54 (luglio-novembre 1084)

Gregorius episcopus seruus seruorum Dei omnibus in Christo fidelibus apostolicam sedem reuera diligentibus salutem et apostolicam benedictionem.

Peruenit, fratres karissimi, peruenit ut estimamus ad notitiam uestram quia nostro tempore innouatum est quod in psalmis inquirendo dicitur: "Quare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrae, et principes conuenerunt in unum aduersus Dominum et aduersus christum eius." Principes enim gentium et principes sacerdotum cum magna multitudine convenerunt in unum aduersus Christum, omnipotentis Dei filium, et aduersus apostolum eius Petrum, ut christianam religionem extinguerent et hereticam prauitaten propagarent. Sed Deo miserante illos qui confidunt in Domino nullo terrore nullaque crudelitate uel mundanae gloriae promissione ad suam potuerunt deflectere impietatem. Pro nulla quippe alia qualibet ratione contra nos inique conspirantes manus erexerunt nisi quia periculum sanctae ecclesiae noluimus silentio praeterire et his qui eandem sponsam Dei non erubescunt in seruitutem redigere. In omibus enim terris licet etiam pauperculis mulierculis suae patriae lege suaque uoluntate uirum accipere legitime; sanctae uero ecclesiae, quae est sponsa Dei et mater nostra, non licet secundum impiorum uotum et detestabilem consuetudinem diuina lege propriaque uoluntate suo sponso legaliter in terris adherere. Non enim pati debemus ut filii sanctae ecclesiae hereticis, adulteris, et inuasoribus quasi patribus subiciantur atque ab eis uelut adulterina infamia notentur. Hinc multa mala, diuersa pericula, et inaudita crudelitatis scelera qualiter sint exorta a nostris legatis luce clarius ueraque relatione potestis addiscere, et si reuera doletis et contristamini de ruina chritianae religionis et confusione eique uultis manum praebere adiutorii, intrinsecus certo tacti dolore, ab eisdem instrui satis potestis. Sunt enim beato Petro fidelissimi et inter primos domus eius unusquisque in suo ordine adnumerati, qui nullo terrore nullaque temporalium rerum promissione potuerunt in aliquo ab eius fidelitate et defensione auelli et a gremio sanctae matris ecclesiae separari.

Sed quia, sicut nouit uestra fraternitas, licet indigno et peccatori diuinitus per prophetam dicitur: "Super montem excelsum" et reliqua, et iterum: "Clama, ne cesses" uelim nolim, omni postposita uerecundia, timore quoque uel alicuius terreno amore, evangelizo, clamo, clamo, et iterum clamo et adnuncio uobis quia christiana religio et uera fides quam filius Dei de caelo ueniens per patres nostros nos docuit in secularem uersa prauam consuetudinem, heu pro dolor! ad nichilum pene deuenit et immutato antiquo colore, cecidit non solum in diaboli uerum etiam in Iudeorum Sarracenorum atque paganorum derisionem. Illi enim leges suas, licet hoc tempore ad nullam animarum salutem utiles, nullisque miraculis, sicut lex nostra aeterni regis frequenti attestatione, clarificatas et corroboratas, prout credunt obseruant. Nos autem seculi inebriati amore et uana decepti ambitione, omni religione et honestate cupiditati atque superbiae postpositis, exleges et quasi fatui uidemur, quia praesentis uitae et futurae salutem et honorem sicut patres nostri non habemus nec etiam sicut oportet speramus. Et si sunt aliqui licet rarissimi qui Deum timeant, pro se utcumque non pro communi fratrum salute decertant prompta uoluntate. Qui uel quot sunt qui pro timore uel amore omnipotentis Dei, in quo uiuimus, mouemur, et sumus, tantum desudent uel usque ad mortem laborent, quantum seculares milites pro dominis suis uel etiam pro amicis et subditis? Ecce multa milia hominum secularium pro dominis suis cotidie currunt in mortem; pro caelesti uero Deo et redemptore nostro non solum in mortem non currunt, uerum etiam quorumdam hominum inimicitias subire contepmnunt. Et si sunt aliqui, immo Deo miserante sunt licet perpaucissimi, qui in faciem impiis usque ad mortem resistere pro amore christianae legis contendunt, non solum a fratribus ut dignum est non adiuuantur sed etiam imprudentes et minus discreti ut dementes habentur. Sed quia hec et his similia specialiter imminent nobis ut uobis, indicemus quatenus Deo largiente uicia possimus a cordibus fratrum auellere et uirtutes in eis plantare. Rogamus et obsecramus in domino Ihesu, qui nos sua morte redemit, ut tribulationes et angustias quas patimur ab inimicis christianae religionis, cur et qualiter patiamur diligenter inuestigando intelligatis. Ex quo enim dispositione diuina mater aecclesia in trono apostolico me ualde indignum et Deo teste inuitum collocauit, summopere procuraui ut sancta aecclesia, sponsa Dei, domina et mater nostra, ad proprium rediens decus libera, casta, et catholica permaneret. Sed quia hosti antiquo hec omnino displicent, armauit contra nos membra sua ut omnia in contrarium uerteret. Ideo in nos immo in apostolicam sedem tanta fecit, quanta facere a tempore Constantini Magni imperatoris nequiuit. Nec ualde mirum, quia quanto plus antichristi tempus appropinquat tanto amplius christianam religionem extinguere decertat.

Nunc autem, fratres mei karissimi, diligenter quae uobis dico audite. Omnes qui in toto orbe christiano censentur nomine et christianam fidem uere cognoscunt, sciunt et credunt beatum Petrum, apostolorum principem, esse omnium christianorum patrem et primum post Christum pastorem, sanctamque Romanam aecclesiam omnium aecclesiarum matrem et magistram. Si ergo hoc creditis et indubitanter tenetis, rogo uos et praecipio ego, qualiscumque frater et indignus magister uester, per omnipotentem Deum, adiuuate et succurrite praedicto patri uestro et matri, si per eos absolutionem omnium peccatorum et benedictionem atque gratiam in hoc seculo et in futuro habere desideratis. Omnipotens Deus, a quo bona cuncta procedunt, mentem uestram semper illuminet eamque sua dilectione ac proximi fecundet, ut mereamini praefatum patrem uestrum et matrem certa deuotione debitores uobis facere et ad eorum societatem sine uerecundia peruenire. Amen.