Capitulum VIII.

Aderant preterea diversarum nationum, utpote de Datia, [de] Pannonia, Italia seu de Burgundia, diversae legationes, quarum portitores se mutuo videntes atque certatim munera et supplicationes afferentes singuli singulis stuporem pariter et admirationem addidere.

Mense Octobre mediante imperator apud Bisuncium curiam celebraturus in Burgundiam iter aggreditur. Est autem Bisuncium una metropoleos eius terciae partis, in quas imperator gloriosus Karolus Magnus suum inter tres filios suos, omnes regio nomine gaudentes, divisit imperium, sita super amnem Tuba. In qua civitate pene omnibus proceribus terrae illius adunatis, multis quoque exterarum gentium hominibus, utpote Romanis, Apulis, Tuscis, Venetis, Italis, Francis, Anglis et Hyspanis, per legatos suos imperatoris adventum prestolantibus, festivissimo apparatu et sollempni favore excipitur. Tota siquidem terra eundem fortissimum cognoscens et clementissimum, amore pariter et timore permixto, novis illum fascibus honorare, novis laudibus attollere satagebat. At priusquam ad eius provinciae negotia seu ordinationem stilus se porrigat, de legatis Romani pontificis Adriani, ad quid venerint et quomodo recesserint, quia et auctoritas eius partis maior et causa gravior, dicendum nobis erit. Prolixitatem huius narrationis non causabitur, qui materiae pondus ac temporis, quo haec tempestas protracta est et protrahitur, diuturnitatem diligenter consideraverit. Personae nunciorum erant Rolandus tituli Sancti Marci presbiter cardinalis et cancellarius sanctae Romanae aecclesiae et Bernhardus tituli Sancti Clementis presbiter cardinalis, ambo divitiis, maturitate et gravitate insignes et pene omnibus aliis in Romana aecclesia auctoritate maiores. Causa vero adventus eorum speciem sinceritatis videbatur habere; sed fermentum et occasionem malorum intus latuisse postmodum evidenter deprehensum est. Principe ergo die quodam a strepitu et populi tumultu declinante, in cuiusdam oratorii privatiore recessu predicti nuncii in conspectum eius deducti ab eoque, ut oportebat, sicut qui boni se nuncii baiolos assererent, benigne et honeste recepti sunt. Exordium autem sermonis illorum in fronte ipsa notabile comparuit, quod tale fuisse dicitur: ÔSalutat vos beatissimus pater noster papa Adrianus et universitas cardinalium sanctae Romanae aecclesiae, ille ut pater, illi ut fratres'. Paucisque interpositis, litteras quas ferebant protulere. Quas et aliarum quae in hac turbulentia hinc inde discurrebant rescripta litterarum idcirco huic operi interserere curavi, ut quivis lector, qui in partem declinare voluerit, non meis verbis vel assertionibus, sed ipsarum partium propriis scriptis tractus et vocatus, libere eligat, utri parti suum velit accommodare favorem. Tenor denique litterarum talis erat: