XIIII. De conlatione.

14.1. Cum sit utilis ad instruendum lectio, adhibita autem conlatione maiorem intellegentiam praebet; melius est enim conferre quam legere.

14.2. Conlatio docibilitatem facit; nam propositis interrogationibus cunctatio rerum excluditur, et saepe obiectionibus latens ueritas adprobatur. Quod enim obscurum est aut dubium, conferendo cito perspicitur.

14.3. Multum prosunt in conlatione figurae. Res enim quae minus per se aduertuntur, per conparationem rerum facile capiuntur. Namsaepe sub specie alia scripturae diuinae spiritales causas insinuant; et nisi per aliqua euidenti ostensione, uix apparent occulta legis mysteria.

14.4. Sicut instruere solet conlatio, ita contentio destruit. Haec enim, relicto sensu ueritatis, lites generat et, pugnando uerbis, etiam in Deum blasphemiam. Inde haereses et scisma, quibus subuertitur fides, ueritas corrumpitur, scinditur caritas.

14.5. Contentiosorum studium non pro ueritate sed pro appetitu laudis certatur, tantaque est in his peruersitas, ut ueritati cedere nesciant, ipsamque rectam doctrinam euacuare contendant.

14.6. In disputatione fidelium cauenda est propositionum artificiosa subtilitas, quae callidis obiectionibus retia tendit; ita enim uersutis adsertionibus prauorum disputatio innodatur, ut recta esse simulent quae peruersa persuadent.

14.7. Lectio memoriae auxilium eget; quod si fuerit naturaliter tardior, frequenti tamen meditatione acuitur ac legendi adsiduitate collegitur.

14.8. Saepe prolixa lectio longitudinis causa memoriam legentis oblitterat. Quod si breuis sit, submotoque libro sententia retractetur in animo, tunc sine labore legitur, et ea quae lecta sunt recolendo memoria minime exciduntur.

14.9. Acceptabilior est sensibus lectio tacita quam aperta; amplius enim intellectus instruitur quando uox legentis quiescit et sub silentio lingua mouetur. Namclare legendo et corpus lassatur et uocis acumen obtunditur.