Capitulum LVII.

Iamque ad civitatis pernitiem machinae plurimae admovebantur, iam turres in altum exstructae adplicari coeperant. Tum illi summa vi atque [animi] pertinatia resistere atque a muris turres arcere suisque instrumentis validis saxorum ictibus nostras machinas impellere. Effrenatis vero animis princeps obsistendum putans obsides eorum machinis alligatos ad eorum tormenta, quae vulgo mangas vocant et intra civitatem novem habebantur, decrevit obiciendos. Seditiosi, quod etiam aput barbaros incognitum et dictu quidem horrendum, auditu vero incredibile, non minus crebris ictibus turres impellebant, neque eos sanguinis et naturalis vinculi communio nec aetatis movebat miseratio; sicque aliquot ex pueris lapidibus icti miserabiliter interierunt, alii miserabilius adhuc vivi superstites crudelissimam necem et dirae calamitatis horrorem penduli expectabant. O facinus! Videres illinc liberos machinis annexos parentes implorare, crudelitatem eis et immanitatem aut verbis aut nutibus obiectare, econtra infelices patres pro infausta prole lamentari, sese miserrimos clamare nec tamen ab impulsionibus cessare. Consolatus est autem eos etiam aliquis eorum, ita dicens: ÔO beati, quibus mori bene quam male vivere continget! Ne timeatis mori, qui magna mala morte effugituri estis! Si viri fortes pro libertate certantes essemus, non oporteret nos quoque super hoc aut cunctari aut expectare monitorem. Nam mors quidem libertatem animis prestat, valdeque beati, qui pro patria mortui immortalitatis ordinem iam receperunt. Quam multi nostrorum antecessorum hac lege talique condicione alii torti tamque igne quam verberibus excruciati obierunt, alii vero semesi a bestiis ad secundum earum cibum vivi servati sunt. Miseriores vobis nos sumus, qui adhuc vivimus, qui sepe mortem optantes non accipimus. Dum enim quisque nostrorum secum reputans crudelem seu barbarorum seu gentilium suorum servitutem, videre coniuges ad turpitudinem duci, alius revinctus manibus vocem filii patrem implorantis exaudiet, alius vero infelices senes ad cineres patriae videbit assidere; haec, inquam, quisquam nostrorum considerans aspicere solem durabit, etiamsi vivere sine periculo possit? O utinam omnes fuissemus mortui, priusquam civitatem nostram Cremonensium manibus videremus excindi, priusquam patriam sanctam Papiensium impietate funditus erui conspiceremusÕ! Adhuc eum orare cupientem omnes interpellabant, et effrenato quodam impetu ad iaciendum incitabantur, hoc speciem esse fortitudinis rectique consilii existimantes, hostibus stuporem mentis admirationemque audatiae relinquere. Pauci quidem rationi cedentes filiis consulere voluissent, alios autem liberorum caedis amor invasit, malorum quae subditi hostibus passuri fuerant cogitationem habentes pro solatio necessitatis ad cedem. Et Crema tunc temporis taliter affecta seu potius afflicta fuerat.