XIII. De confessione peccatorum et paenitentia.

13.1. Ex eo unusquisque iustus esse incipit, ex quo sui accusator extiterit. Multi autem e contra semetipsos peccatores fatentur, et tamen semetipsos a peccato non subtrahunt.

13.2. Magna iam iustitiae pars est seipsum nosse homo quod prauus est, ut ex eo diuinae uirtuti subdatur humilius, ex quo suam infirmitatem agnoscit.

13.3. Bene se iudicat iustus in hac uita, ne iudicetur a Deo damnatione perpetua. Tunc autem iudicium de se quisque sumit, quando per dignam paenitentiam sua praua facta condemnat.

13.4. Amaritudo paenitentiae facit animum et sua facta subtilius discutere et dona Dei quae contempsit flendo commemorare. Nihil autem peius quam culpam agnoscere, nec deflere.

13.5. Duplicem habere debet fletum in paenitentia omnis peccator, siue quia per neglegentiam bonum non fecit, seu quia malum per audaciam perpetrauit. Quod enim oportuit non gessit, et gessit quod agere non oportuit.

13.6. Ille paenitentiam digne agit, qui reatum suum satisfactione legitima plangit, condemnando scilicet ac deflendo quae gessit, tanto in deplorando profusius, quanto extitit in peccando procliuius.

13.7. Ille paenitentiam digne agit, qui sic praeterita mala deplorat ut futura iterum non committat. Nam qui plangit peccatum, et iterum admittit peccatum, quasi si quis lauet laterem crudum, quem quanto magis elauerit, tanto amplius lutum facit.

13.8-9. Quamuis quisque sit peccator et impius, si ad paenitentiam conuertatur, consequi posse ueniam creditur. ­ Nullus enim de bonitate Dei dubitet, sed sola accipientium prauitas conferri sibi indulgentiam abnegat.

13.10. In hac uita tantundem paenitentiae patet libertas; post mortem uero nullam correctionis esse licentiam. Vnde et Dominus dicit: Me oportet operare opera eius qui me misit donec dies est; ueniet autem nox quando nemo potest operare. Hinc et propheta: date, inquit, Domino Deo uestro gloriam antequam contenebrescat; id est: antequam mors aeterna praeueniat, in hac uita dum estis, Deum per paenitentiam glorificate.

13.11. Adhuc in hoc saeculo paenitentiam operantibus Dei misericordia subuenit. In futuro autem iam non operamur, sed rationem nostrorum operum ponimus.

13.12. Per id deteriorantur plerumque iniqui, per quo per patientiam Dei spatium accipiunt emendandi; quam illi moram uiuendi non utuntur ad paenitentiam, sed ad peccandi usurpant audaciam. A malo autem in deterius uadit, qui tempus sibi ad paenitentiam indultum ad libertatem praui operis utitur.

13.13. Festinare debet ad Deum paenitendo unusquisque dum potest, ne si dum potest noluerit, cum tarde uoluerit omnino non possit. Proinde propheta ait: Quaerite Dominum dum inueniri potest; inuocate eum dum prope est. Et ubi inueniri potest, nisi in hac uita in qua etiam et prope est omnibus inuocantibus se? Nam tunc iam longe erit, quando dixerit: ite in ignem aeternum. Modo enim non uidetur, et prope est; tunc uidebitur, et prope non erit, quia et uideri poterit, et non poterit inueniri.

13.14-15. Si, quando quisque peccare potest, paenitet uitamque suam uiuens ab omni crimine corrigit, non dubium quod moriens ad aeternam transeat requiem. ­ Qui autem praue uiuendo paenitentiam in mortis agit periculo, sicut eius damnatio incerta est, sic remissio dubia. Qui ergo cupit certus esse in morte de indulgentia, sanus paeniteat, sanusque perpetrata facinora deleat.

13.16-17. Sunt qui paenitentibus securitatem cito polliceantur. Quibus bene per prophetam dicitur: Curant contritionem filiae populi mei cum ignominia, dicentes "pax" et non est pax. Cum ignominia igitur curat contritionem qui peccanti et non legitime paenitenti promittit securitatem. Vnde et sequitur: Confusi sunt qui abominationem fecerunt, id est, confusi sunt non paenitendo, sed poenas luendo. ­ Aliter enim confunditur coram iudice reus dum plectitur, atque aliter qui de malo opere erubescens corrigitur. Ille enim quia reprehensus est, confunditur; iste, quia se malum fecisse memoratur.

13.18. Quamuis per paenitentiam propitiatio peccatorum sit, sine metu tamen homo esse non debet, quia paenitentiae satisfactio diuino tantum pensatur iudicio, non humano. Proinde, quia miseratio Dei occulta est, sine intermissione flere necesse est. Neque enim unquam oportet paenitentem habere de peccatis securitatem. Nam securitas neglegentiam parit, neglegentia autem saepe incautum ad uitia transacta reducit.

13.19. Dum per paenitentiam expulsa fuerint ab homine uitia, si forte post haec, intercedente securitate, quaelibet culpa subrepserit confestim delectationes pristinae uitiorum mentem auidius inrepunt, pulsantesque hominem in consuetis operibus grauius pertrahunt, ita ut sint nouissima illius peiora prioribus.