CAPUT VII. Fame invalescente, populus ad immundos invitus convertitur cibos.

Urbe igitur sic ex omni parte obsidione vallata, cum jam populo egredi vel ingredi et sua exterius procurare negotia non liceret, facta est nostrorum multo deterior conditio; nam cum nihil inferretur alimentorum, exorta est fames in civitate solito vehementior, ita ut prae defectu victualium et famis importune urgentis acerbitate, jejuna plebs propagandi cibi gratia, ad turpia nimis declinaret compendia. Non erat in escis, etiam apud delicatos, differentia; non erat mundorum ab immundis legalis illa distinctio; sed quod casus offerebat, sive gratis sive cum pretio, id in cibum vertebatur: inde venter rugiens et famelicus, si tamen ad hoc sufficiebat quod assumptum fuerat, implebatur. Non erat rubor nobilibus, non ingenuis verecundia, mensis alienis importunos se convivas ingerere, avide manibus alienis inhiare, importune petere quod saepius negabatur. Fugerat a matronis, quibus aliquando familiaris fuerat, pudor; a virginibus reverentia: et suorum oblita natalium, exhausta facie, vocibus flebilibus, et quae saxa possent movere pectora, non timentes repulsam, passim victum quaeritabant; quas autem famis acerbitas expugnare non poterat, ut rubore deposito, fronte indurata ad mendicandum descenderent, hae in abditis delitescentes, in seipsis tabescebant; mori magis eligentes quam se dare in publicum ut aliquid postularent. Erat denique intueri viros robustiores prius, quos virtus praecipua et nobilitas praeclara cunctis reddiderant conspicuos et insignes, innixos prae nimia debilitate baculis, per vicos et plateas artus circumferre semineces; vultu dejecto, etsi non voce, eleemosynam petere a transeuntibus. Intueri erat nihilominus pueros vagientes et adhuc lactis egentes alimonia, per compita passim expositos, quibus quae eos genuerant, materna denegabant obsequia, dum sibi non sufficerent ad hoc saltem, ut sibi aliquid peterent necessarium. Vix erat in tanto populo qui sibi sufficeret: universis pene sumptus defecerant; omnibusque, quasi in usum venerat mendicare. Aut si cui res adhuc domestica suppetebat, dum non occurrebat venale quod erat necessarium, nihilominus indigebat; quique apud suos in largiendis dapibus prius liberales judicabantur, et profusi, hi secessus quaerentes abditissimos et loca inaccessa caeteris, qualemqualem sumentes refectionem, his quae undecunque collegerant incumbebant avidius, nemini quod eis erat pro cibo communicantes. Quid plura? Camelos, equos, asinos, mulos et immunda quaelibet et indigna relatu, suffocata et morticina, quoties dabatur ex his aliquid habere, pro summis reputabant deliciis; et ex his importunam repellentes esuriem, miseram quocunque modo sustentabant vitam. Nec solum plebeios et mediae manus homines hujus tam miserabilis inediae calamitas involverat, verum et majoribus nimis importune se ingesserat principibus; eratque eis tanto molestior, quanto pluribus providentes, indigebant amplioribus; et suam, petentibus, negare non poterant munificentiam. Referre vero quid singulis acciderit majoribus, licet hoc habeant adhuc veterum traditiones, et quanta egestate pii pro Christo laboraverint principes, longe esset ab historiae compendio et speciales tractatus exigeret. Sed ut in summa dicatur, vix est quod aliqua contineat historia, tantos principes, tantumque exercitum, tantas alibi sine defectu et tam patienter pertulisse molestias.