Capitulum LXXVI.

Invictissimo et gloriosissimo domino suo Friderico Romanorum imperatori et semper augusto et venerabilibus patribus in Christi nomine congregatis fratres, qui Romae sunt, basilicae beati Petri principis apostolorum canonici, angeli magni consilii presentiam et Spiritus sancti consolantem gratiam. Patres sanctissimi, quos Deus elegit ad consolationem merentium et delinquentium correctionem, sicut ait apostolus, corripite inquietos, consolamini pusillanimes, intendite precibus nostris et ad dolorem nostrum leniendum consolationis manum extendite. Tanta est enim tamque diffusa meroris nostri materia, ut, unde debeamus exordium sumere, difficulter possimus invenire. Verum, quia materia doloris est et meroris, a luctu et merore ordiri decrevimus. Attendite ergo et videte, si est dolor sicut dolor noster, cum videamus matrem nostram Romanam aecclesiam, quondam fulgentem, a filiis suis, immo alienis, quia mentiti sunt ei quos enutrivit et exaltavit, ipsi autem spreverunt eam, contumeliose evisceratam et membris ex parte mutilatam, in ceno iacentem, contumeliam iacturamque suam nec sentientem. Unde cum Ieremia plorante suae Hierusalem destructionem plorantes dicimus: Non crediderunt reges terrae et universi habitatores orbis, quoniam ingrederetur hostis et inimicus per portas Hierusalem.

Vere Hierusalem erat mater nostra Romana aecclesia, quae cunctis ad se venientibus et querentibus pacem dabat. Nunc autem et dolentes dicimus, ut olim illa: Peccatum peccavit nostra Hierusalem, propterea instabilis facta est. Nec immerito propter peccata prophetarum eius et iniquitates sacerdotum eius erraverunt ceci in plateis, facies Domini divisit eos. Et vere. Vultus enim Domini super facientes mala, ut perdat de terra memoriam eorum. Unde plurimo rubore suffundimur. Vere peccatum peccavit hoc tempore nostra Hierusalem, invidia et odio et iniquitatibus multis, quae quia per omnia longum est enarrare, ad ostendendam Romani pontificis electionem et causam discordiae declarandam propositum convertemus. Domno igitur papa Adriano felicis memoriae prima vigilia Kalendis Septembr. viam universae carnis ingresso, convenit ilico maxima multitudo, cum quibus et senatores affuerunt, quorum consilio corpus Romam delatum est. Inter cardinales vero contentione crescente, convenit tandem inter eos, ut Romam redirent et concordem electionem facerent de aliquo cardinalium. Quod si non possent, quererent extraneam personam. Quod si nec sic possent convenire, ab electione quiescerent, donec invenirent idoneum virum, quem concorditer eligere deberent. Et hoc unanimiter ab omnibus confirmatum est. Post hoc autem statim Romam redierunt. Domnus Octavianus et quidam alii accesserunt ad obsequium defuncti. Quidam vero alii premiserunt auctorem scelerum Bosonem, primogenitum Sathanae, ut munitionem beati Petri occuparet, cuius custodes fidelitatem ei iuraverant domno papa Adriano vivente, eumque postea subsequentes eandem munitionem conscenderunt. Domnus autem Tusculanus palatium ascendit. Domnus Octavianus et domnus Rolandus cancellarius ad domos nostras venerunt et quidam alii. Vocati autem isti ab illis, qui munitionem observabant, responderunt se numquam ascensuros in munitionem, Bosonem verentes, ne, sicut eis relatum fuerat, a iuratis Bosonis caperentur. Et domnus cancellarius: ÔVadamÕ, inquit, Ôet eos ad vos descendere faciamÕ. Ivit cum eo diaconus de Carcere, nec redierunt, et sic per biduum de loco, ubi electionem facerent, convenire nequiverunt. Tandem die sabbati descendentibus illis de munitione, ascenderunt omnes post altare beati Petri et coeperunt de electione tractare. Cumque convenire non possent, dixerunt isti, qui concordiam et pacem aecclesiae desiderabant: ÔDate nobis electionem, et eligemus unum de vobis, aut habeatis vos electionem, et eligite quem vultis de nobis unumÕ; et noluerunt. Surrexit tandem velut iratus Oddo diaconus Sancti Georii et Aldebaldus Crassus cardinalis Sanctorum Apostolorum et Iohannes Neapolitanus, et accepto manto voluerunt inmantare domnum Rolandum cancellarium, sed saniore et meliori parte cardinalium ex parte Dei omnipotentis et beatorum principum apostolorum Petri et Pauli atque totius aecclesiae auctoritate prohibente non potuerunt. Facta autem hac prohibitione, iterum eum inmantare attemptaverunt, nec potuerunt, et cancellarium cum manto nullo modo tetigerunt; per eos tamen non stetit, quin inmantaretur. Caeterum clerus Romanus, qui in aecclesia beati Petri pro electione summi pontificis convenerat, audito clamore, cucurrerunt, circumdantes domnum Oddonem, qui erat cum cardinalibus iuxta altare beati Petri, et clamaverunt omnes dicentes: ÔDomnum Octavianum eligite, per quem solum aecclesia pacem potest habereÕ! Tunc petitione populi Romani et electione totius cleri, consentiente et desiderante universo capitulo basilicae beati Petri, domnus Octavianus cardinalis a saniori parte cardinalium electus est et manto indutus ac in sede beati Petri positus absque omni contradictione, cantantibus omnibus ÔTe Deum laudamusÕ in iubilo. Deinde, sicut mos est, domni cardinales et clerus Romanus totus, qui presens erat et qui postea confluxerat, populique Romani pars maxima pedes eius osculati sunt. Quod videns domnus Rolandus cancellarius et qui ei, sicut dicebatur, iuramento erant astricti, nec reclamaverunt nec aliquo modo contradixerunt, sed inclinato capite redeuntes munitionem quasi spe sua frustrati conscenderunt. Tunc domni cardinales, clerus, iudices, scrinarii, senatores, populus Romanus domnum electum, signis bandonis precedentibus, ad palatium usque cum iocunditate perduxerunt, Romano more clamantes: ÔPapa Victore santo Petru lo legeÕ. In crastinum autem quidam de clero Romano ascenderunt munitionem, et osculata manu domni cancellarii, coeperunt eum et qui cum eo erant rogare, ut paci aecclesiae provideret. Quidam autem de diaconibus curiae respondit eis velut indignans: ÔHeri pedes [domni] Octaviani, qui fratrem suum domnum cancellarium exuit manto et se induit, estis osculati et modo venitis ad nos?Õ Et domnus cancellarius: ÔNoliÕ, ait, Ôdomne cardinalis, dicere quod verum non est. Domnus Octavianus numquam exuit me [manto], quia numquam indutus fuiÕ. Sicque per totam ebdomadam illam domno cancellario et suis in aecclesia beati Petri morantibus, nono die descendentes Transtyberim, eo die et altero commorantes, undecimo exierunt et pervenerunt ad cisternam Neronis, in qua latuit Nero fugiens Romanos insequentes. Iuste cisternam adierunt, quia dereliquerunt fontem aquae vivae et foderunt sibi cisternas, cisternas dissipatas, quae continere non valent aquas. Et ibi die altero, qui duodecimus erat ab electione domni Victoris, induerunt cancellarium stolam et pallium erroris in destructionem et confusionem aecclesiae ibique primum cantabant ÔTe Deum laudamusÕ. Quis vestrum, o sanctissimi patres, audivit talia? Quantum in eis est, biceps hodie facta est Romana aecclesia. Nunc tacendum nobis est, ut domnus Otto palatinus comes et domnus Gwido comes de Blandera et domnus Heribertus prepositus, viri prudentissimi, imperatoriae maiestatis legati, vicem accipiant referendi, quid in domno cancellario et suis reppererint. Qui cum nota retulerint domni episcopi, domni imperatoris legati, quid hinc inde humilitatis et veritatis cognoverint, plenius poterunt enodare. In Urbe quoque cum Romanus clerus ad aecclesiam beati Petri ipsis presentibus conveniret, quid de facto isto persenserint, quoniam presentes esse credimus, referant ipsi, et ad hoc comprobandum duos de fratribus nostris, Petrum Christianum aecclesiae nostrae decanum et Petrum Gwidonis camerarium sanctae Romanae aecclesiae subdiaconum, sanctitati vestrae transmittimus, ut de his omnibus veritatis testimonium etiam viva voce perhibeant. In cena Domini nostri, in qua redemptionis humanae sacramenta peregit, duos gladios apostoli se habere professi sunt, quos et vos habetis; quid in eis et per eos agere debeatis, nullus vestrum ignorat. Ibi dictum est a Christo: Satis est. Et nos, qui Christi vestigia sequi debemus, vobis dominis nostris dicimus, huic operi finem facientes: ÔSatis estÕ. Omnipotentis sapientia Patris, qui novit et potest unire vota et voluntates omnium, doceat vos omnes et uniat ad confusionem Babylonicam destruendam et simoniam de aecclesia propellendam et pacem toti mundo desiderabilem in integrum reformandam!