CAPUT XXII. Describitur insula, et quot et quibus ostiis mare ingrediatur Nilus. Nostri ejectis hostibus insulam occupant; fugit Siraconus in solitudinem.

Insula haec, unde nobis sermo est, apud eos Maheleth dicitur, bonis omnibus copiosior, et gleba uberi laetissima, ex divisione fluentorum Nili fit; ibi enim dividitur fluvius, partes, quas ab invicem separat, usque ad mare iterum non recepturus; sed tamen iterum non conveniens, quatuor ostiis mari se immiscet. Prima pars quae nostram Syriam respicit, inter duas antiquissimas urbes maritimas mare ingreditur, inter Tafnim et Pharamiam; se alterius aedificiis vicinior, locum praeterfluendo alluit; ab altera aliquantulum, quasi milliaribus tribus aut quatuor, distat; secunda apud Damiatam, urbem antiquam et nobilem, fretis adjungitur; tertia apud Sturionem; quarta apud Ressith (qui locus Alexandriae conterminus est, vix ab ea distans milliaribus quatuor aut circa id) marinis fluctibus excipiuntur. Quaerentibus sane nobis et investigantibus diligenter, nulla alia amnis hujus occurrunt ostia; unde miramur plurimum, antiquos Nilum septemfluum dixisse, quasi septem ostiis mare ingrediatur. Nec aliud nobis pro solutione occurrit, nisi aut serie saeculorum antiquissima locorum faciem alteratam, fluviumque, sicut aliis etiam amnibus solet crebrius accidere, alveum mutasse; aut pristinae aetatis viros, rei veritatem non esse assecutos; aut fortasse exuberante flumine, et solitis incrementis facto redundantiore, vias praeter istas quatuor, tumoris sui tempore, aquarum decursus reperit, per quas postmodum infra alveum receptus, pelagus desinit introire; quas si quae sunt, quia juges non habent aquas, sed more torrentium, certis tantum temporibus defluunt, inter ostia non computavimus. Occupata igitur insula, minor pars fluminis restabat; jamjamque inclarescente die, hostes sommo soluti, nostros videntes abiisse, classe abducta, ad arma convolant, subitum nostrorum timentes incursum. Inde cum celeritate secuti, secus fluvium agmina trahentes, nostros conscpiciunt insulam occupasse, eamque quae transeunda restabat fluminis portionem, classe immissa quasi propriam vindicare. Castra igitur locant ex adverso, longe tamen a crepidine alvei aliquantulum, unde non habebant prorsus liberum ad aquas accessum; unde etiam equos adaquatum trahentes, inferius descendebant. Sequenti igitur die, propositum fuerat modis omnibus fortunam tentare et aperire ferro viam; cum ecce nocte illa, nobis ignorantibus, hostes descendunt; mane autem facto, videntes eos abiisse, flumine celerius transmisso, hostes insequi nostri festinant. Hic sane, accelerandi gratia, quo expeditius equites proficiscerentur, relictis pedestribus auxiliis, dominus rex cum solis equitibus ad iter accingitur. Dimisit tamen dominum Hugonem de Ibelim, et Chemel soldani filium cum multa tum nostrorum tum Aegyptiorum militia, qui Cahere, pontemque quem nostri perfecerant, a subitis hostium incursibus tuerentur. Hic traditae sunt nostris turres et universae nobilis illius urbis munitiones, domusque caliphae nostris hactenus incognita, eis pervia facta est, ita ut et ipse dominus et omnis ejus familia, salutis spem omnem in nostris tantum haberent. Tunc revelata sunt nostris illa Sancta sanctorum a saeculis abscondita; et stupenda prius, et paucis familiaria patuerunt arcana. Misit etiam dominus rex Gerardum de Pugi, et alterum soldani filium, Mahadam nomine, in ulteriorem fluminis ripam, iterum, cum utriusque gentis expeditione; qui si forte hostes amnem transire tentarent, ipsi eorum conatibus reniterentur. Depositis igitur, ut praediximus, ex maxima parte impedimentis, dominus rex hostem insequitur, contra decursus aquarum; ipsa enim regionis forma, certum dabat insequentibus de hostium itinere argumentum.