CXLIV.- Laodiciam expugnat. [0581A]

Inde revertens Laodiciam totis viribus aggreditur: sed naturae praesidio munita, viro obstitit, cui nec ferrum, nec calybs, nec marmor, nec prorsus hominum labor norant obsistere, Urbs ea, sicut hodie ex ruinis ipsius deprehendere est, quondam nobilis, ecclesias, populum, opes, turres, palatia, theatra, et hujusmodi quae habent aliae, inter alias cuncta habuit praeclara. Excipio Antiochiam, nulla per circuitum urbs tanta priscae nobilitatis reservat insignia. Columnarum ordo multiplex, aquae per abrupta ductus, turrium ad astra eductio, effigies per compita excubantes, omnia pretiosa, ars et materia de praeterita praesenti, de integra dirutae, de populosa desertae testimonium perhibent, utpote [0581B] post tot soles, post tot grandines, opus adhuc insigne. Hujus longitudinem terminant ad ortum tumulus, ad occasum mare: latitudinem hinc inde planities: per circuitum aut murus aut ruina: infinitas populi nil reformidans, ipsa caeteris gentibus formido: suo tempore multo aggere includi sprevit, pauco munimine contenta. Sed redeo ad tumulum, quod jam solum adversus hostes supererat munimen. Ille arduus atque in vertice spatiosior cives receperat, qui dimissa planitie, illuc confugerant bellici fremitus terrore perculsi. Arduitas ipsa vel sine muro repelleret obsessores: quo tamen coronata, duplex robur adversariis objicit, hinc artis, hinc naturae. His confisi claustris Graeci Tancredum exspectant adventantem: at princeps bellum [0581C] et sciens et sitiens, aliquot praemittit cursores, qui aut elicitos capiant, aut eliciant capiendos. Graeci vero, ut semper vigilantissimi, adversus haec praecavent: quatenus nec deprehendantur vagi, nec exeant provocati. Dementiae ascribunt portas egredi: qui cum de turribus exclusos aspiciunt, inclusi tremunt. Ab hoc ipso princeps argumentum timoris accipit; et, «Io! comites, exclamat: aggrediamur ovile hoc; videtis arduum, scitote vacuum. Plenum est opibus, at sine viribus. Nulla est prorsus audacia militis, qui non erubescit includi portis. Conscendamus aggerem, murus, dico, aut securibus cedat, aut scalis.» Jubet princeps, accelerat miles, curritur ad muros: malleus, ligo, securis, et hoc [0581D] omne genus ad portas fremit: illae quamvis duplices, quamvis ferreae, non ferunt: tremunt quasi simplices ac vimineae. Videns civitas ferrum, marmora caedere ictibus; quin ipsam strenuitati naturam, diffisa claustris, ad arma vertitur. Molem saxeam de turribus pluit, nullum teli genus jactu vacat, nemo intra moenia otiosus. Expulerat pavorem hostis necis pavor; dumque effectus instat propior, efficacius repellitur causa efficiens. Praeterea commoditas ipsa populum invitat: quippe de turribus saxa demittere pronum est cuivis aetati ac sexui. Sagittae contra ad turres volant, quibus saepe aut effoditur oculus, aut perfoditur manus. His decernitur vicibus; donec exhaustae tam vires, quam pharetrae refici postulant: praesertim ferrum calybs [0582A] dum portas frangunt, ipsa quoque nunc dissiliunt, nunc franguntur.