Capitulum XXXIII.

Igitur rex ad portam MesiamLXX pugnatorum milia vel amplius habens erupit, in campoque inter portam prefatam et fluvium Lithahe, qui Teutonica lingua Virvelt, quod nos vacantem campum dicere possumus, castra posuit. Dux etiam cum suis non longe ex altera parte eiusdem fluvii, qui imperii Romani et regni illius ex uno Danubii latere - nam ex altero Maraha fluvius - limes est, suos convocans, itidem castra metatur, missis exploratoribus, qui statum hostium diligenter inquirendo ediscerent. Altera die rex in predicto campo ad quandam ligneam aecclesiam accedit, ibique ab episcopis - nam eo usque in puerilibus annis positus nondum militem induerat - accepta sacerdotali benedictione ad hoc instituta armis accingitur. Post haec acies ordinat, militem instaurat, positis in capite duabus alis, in quibus sagittarii, quatinus vim hostium eminus repellerent, erant, et e regione una magna acie, cui avunculus suus Bela dux preerat, in propria legione, ut aiunt, plus quam XII milia equitum retinens. Dehinc fluvium Litahe ex inproviso, exploratoribus ducis non bene, propter quod missi erant, observantibus, transvadando permeat, apposito mox in vicinis igne. Dux itidem acies instituerat et iam, quid facto opus esset, consultabat, frustra exploratores, qui aut dolo aut pigricia tardabant, expectans. Cumque alii pugnandum, nonnulli ex alio latere amnis Viscahesuper quem residebat a termino ad duo tantum Teutonica miliaria distantem, expectandum atque robur hostium melius explorandum consulerent, subito fumus apparens ignis et hostium certum signum dedit, quibusdam ex nostris putantibus ac dicentibus ab hostibus in fugam versis propria castra ignibus data esse. Itaque dux - est enim manu fortis, mente audax, sed morae impaciens - subito arma corripit et, secus quam disciplina militaris et ordo exposcit, non pedetemptim incedens, sed precipitanter advolans in hostem ruit, suis gregatim adventantibus et dirupto legionum ordine confuse venientibus. Denique ex prepetis cursus nimia velocitate sagittariorum impetum, qui in duabus precedentibus alis positi erant, prevenit ac illas cum duobus comitibus, qui eisdem preerant, ferme funditus delevit. Post haec illas duas magnas acies, regis scilicet et avunculi sui ducis, impegit, ex regis legione nullo egrediente, sed tamquam in modum silvae fixa immobiliter manente. Iam iam Ungari de fuga cogitabant dorsaque vertere volebant, et ecce Teutonici, qui in posterioribus alis ducem suum sequebantur, fugam ineunt, duce ignorante vel ea quae fiebant ex pulveris multitudine, qui illis in partibus siccitatis tempore maximus esse solet, conspicere non valente. Barbari tunc primo vires sumunt ducique tamquam a suis destituto circumfunduntur. Dux tunc demum terga hosti dare compellitur ac tam pugnacis dexterae quam pulveris aerem obducentis beneficio belli periculis exemptus in vicinum oppidum Hyenis, quod olim a Romanis inhabitatum Favianis dicebatur, declinavit.

Ungari usque ad predictum fluvium tantum Viscahe hostes persequentes ad propria redeunt. Cecidit in hoc prelio virorum nobilium et illustrium pars magna, vulgi vero multitudo innumerabilis, maior tamen, ut dicitur, ex Ungaris. Cuius rei et tam dedecoris facinoris ultio nondum facta Deo opitulante a victrice presentis imperatoris dextera futura expectatur.