V. De gratia.

5.1. Interdum peccantibus nobis sua Deus dona non retrahit, ut ad spem diuinae propitiationis mens humana consurgat. Nam non possit conuersum spernere, quem peccantem suis beneficiis prouocat ad se redire.

5.2. Confessionem hominis non esse humanae uirtutis; nam si confessionem boni operis non in nobis Deus operatur, cur per prophetam dicitur: Confessio et magnificentia opus eius? Ab illo enim nobis omnia bona, gratia praeueniente, donantur. Nam nihil boni operis dedimus, per quod confessionem fidei accipere mereremur.

5.3. Profectus hominis donum Dei est. Nec a se potest quisquam, sed a Domino corrigi. Non enim quidquam boni habet proprium homo, cuius uia non est eius, testante propheta: Scio, Domine, quia non est hominis uia eius; nec uiri est ut ambulet et dirigat gressus suos.

5.4. Sciant liberi arbitrii defensores nihil posse in bonum sua praeualere uirtute, nisi diuinae gratiae sustententur iuuamine. Vnde et per prophetam Dominus dicit: Perditio tua, Israel; tantum in me auxilium tuum, quasi diceret "ut pereas tuo merito; ut salueris meo auxilio".

5.5a. Hominis meritum superna gratia non ut ueniat inuenit, sed postquam uenerit facit, atque ad indignam mentem ueniens, facit in ea meritum quod remuneret, qui solum inuenerat quod puniret. Quid enim ex se ille latro meruit, qui de faucibus crucem ascendit, de cruce paradisum adiit? Reus quidem ille, et fraterno sanguine uenit cruentus, sed diuina gratia in cruce mutatur.

5.5b. Sciendum quod et nostra sit iustitia in his quae recte agimus et Dei gratia eo quod eam mereamur. Haec enim et dantis Dei et accipientis est hominis, sicut et panem nostrum dicimus, quem tamen a Deo accipere postulamus.

5.6. Spiritalis gratia non omnibus distribuitur, sed tantummodo electis donatur: Non enim omnium est fides. Quam licet etsi plurimi suscipiunt, opus tamen fidei non consequuntur.

5.7. In diuisione donorum diuersi percipiunt diuersa Dei munera; non tamen conceduntur unius omnia, ut sit pro humilitatis studio quod alter admiretur in altero. Nam quod in Ezechielo animalium alae altera ad alteram percutiuntur, uirtutes designantur sanctorum mutuo sese affectu prouocantium, atque alterno exemplo inuicem sese erudientium.

5.8. Munera gratiarum alio ista, alio uero donantur illa, nec datur ita habere uni, ut non egeant alteri.

5.9. Posse fieri non est dubium ut hii quos quidam uirtutum excellentia antecedunt, Dei repentina praeuenti gratia quosdam conpendio sanctitatis praeueniant; et dum sint conuersione postremi, subito efficiuntur uirtutis culmine primi.

5.10. Dum quisque aliquod donum accipit, non appetat amplius quam quod meruit, ne, dum alterius membri officium arripere temptat, id quod meruit perdat. Conturbat enim corporis ordinem totum, qui non suo contentus officio subripit alienum.

5.11a. Mali dona ideo ad damnationem accipiunt, quia illa non ad Dei laudem, sed ad suam uanitatem utuntur.

5.11b. Bona male utuntur qui ea quae a Deo illis donata sunt in malos usus adsumunt, sicut ingenium, sicut cetera Dei dona.

5.12. Multa Dei dona gaudemus, quae nos ab eo percepisse cognoscimus. Nam quod sapientes sumus, quod diuites, quod potentes existimus, non alterius, sed potius diuino munere sumus. Vtamur ergo optime diuina beneficia quatenus et Deum non paeniteat dedisse, et nobis accepisse sit utile.

5.13. Auferre Deus dicitur homini donum aliquod, quod homo non habuit, id est quod accipere non meruit. Sic et obdurare dicitur Deus hominem, non eius faciendo duritiam, sed non auferendo eam quam sibi ipse nutriuit. Non aliter et obcaecare dicitur quosdam Deus, non ut in eis eandem ipse caecitatem faciat, sed quod pro eorum inutilibus meritis caecitatem eorum ab eis ipse non auferat.

5.14. Plerisque Dei dona dantur, perseuerantia uero doni non datur. Et inde est quod quidam principia habent conuersionis bona, fine uero malo clauduntur. Electi uero accipiunt et conuersionis donum, accipiunt et perseuerantiam doni. Ea ergo causa est quod quidam et bene incipiunt et bene finiunt.