CAPUT XXV. Rescriptum privilegii, continentis consonantiam pactorum inter Venetos et principes regni Hierosolymorum pro Tyrensi obsidione.

Sed ut nihil antiquitatis eorum quae interim occurrunt praetereamus, libet rescriptum privilegii, consonantiam pactorum inter Venetos et principes regni Hierosolymorum continentis, ad majorum rerum gestarum evidentiam ponere, quod sic habet:

In nomine sanctae et individuae Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus sancti.

Tempore quo Calixtus papa secundus et quartus Henricus Romanorum imperator Augustus, pace eodem anno inter regnum et sacerdotium super annuli et baculi controversia, celebrato Romae concilio, Deo auxiliante, peracta, alter Romanam Ecclesiam, alterque regnum regebat, Dominicus Michaelis Venetiae dux, Dalmatiae atque Croatiae regni princeps, innumera classium militiaeque multitudine, prius tamen ante importuosas Ascalonis ripas, paganorum classium regis Babyloniae gravissima strage facta, demum in Hierusalem partes, ad necessarium Christianorum patrocinium victoriosus advenit. Rex quippe Balduinus Hierusalem secundus, tunc temporis, peccatis nostris exigentibus, sub Balac principe Parthorum, paganorum laqueo cum pluribus aliis captivus tenebatur. Propterea nos quidem Gormandus, Dei gratia sanctae civitatis Hierusalem patriarcha, cum nostrae ecclesiae fratribus suffraganeis, domino Willelmo de Buris constabulario et Pagano cancellario, nobis cum totius regni Hierosolymitani socia Baronum militia conjuncta, Achone in ecclesia Sanctae Crucis convenientes; ejusdem regis Balduini promissiones, secundum litterarum suarum et nuntiorum prolocutiones, quas eidem Veneticorum duci suos per nuntios, usque Venetiam, rex ipse mandaverat, propria manu, et episcoporum sive cancellarii manu pacisque osculo, prout ordo noster exigit, datis: omnes vero barones, quorum nomina subscripta sunt, super sancta Evangelia subscriptas depactionum conventiones, sanctissimo evangelistae Marco, praedicto duci suisque successoribus, atque genti Veneticorum simul statuentes affirmavimus, quatenus sine aliqua contradictione, quae dicta et quemadmodum inferius subscripta sunt, ita et rata, et in futurum illibata, sibi suaeque genti in perpetuum permaneant. Amen.

In omnibus scilicet supradicti regis, ejusque successorum sub dominio, atque omnium suorum baronum civitatibus, ipsi Venetici ecclesiam et integram rugam, unamque plateam sive balneum, nec non et furnum habeant, jure haereditario in perpetuum possidenda, ab omni exactione libera, sicut sunt regis propria. Verum in platea Hierusalem tantum ad proprium habeant, quantum rex habere solitus est. Quod si apud Accon, furnum, molendinum, balneum, stateram, modios et buzas ad vinum, oleum, vel mel mensurandum in vico suo Veneti facere voluerint, omnibus inibi habitantibus absque contradictione quicunque voluerit coquere, molere, balneare, sicut ad propria regis libere liceat. Sed modiorum, staterae atque buzae mensuris, hoc modo uti liceat. Nam quando Venetici inter se negotiantur, cum propriis, id est Veneticorum mensuris mensurare debent; cum vero Venetici res suas aliis gentibus vendunt, cum suis, id est Veneticorum mensuris propriis vendere debent. Quando autem Venetici ab aliquibus gentibus extraneis quam Veneticis, commercio aliquid accipientes comparant, cum regiis mensuris datoque pretio accipere licet. Ad haec Venetici nullam dationem, vel secundum usum, vel secundum ullam rationem, nullo modo, intrando, stando, vendendo, comparando vel morando, aut exeundo de nulla penitus causa aliquam dationem persolvere debent, nisi solum quando veniunt, aut exeunt cum suis navibus peregrinos portantes: tunc quippe secundum regis consuetudinem, tertiam partem ipsi regi dare debent. Unde ipse rex Hierusalem, et nos omnes, duci Veneticorum de funda Tyri, ex parte regis, festo apostolorum Petri et Pauli, trecentos in unoquoque anno bizantios Saracenatos, ex debiti conditione persolvere debemus. Vobis quoque, duci Venetiae, et vestrae genti promittimus, quod nihil plus accipiemus ab illis gentibus, quae vobiscum negotiantur, nisi quantum soliti sunt dare, et quanta accipimus ab illis qui cum aliis negotiantur gentibus. Praeterea illam ejusdem plateae, rugaeque Achon partem unum caput in mansione Petri Zanni, aliud vero in Sancti Dimitri monasterio firmantem; et ejusdem rugae aliam partem, unam materiariam et duas lapideas mansiones habentes, quae quondam casulae de cannis esse solebant, quam rex Balduinus Hierusalem primitus beato Marco, dominoque duci Ordolafo, suisque successoribus in Sidonis acquisitione dedit; ipsas, inquam, partes, beato Marco, vobisque Dominico Michaeli, Venetiae duci, vestris quoque successoribus per praesentem paginam confirmamus; vobisque potestatem concedimus, tenendi, possidendi et quidquid vobis inde placuerit, in perpetuum faciendi. Super ejusdem autem rugae alia parte, a domo Bernardi de novo Castello, quae quondam Joannis fuerat Juliani, usque domum Guiberti de Joppen generis Laudae, recto tramite procedente, vobis eamdem quam rex habuerit potestatem penitus damus. Quin etiam nullus Veneticorum in totius terrae regis, suorumque baronum dominio, aliquam dationem in ingrediendo, vel ibi morando, aut exeundo per ullum ingenium dare debeat; sed sic liber sicut in ipsa Venetia sit. Si vero aliquod placitum, vel alicujus negotii litigationem, Veneticus erga. Veneticum habuerit, in curia Veneticorum diffiniatur. Vel si aliquis adversus Veneticum querelam aut litigationem se habere crediderit, in eadem curia Veneticorum determinetur. Verum si Veneticus super quemlibet alium hominem, quam Veneticum, clamorem fecerit, in curia regis emendetur. Insuper ubi Veneticus ordinatus vel inordinatus, quod nos sine lingua dicimus, obierit, res suae in potestatem Veneticorum reducantur. Si vero aliquis Veneticorum naufragium passus fuerit, nullum de suis rebus patiatur damnum. Si naufragio mortuus fuerit, suis haeredibus aut aliis Veneticis res suae remanentes reddantur. Praeterea super cujus gentis burgenses in vico et domibus Veneticorum habitantes, eamdem justitiam et consuetudines quas rex super suos, Venetici habeant. Denique duarum civitatum Tyri et Ascalonis tertiam partem, cum suis pertinentiis, et tertiam partem terrarum omnium sibi pertinentium, a die Sancti Petri, Saracenis tantum servientium, quae non sunt in Francorum manibus, alteram quarum, vel si, Deo auxiliante, utramque per eorum auxilium, aut aliquod ingenium in Christianorum potestatem Spiritus sanctus tradere voluerit; illam, inquam, tertiam partem, sicut dictum est, libere et regaliter, sicut rex duas, Venetici habituri in perpetuum, sine alicujus contradictionis impeditione, jure haereditario possideant.

Universaliter igitur supradictas conventiones ipsum regem, Deo auxiliante, si aliquando egressurus de captivitate est, nos Gormundus Hierusalem patriarcha confirmare per Evangelium faciemus. Si vero alter ad Hierosolymitanum regnum, in regem promovendus advenerit, aut superius ordinatas promissiones antequam promoveatur, sicut ante dictum est, ipsum confirmare faciemus; alioquin ipsum nullo modo ad regnum provehi assentiemus. Similiter easdem et eodem modo confirmationes, baronum successores et novi futuri barones facient. De causa vero Antiochena, quam vobis regem Balduinum secundum, sub eadem constitutionis depactione promisisse bene scimus, in Antiocheno principatu se vobis Veneticis daturum: videlicet sic in Antiochia, sicut in caeteris regis civitatibus, si quidem Antiocheni regalia promissionum foedera vobis attendere voluerint; nos idem Gormundus Hierusalem patriarcha, cum nostris episcopis, clero, baronibus populoque Hierusalem, consilium et auxilium vobis dantes, quod nobis dominus papa inde scripserit, bona fide totum adimplere, et haec omnia superiora, ad honorem Veneticorum promittimus.

Ego Gormundus Dei gratia Hierosolymorum patriarcha, propria nostra manu supradicta confirmo.
Ego Ebremarus Caesariensis archiepiscopus, haec eadem similiter confirmo.
Ego Bernardus Nazarenus episcopus similiter confirmo.
Ego Asquitinus Bethlehemita episcopus similiter confirmo.
Ego Rogerius Liddensis Sancti Georgii episcopus similiter confirmo.

Ego Gildoinus abbas Sanctae Mariae vallis Josaphat similiter confirmo.
Ego Gerardus prior Sancti Sepulcri similiter confirmo.
Ego Aicardus prior templi Domini similiter affirmo.
Ego Arnaldus prior montis Sion similiter affirmo.
Ego Willelmus de Buris, regis constabularius similiter affirmo.

Data apud Achon, per manus Pagani, regis Hierusalem cancellarii, anno 1123, indictione II.

WILLIAM OF TYRE