XI. De homine.

11.1a. Omnia sub caelo propter hominem facta sunt, homo autem propter seipsum. Inde et omnia per figuram ad eius similitudinem referuntur.

11.1b. Communia homini omnia naturalia esse cum omnibus rebus quae constant, et in homine omnia contineri, atque in eo omnium rerum naturam consistere.

11.1c. Vniuersitati creaturae homo magna quaedam portio est, tantoque gradu est ceteris excellentior, quanto imagini diuinae uicinior.

11.1d-2. Quantum ceteris creaturis praestet homo dignitate uirtutis, ex ipsa reuerentia discitur creationis, dum omnia dixit Deus: Fiat, et facta sunt; creare uero hominem quadam aeterni consilii deliberatione uoluerit dicens: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram. - Quia enim boni sumus naturaliter conditi, culpae quodammodo merito contra naturam sumus effecti.

11.3. Sicut praesciuit Deus hominem peccaturum, ita et praesciuit qualiter illum per suam gratiam repararet, qui suo arbitrio deperire potuisset.

11.4. Originaliter Adam et Eua simul creati sunt. Specialiter uero postea mulier de latere uiri formata est. Pariter ergo conditi sunt utrique rationis ordine, non pariter temporis unitate

11.5. Vir ad imaginem Dei factus est, mulier ad imaginem uiri formata est, unde et illi lege naturae subiecta est

11.6. Item uir propter semetipsum factus est, mulier ob adiutorium uiri creata est.

11.7. Homo propter peccatum tunc traditus est diabolo quando audiuit: Terra es, et in terra ibis. Tunc enim dictum est diabolo: Terram manducabis. Vnde et propheta ait: Serpenti, puluis panis eius. Serpens enim diabolus, puluis impii; et ipsi sunt cibus diaboli.

11.8. Quia praua uoluntate ad ima conlabimur, recte ad bene agendum cum labore consurgimus; quod non ita esset si delectatio flagitium primorum hominum non persuasisset, quibus ad bene uiuendum tantum uelle sufficeret et sine difficultate statim actio obtemperaret.

11.9. Diuisio et pugna ut sit in hominis animo, poena peccati est ex primo homine in omnes eius filios propagata, ut, qui noluit cum Deo esse unitus, esset in semetipso diuisus, et qui imperanti Domino noluit esse subiectus, fieret sibimetipsi rebellis atque contrarius. Vnde nec sibi poterit subiugari si prius Deo non fuerit subiugatus sibique seruiet nolens, qui Deo noluit uolens.

11.10. Quam uarie per diuersa humanum defluxit genus, dum se ab una stabili semperque manente diuinitatis soliditate subtraxit! Nam, dum opus quod libens appetit quasi ut ibi iam requiem mentis infigat, dum ei non sufficit, mutata intentione, ad alias atque alias actiones transit, dumque per diuersa requiem solidam quaerit nec inuenit, in labore miser et uarietate uiuit, et uacuus a requie manet. Quamuis eadem mutabilitas non sit homini concreata, sed pro merito primae praeuaricationis illi accesserit, iam tamen naturalis facta est, quia originaliter a primo homine, sicut et mors, in omnes homines transiit.