praemia victrix

          dira libido.

     300

          te quoque bellum triste secutum est,]

          mactata tua, miseranda manu,

          nata Lucreti,

          stuprum saevi passa tyranni.

          Dedit infandi sceleris poenas

          cum Tarquinio Tullia coniunx,

     305

          quae per caesi membra parentis

          egit saevos impia currus

          laceroque seni violenta rogos

          nata negavit.

          Haec quoque nati videre nefas

     310

          saecula magnum,

          cum Tyrrhenum rate ferali

          princeps captam fraude parentem

          misit in aequor.

     313^b

          Properant placidos linquere portus

          iussi nautae,

     315

          resonant remis pulsata freta;

          fertur in altum provecta ratis,

          quae resoluto robore labens

          pressa dehiscit sorbetque mare.

          Tollitur ingens clamor ad astra

     320

          cum femineo mixtus planctu.

          Mors ante oculos dira vagatur;

          quaerit leti sibi quisque fugam:

          alii lacerae puppis tabulis

          haerent nudi fluctusque secant,

     325

          repetunt alii litora nantes;

          multos mergunt fata profundo.

          Scindit vestes Augusta suas

          laceratque comas

          rigat et maestis fletibus ora.

     330

          Postquam spes est nulla salutis,

          ardens ira, iam victa malis:

          "Haec" exclamat "mihi pro tanto

          munere reddis praemia, nate?

          Hac sum, fateor, digna carina,

     335

          quae te genui, quae tibi lucem

          atque imperium nomenque dedi

          Caesaris amens.

          Exere vultus Acheronte tuos

          poenisque meis pascere, coniunx:

     340

          ego causa tuae, miserande, necis

          natoque tuo funeris auctor

          en, ut merui, ferar ad manes

          inhumata tuos,

          obruta saevis aequoris undis."

     345

          Feriunt fluctus ora loquentis,

          ruit in pelagus

          rursumque salo pressa resurgit,

          pellit palmis cogente metu

          freta, set cedit fessa labori.

     350

          Mansit tacitis in pectoribus

          spreta tristi iam morte fides:

          multi dominae ferre auxilium

          pelago fractis viribus audent,

          bracchia quamvis lenta trahentem

     355

          voce hortantur manibusque levant.

          Quid tibi saei

     356^b

          fugisse maris profuit undas?

          Ferro es nati moritura tui,

          cuius facinus vix posteritas,

          tarde semper saecula credent.

     360

          Furit ereptam pelagoque dolet

          vivere matrem

          impius, ingens geminatque nefas:

          ruit in miserae fata parentis

          patiturque moram sceleris nullam.

     365

          Missus peragit iussa satelles:

          reserat dominae pectora ferro.

          Caedis moriens illa ministrum

          rogat infelix,

          utero dirum condat ut ensem:

     370

          "Hic est, hic est fodiendus" ait

          "ferro, monstrum qui tale tulit."

          Post hanc vocem

          cum supremo mixtam gemitu

          animam tandem

     375

          per fera tristem vulnera reddit.