CAPUT XXIII. Exploratorum qui missi erant ab hostibus importunitas, per quoddam domini Boamundi factum memoriale compescitur.

Rumor interea, et fama celebris jam universum repleverat Orientem, sed nec etiam austri regna et exteras nationes intactas reliquerat, tantas Christianorum advenisse copias, et urbem in manu valida obsedisse Antiochenam. Unde regum quisque pro suo statu sollicitus, exploratores ad nostrum dirigebant exercitum, ut per eos de moribus et virtute et proposito tantae multitudinis redderentur prudentiores: eratque tanta in castris eorum copia, ut pene singulis diebus, aliis abeuntibus, his qui eos miserant, statum exercitus nuntiaturi, recentes eisdem conditionibus advenirent. Nec erat difficile hujusmodi hominibus inter nostros latere, cum linguarum habentes commercium, alii Graecos, alii Surianos, alii Armenios se esse confingerent, et verborum idiomate, et moribus, et habitu talium personas exprimerent. Super eo quoque, ut reipublicae consuleretur, convenientes ad invicem, deliberare coeperunt principes quid fieri oporteret. Videntesque quod hujusmodi exploratores non facile erat a castris expellere, quoniam a praedictis nationibus, lingua, moribus et habitu penitus erant indifferentes. Interim donec plenius deliberetur, quid contra illos statuendum sit, optimum judicant consilia sua communicare paucioribus, ne per plures diffusa usque etiam ad illos pervenirent, qui in laesionem Christianae plebis, ea essent hostibus propalaturi. Cumque nihil aliud contra talium improbitatem excogitare possent amplius, dominus Boamundus, sicuti perspicacis erat ingenii, et mentis acumine pollebat, fertur dixisse principibus: Fratres et domini, omnem istam sollicitudinem projicite super nos. Nam nos, auctore Domino, conveniens huic morbo inveniemus remedium. Sic itaque soluto principum consistorio, quisque ad castra sua reversus est. Boamundus vero promissi memor, circa primum noctis crepusculum, cum alii per castra pro coenae apparatu more solito essent solliciti, educi praecipit Turcos aliquot, quos habebat in vinculis, et tradens eos carnificibus, jugulari mandat; et igne copioso supposito, quasi ad opus coenae, diligenter assari praecipit, et studiosius praeparari, praecipiens suis, quod si ab aliquibus interrogati essent, quidnam sibi talis coena vellet? responderent: Quod inter principes convenerat, ut quotquot deinceps de hostibus, aut eorum exploratoribus caperentur, omnes prandiis et principum et populi ex seipsis escas, via simili cogerentur persolvere. Audientes igitur, qui in expeditione erant, quod talia in castris domini Boamundi tractarentur, facti admirantes novitatem illuc concurrunt universi. Quo facto, qui in exercitu erant exploratores deterriti, totum esse serium et sine simulatione, quod decretum dicebatur, arbitrantes, ex eo quod acciderat evidens trahebant argumentum: timentesque ne simile quid eis contingeret, a castris egressi, redibant ad propria, his qui eos miserant dicentes: Quoniam populus hic, quarumlibet nationum, sed et ferarum exsuperat saevitiam: cui non sufficiat urbes, castella, et omnimodam hostium diripere substantiam; et eos vinculis mancipare, aut more hostium torquere inclementius, aut saltem occidere, nisi etiam et de carnibus eorum ventrem suum impleant, et adipe saginentur inimicorum. Exiit ergo sermo iste ad partes Orientis remotissimas; et non solum finitimas, verum longe positas exterruit nationes. Civitas quoque tota contremuit, verbi novitate et acerbitate facti conterrita. Sicque factum est per studium et operam domini Boamundi, ut haec exploratorum pestis ex parte quiesceret, minusque nostra hostibus divulgarentur consilia.