CAPUT XVIII. Renovatur quaestio de lancea Domini: Inventor rogum intrat accensum; paucis post diebus moritur.

Renovata est ibi quaestio de lancea, quae apud Antiochiam reperta fuerat: utrum ea esset, qua de latere Domini sanguis et unda profluxit; an res esset commentitia. Dubitabat enim valde super hoc populus; sed et majores penitus fluctuabant incerti; aliis dicentibus quod vere ipsa esset, quae Domini cruore maduerat, ejus latus aperiens, et per inspirationem divinam in consolationem plebis revelata; aliis asseverantibus, quod versutiarum Tolosani comitis esset argumentum, et gratia quaestus adinventio ficta. Hujus autem dissensionis auctor erat praecipuus quidam Arnulphus, domini Normannorum comitis familiaris et capellanus; vir quidem litteratus, sed immundae conversationis et scandalorum procurator; de quo in sequentibus multa dicenda occurrent. Cumque diu super hoc in populo sermo hic discurreret contradictorius, hic qui eam revelationem sibi factam fuisse asserebat, ut populo fidem faceret et omnem toleret ambiguitatem, rogum copiosum praecepit accendi, pollicens se, auctore Domino, certo per ignem experimento fidem se facturum incredulis, quod nihil confictum, nihil commento adumbratum in eo facto intercessisset; sed sola revelatione divina, ad notitiam hominum et eorum consolationem, totum esset procuratum. Accenso igitur rogo copioso admodum, cujus incendii fervor etiam circumpositos terrere poterat, convenit universus populus a majore usque ad minorem, in ea sexta feria, quae sanctum Domini Pascha praecedit, in qua et mundi Salvator pro nostra salute passus esse legitur, ut tantae rei plenum haberet experimentum. Qui vero tam periculosum examen sponte subiturus erat dicebatur Petrus Bartholomei, clericus quidem, sed modice litteratus, et quantum ad humanum diem dijudicare pertinet, homo simplex videbatur; qui oratione facta in conspectu circumpositarum legionum, assumpta secum praedicta lancea, per ignem transivit, quantum populo videbatur, illaesus. Verum hoc ejus factum non solum non amputavit quaestionem, sed majorem suscitavit; nam infra paucos dies vita decessit, cujus accelerati obitus occasionem, cum homo sanus et vitalis prius videretur, quidam asserebant tentatum incendium, dicentes quod in eo tanquam fraudis patronus, mortis causam collegisset. Alii vero dicebant quod ab incendio sanus evaserat et incolumis; sed egressum ab igne, turbae, causa devotionis irruentes, oppresserant et contriverant eatenus, ut vitae finem ministrarent. Sicque res, quae in dubium venerat, nullam recipiens decisionem, majus induxit ambiguum.