CXXXV.- Tancredus invidentiam incurrit Arnulfi. Hujus adversus Tancredum ad proceres oratio. [0574B]

Sed nec haec tam festa dies nomine careat: ipsa est qua illustrat Julius annum, Idus Julium; ipsa est in serie feriarum sexta, ab obsidionis exordio in quadragenis penultima. O beatus Idus ac prae caeteris gloriosas! in his si quidem divisi sunt, qui in orbem terrarum fidei rudimenta spargere jussi sunt. Ab iis coepit exordium seminis Ecclesiae, in iisdem seges rediviva horreum cumulat, ecce in iis pater ille familias operarios mane misit: ecce in iis vesperi vinea penum replet. O igitur merito Iduum Idus sua gloria meruit indici! O Tancrede, hic quoque [0574C] post victoriam de victoriae fructu certamen, et post certamen certaminis fructum pacem invenisti! Orta est enim inter principes adversus Tancredum invidia, quod uni super omnes cumulatius abundaverit Deus, quibus armata jaculis Arnulfi quasi alterius Ulyssis facundia virum provocat, intus vocat, proceres convocat. Consedere duces, surgitque secundus Ulysses: tum defixo paululum in terram vultu, deinceps sic orditur: «Multa me hortantur, o Patres! obsequium meum voluntati vestrae subjicere: inter quae haec ipsa etiam nuper mihi oblata injuria. Haec enim me docet quantum distet ab homine homo, beneficus a raptore, ab invasore assertor. Vos me de humili promovistis, vos de ignoto celebrem dedistis, vos quasi unum ex vobis, et comparticipem [0574D] tributorum creastis, et haec quidem gratia et a prisca proavorum liberalitas descendens nova. Vos regius sanguis, o duces! bene a quo fonte decurristis in me patuit, cui largi, cui divites fuistis; cum vobis parci, vobis pauperes essetis. At Tancredus me persequitur, saeve tyrannidem exercet, in me saevit; quod communis assensus vester mihi sanxerat, ipse derogat, ipse mihi vices pontificis aufert, vos dedistis; ipse me spoliat, vos investistis. Tuemini igitur, o fortissimi proceres! jus vestrum, ulciscimini injuriam vestram, punite injuriam. Nemo putet meam esse hanc contumeliam, vestra est, omnium nostra: mihi quidem res imminuta est, vobis aucta injuria, ad me redundat damnum, ad vos dedecus: nam qui dispensationem conculcat, nempe omnino dispensatorem [0575A] damnat: scriptum est enim: Qui temnit legem, spernit regem. Cur autem vos non sperneret, qui Deum spernit? cur vobis pareret, qui aris non parcit? cur vos patitur palliatos, qui templum Domini excrustavit? templum, inquam, Domini, non ab heri et nudius tertius constructum, nec quolibet dispensante circumactum, non ubivis, non quando, non quomodo, non a quovis fundatum: haec est enim domus Domini firmiter aedificata; ipse Dominus fundavit eam. Hic ille est locus in quo patriarcha Jacob vere Dominum esse asseruit, quem portam coeli vocavit, ubi scalam coelos tangentem et angelos ascendentes et descendentes vidit. Hunc Christus Dominus et praesentatione sui illustravit infans, et reverentiae zelo mercimoniis ejectis sic extulit adolescens: [0575B] Scriptum est, domus mea, domus orationis vocabitur. Longum est enumerare quibus paginae veteris aut novae laudibus hujus sanctae domus cumulatur majestas. Quod si satis, o Marchisida, attendisses, huic saltem pepercisses, quasi in terris coelo: huic, inquam, unico in terris, si quid terra coelis simile habet, coelorum simillimo. At indulgendum est Wiscardidae: secutus est enim patrum suorum vestigia. Quis inter amplexus, inter oscula compatrem suum a moenibus rota dejecit? nempe Wiscardus? quis vivus pro mortuo, incolumis pro tumulando in montem Cassinum perlatus est? Utique Wiscardus: Quis nepotem suum ad concordiam elicitum, prius calida, mox gelida perfudit? [0575C] Idem Wiscardus: qui tamen fertur ecclesiarum fundator, non subversor: nec denudasse, at multas ornasse. Papae! o Wiscardida, nesciebas me domus Dei ministrum! an prudens, sciens, contempto me conculcato jure, prolato scelere sanctuarium profanasti? si ignoranter peccatum est; cur post notitiam non est ad veniam recursum? Quod si peccavit industria; cur jam cessat rapina? Adhuc restant ecclesiae, adhuc in altaribus gemmae; quin, irrue, rape, ejice ministros, succede ejectis, sileat Arnulfus, suadeat Tancredus. At vos, o proceres! si quid bene merui, vobiscum laboravi, nunquam deserui. Ab ipso bellorum primordio Nicaea vigilantiam meam sensit, ubi, me increpante pigritiam, strenuitas fervebat; hortante juvenes, senectus [0575D] juvenebatur; sopitas excitante fundas, moenia tremebant. Mox in valle Dorecil circumsepti ab hostibus, mortem ante oculos videntes, de vita diffidebamus; ubi tamen neque mentem confudit timor, neque fraus consilio adfuit, neque abfuit labori effectus. Mittendum esse ad socios, ignaris nuntiandum, diffusos aggregandos memini; ego consului, ego implevi. Non fraudulenter alienos humeros onere gravavi, quod mei recusarent, uno comitatus Achate, et ipso sicut imbelli sic inermi. Per millia hostium aufugi, infinitis sequentibus evasi, eventum nuntiavi, victoriam adduxi, vici. Antiochiae quis fuerim, testis est hostis. Diutinum agonem illum haec non explicet dies: ut de Marra quoque prope redempta sileam, redeat in memoriam saltem Archas, [0576A] et prioris quidem illius fugae modum habui disparem, at metum eumdem. In qua linter exilis prope moenia, praeter navalia, intra littora Maracheae, Tortuosae, Valoniae, Gibelli, tandem Laodiciam me pervexit; ubi vix expositus per mille pericula Antiochiam adii, moras ducum increpui. O adducti proceres! vos testes habeo, vos adduxi. Ex illo usque in praesens, neque vidit otium meum Phoebus, neque somnolentiam Phoebe, neque faciem mensa neque animus quietem, dum reipublicae inservio, invigilo, insenesco, immorior. Multo autem plura praemissis subditurus eram, o patres, sed prae compendio dimissa caetera diem adversario relinquam.»