Capitulum XXII.

Venerabili patri et fratri et amico karissimo Eberhardo, Dei gratia Babinbergensi episcopo, Heinricus, eadem gratia sanctae Romanae aecclesiae presbiter cardinalis tituli Sanctorum Nerei et Achillei, salutem in Domino. Sicut virtus imperatoria ex eorum, qui sibi assistunt, discretione monstratur, ita et ipsi, quorum munitur consilio, propriae conscientiae et honestati debent attendere, quia et ipsorum honor sic ad dominos spectare videtur, sicut et domini detrimentum in eos procul dubio refunditur et redundat. Eapropter, dilecte pater et venerande frater et amice karissime, vestram non tam docemus quam monemus prudentiam, ut imperialis dignitatis excellentiam, quantum in vobis est, in ea, quae ad pacem sunt et [ad] honestatem spectant, iugiter suadeatis. Subtilius enim et sincerius in his, quae ad Deum pertinent et iusticiae libertatem, ratio et discretio vestra intelligit et cognoscit, quam alii principes, quantumcumque nobiles sint, si tamen sacros canones et ea, quae olim a patribus disposita et ordinata sunt, non noverunt. Interfuistis ipse sicut unus ex nobis fidelissimus mediator eis, quae cum domino imperatore de pace aecclesiae et ipsius ordinata sunt in Alemannia, et eis, quae altera die nos secum fidelissime et ipse nobiscum benignissime de eadem pace tractavimus. Nunc autem ex litteris illis, quas celsitudini suae post reditum meum domino meo placuit destinare, quae videlicet nec stilum nec antiquam consuetudinem imperialium litterarum obtinebant, timemus multum, ne sit in diversa mutatus et alia modo sibi sit facies sensusque diversus. Replevit cor meum amaritudine et faciem meam confusione mutatio haec; quidquid honoris et iocunditatis et gloriae adportaveram mecum, ex litteris illis videtur esse sepultum atque obnubilatum. Ideo, dilectissime frater et amice karissime, episcopalis dignitas et sacerdotii ordo, in quo vos providentia divina constituit, moveant discretionem vestram et instruant, ut ad honorem Dei stetis et vestrum pro honestate et libertate aecclesiae, ut in antiquis limitibus aecclesiae integritas conservetur, ne temporibus vestris novis consiliis honestas usque modo turbata turbetur. Satis turbatum est, quidquid secundum consilium vestrum putabamus efficere, et dicimus vobis, quamdiu per homines rerum divinarum ignaros negotia portabuntur, stabiliri pax incepta non poterit. Sed si presentia vestra et domini prepositi Magdeburgensis consummandae pacis laborem susceperit, zelus Dei et scientia, qua preminetis uterque, finem pacificum ad honorem Dei et aecclesiae et imperatoris nostri gloriam per industriam vestram et studium vestrum facillime poterit obtinere. Alioquin, si tempore iracundiae repertus non fuerit, qui reconciliationi intendat et in cuius verbis possint ista scandala complanari, res ipsa forsan aliud exiget, et quod hodie integrum est, maior vehementia necessitatis disrumpet.

Eidem Heinrico Eberhardus Babenbergensis aecclesiae eadem gratia si quid est orationis et servicii omnimodam devotionem. Litteris vestrae paternitatis lectis et relectis, admirari satis non potui, quod esset illud verbum, immo quod esset illud ve, de quo scripseratis mihi, cum adhuc a me prorsus esset absconditum. Queritans autem inveni quod nolui et unde multum dolui, teste Deo, et multum doleo. Audivi, et conturbatus et contristatus sum; contremuerunt omnia ossa mea, adhesit cutis ossibus meis. Et quidem intellexi et cognovi, quod bono semini, non meo, sed vestro pacis et concordiae consilio, inimicus homo superseminaverit zizania.

Omnia mala a bonis principiis orta sunt. Sicut in sacro eloquio: Paravit Dominus vasa mortis et sagittas ardentes effecit, ita et in imperialibus gestis ac dictis simul ac scriptis pleraque repperiuntur, quae alios seducunt, alios edificant. Annales quandoque revolvuntur, apices imperiales recitantur forte in ea forma, quae illi aetati et tam bonitati quam simplicitati temporum illorum competebat, hominibus autem in directum loquentibus neque numerum numero commutantibus neque personas personis preposterantibus. Nunc vero mutata sunt omnia; sed non expallescat aurum, nec mutetur color optimus, nec dispergantur lapides sanctuarii in capite omnium platearum. Si qua exorbitatio consuetudinis modernae facta est, his exemplis facta est et hac occasione, quia flamma sopita denuo quodam vento resuscitata est per litteras, quas domnus papa nuper direxit domno imperatori super ea questione, quae vertitur inter Brixinenses et Pergamenos de contentione duorum castrorum, quas quidam pannosus et velut hostis et insidiator domno imperatori despective quodammodo obtrusit, et ultra non comparuit; quae videbantur duriores et quasi interdicti vim in se continentes, ne domnus imperator causae illius iudicium sibi assumeret. Haec autem scribo vobis, non ut queram palliare quae pallianda non sunt, sed ut vos et alii prudentes et timentes Deum facilius morbo subveniatis, causa morbi cognita. Hinc inde dicimus et scribimus cottidie: ÔVenite, venite; veniemus, veniemusÕ. Sedemus - salva multa vestrae sanctitatis reverentia dictum sit -, sedemus et oscitamus. Sedemus, inquam, ut ait quidam in Romana re publica, nocte diem, die noctem expectantes, et iam prudentes et scientes perimus. De me dico vobis, ut tutis loquar auribus: Nolo mali nuncii esse baiolus neque veniam, ut audiam vel referam amaras historias. Verba verbis obviant quasi pila minantia pilis. Ubi est sapientia, ubi prudentia in regno et sacerdotio? Separet nos Deus ab his, de quibus dicitur: Omnis sapientia eorum devorata est. Non dicatis nobis ultra: ÔVeniteÕ; sed potius vos claves habentes scientiae nos prevenite, non invitati venite et docete filios vestros non in amaritudine spiritus, sed in lenitate et multa mansuetudine. Parcat illis Deus, qui oleum quasi camino addentes inter patrem et filium, inter regnum et sacerdotium seminant discordias. Insipiens factus sum, vos coegistis me. Veniant pro Deo nuncii boni, portantes pacem, tamquam scientes et docentes nos instare oportune, importune. More solito scribantur litterae; adiuvante Domino Flebile principium melior fortuna sequetur, et tristicia vertetur in gaudium. Domnus imperator, superveniente nuncio vestro, propter quedam secreta negotia subito a castris discessit. Ideo neque ego meis insinuationibus certum responsum ab eo elicere neque vos litteras eius in continenti habere potuistis. Qualis sit, vos scitis. Diligentes se diligit, aliis alienum se facit, quia nondum perfecte didicit etiam inimicos diligere.

Epistola eiusdem ad [papam]. Cum et tacendi et loquendi tempus sit, quando commune instat periculum, desperationis potius quam religionis est servare silentium, omnium est conclamare, in unum concurrere ac ferre presidium. Quando autem impetus hostilis aut incendium ingruerit civitati, presertim eorum interest, qui vigiles civitatis sunt, eos qui in arce sunt, ipsum quoque patrem familias expergefacere ad subveniendum in necessitatis articulo. Hac officii mei consideratione et specialis debiti, quo teneor multis rationibus sanctae Romanae aecclesiae, ego, licet minimus episcoporum, qui nec sum dignus vocari episcopus, tam impudenter quam imprudenter exclamo ad vos, reverentissime pater et domine, hoc in tempore, quo nobis infirmioribus videtur imminere, quod multum pertimescimus, periculum. Et quidem ab illa olla, quam succensam ab aquilone vidit olim propheta, ignis quidam per scintillas occultas cepit erumpere, sed adhuc in fumo est et Deo gratias! nondum in flammam eluxit. Inter vos, domine, et filium vestrum, dominum nostrum imperatorem, verbotenus adhuc aliquid perturbationis est. Timendum valde et metuendum, ne verba verbis obviantia sua collisione flammam tandem excutiant, quae se latius diffundat in sacerdotio et regno; quod Deus avertat! Ipse filius vester, sicut nostis, dominus noster est, vos autem, quomodo Christus, magister et dominus. Nemo nostrum audet dicere hinc vel inde, cur hoc facitis aut dicitis. Optamus tantum et rogamus ea quae ad pacem sunt. Quodsi liceret salva reverentia verba singula trutinare et rationem singulorum exigere, in insipientia dico, non, ut arbitror, expediret, quia potius ignis sine mora discutiendus est, quam de igne, qua de parte venerit, disceptandum. Supra me esse scio quae loquor, sed in simplicitate cordis mei coram eo, qui super omnes et secretorum est conscius, haec loquor et, ex quo cepi semel, loquar adhuc vobis confidenter tamquam patri et domino. Omissis illis, quae aliter et aliter secundum varias auditorum et interpretum mentes possunt accipi, dignetur ex integro scribere vestra paternitas placide ac benigne filio vestro, domino nostro imperatori, et ad se paterno affectu eum revocare, promptum ad exhibendam vobis omnem reverentiam. Samuhel David suum amplectatur nec dimittat a se separari, ut nulla scissura clamidis fiat, quatinus Deus honoretur et aecclesia catholica tranquilla devotione laetetur.