Disputatio de rhetorica et de virtutibus
Par.
1 | 2-~ ~K. Primum mihi, magister,
2 | 3-~ ~K. Unde dicta est rhetorica?
3 | id est copia locutionis. K. Ad quem finem spectat?
4 | bene dicendi scientiam. K. In quibus versatur rebus?
5 | per grammaticam loquitur. K. Bene dicis, magister, etiam
6 | 5-~ ~K. Si rhetorica in causis
7 | 6-~ ~K. Quot habet causa circumstantias?
8 | 7-~ ~K. Loci controversiarum quot
9 | rationales aut legales. K. Quot sunt rationales? A.
10 | qualitatis aut translationis. K. Singulorum exempla profer.
11 | 8-~ ~K. Statu causae invento quomodo
12 | 9-~ ~K. Sed legales nunc constitutiones
13 | 10-~ ~K. Perspecto controversiae
14 | firmamentum causae sit. K. De his singulis dic. A.
15 | 11-~ ~K. De generali constitutione
16 | natura pandente agnoscis. K. Agnoscam, si naturarum
17 | placeat, pergam quo me ducis. K. Quot personae solent in
18 | defensor causae, testes, iudex. K. Quo quisque utitur officio?
19 | 17-~ ~K. Quot modis fit amplificatio
20 | 18-~ ~K. Qualiter accusator vel
21 | 19-~ ~K. Quia personas causarum
22 | ad dextram, testes retro. K. An insignia sua singulae
23 | testes tuba veritatis. K. Etiam his omnibus causae
24 | singulae totius causae partes? K. Quae vel quot illae sint,
25 | 20-~ ~K. Quid est exordium? A. Oratio
26 | conparans ad reliquam dictionem. K. Quomodo hoc efficitur?
27 | docilem efficias auditorem. K. Ut mihi videtur, hoc summe
28 | 21-~ ~K. Quot sunt causarum genera?
29 | negotiis causa est implicata. K. An semper perspicue exordiri
30 | 22-~ ~K. Ecce habeo quo modo exordiri
31 | 23-~ ~K. Ordo deposcit ut de partitione
32 | 24-~ ~K. Nunc ad confirmnationis
33 | aliquid aperiri possit. K. Tamen stringe paucis plura;
34 | 25-~ ~K. Etsi brevitati studeas,
35 | 26-~ ~K. Sunt haec loca accusatori
36 | utriusque causae commodum. K. Quo modo? A. Nam accusator
37 | hac turpitudine improbari. K. Si haec omnia accusator
38 | 27-~ ~K. Dixisti quod alia argumenta
39 | 28-~ ~K. Commemorasti locos argumentorum
40 | ne potui quidem facere. K. Haec, ut intellego, omnino
41 | 29-~ ~K. Haec argumenta quae dixisti
42 | neglegit ius iurandum». K. Num probabilia semper vera
43 | et in paribus spectatur. K. Quomodo in contrariis et
44 | amicis non potest esse». K. An omnis argumentatio ex
45 | ad philosophos pertinent. K. Dic tamen de illis. ~
46 | nolentem ducit in assensionem. K. Hoc mirum videtur, si facere
47 | forte non concederetur. K. Iste philosophus non fuit
48 | evangelicus, sed rhetoricus. K. Cur credimus ei? A. Ille
49 | secutus est suam artem. K. Quid ad haec? sequamur
50 | velis, sequar te sequentem. K. Qualis debet esse illa
51 | cuius causa inducitur. K. An lucida vel obscura?
52 | longius ire interrogationem. K. Si negat? A. Ostendenda
53 | quae ante concessae sunt. K. Si tacet? A. Iam elicienda
54 | 31-~ ~K. Quomodo per ratiocinationem
55 | adsumptione et conclusione. K. Planiora haec exemplo quolibet
56 | agi, non consilio regi. K. Quid stultius est, quam
57 | 32-~ ~K. Recolo te, magister, inter
58 | confirmandi et loca reprehendendi. K. Suspensus sum tamen, quid
59 | 33-~ ~K. Restat conclusio sola,
60 | determinatio totius causae. K. Quot habet partes? A. Tres:
61 | indignationem, conquestionem. K. Enumeratio conclusionis
62 | hoc vobis planum feci?» K. Quid efficit indignatio?
63 | offensionem in eius causam. K. Hoc maxime velim scire,
64 | 34-~ ~K. Bene intellego de eiusmodi
65 | indignationes nasci possunt. K. Possunt, ut certum teneo:
66 | 35-~ ~K. Transeamus, sed primum
67 | forsan ostendissem ei. K. Cur alteri et non mihi?
68 | invideo, sed parco et honoro. K. Non video honorem mihi
69 | Licet mihi interrogare te? K. Cur non? nam interrogare
70 | quod ego qui respondeo. K. Nequaquam idem. A. Quid
71 | Nequaquam idem. A. Quid tu? K. Ego homo. A. Vides quomodo
72 | quomodo potes me concludere. K. Quomodo? A. Si dicis, si
73 | est ut et tu homo non sis. K. Consequens. A. Sed quot
74 | quot syllabas habet homo? K. Duas. A. Numquid tu duae
75 | Numquid tu duae syllabae es? K. Nequaquam, sed quorsum
76 | quomodo concludi potes. K. Video et intellego ex prioribus
77 | 37-~ ~K. Iam nunc nos ordo disputationis
78 | sequar interrogationes. K. Primo qualis esse debeat
79 | Facunda debet esse et aperta. K. Quomodo aperta? A. Aperta
80 | nec interposito hyperbato. K. Quomodo facunda? A. Facunda
81 | auctoritate veterum fulcitur. K. Qualiter ad auctoritatem
82 | plus ornatur eloquentia. K. An magis ornatur in singulis
83 | decus orationis constat. K. Si in utrisque constat,
84 | translati, ut sensum aperiat. K. An undecumque licet ducere
85 | 38-~ ~K. Qualis oportet verborum
86 | 39-~ ~K. Quid dicis de nobilissima,
87 | fuerint, in oratore peritura. K. Suntne aliqua eius praecepta,
88 | menti adimit integritatem. K. Sufficiunt haec praecepta,
89 | 40-~ ~K. Sed ordo meae interrogationis
90 | mi rex, aliter videatur. K. Mihi nequaquam aliter,
91 | 41-~ ~K. Quid est quod paulo ante
92 | 42-~ ~K. Haec, venerande magister,
93 | 43-~ ~K. Quapropter, ut mihi videtur,
94 | multos facere non formidet. K. Iam quoque necesse esse
95 | honestas, laus disciplinae. K. Intellego philosophicum
96 | necessarium. A. Quodnam? K. Ne quid nimis. A. Est et
97 | 44-~ ~K. Non tamen te, magister,
98 | res ardua plura desiderat. K. Tempera te in utrumque,
99 | amandae sunt et exsequendae. K. Has ipsas res magnopere
100 | scientia, veritas, amor bonus. K. Numquid non has christiana
101 | laudat? A. Laudat et colit. K. Quid philosophis cum his?
102 | summo studio coluerunt. K. Quid tunc distat inter
103 | A. Fides et baptismus. K. Prosequere tamen philosophicas
104 | ratio, morum nobilitas. K. Quot habet partes? A. Quattuor:
105 | 45-~ ~K. Quae est prudentia? A.
106 | Rerum et naturarum scientia. K. Quot habet partes? A. Tres:
107 | intellegentiam, providentiam. K. Harum quoque definitiones
108 | praevidetur ante quam fiat. K. Iustitiae rationem expone.
109 | totius vitae conservatur. K. Eius quoque partes pande.
110 | partim ex consuetudinis usu. K. Quomodo ex naturae iure?
111 | observantiam, veritatem. K. De his singulis lucidius
112 | aut futura sunt dicuntur. K. Quomodo ex consuetudinis
113 | pari, iudicato et lege. K. Plus quaero et de his quoque.
114 | 46-~ ~K. Nunc fortitudinem cum suis
115 | patientia, perseverantia. K. Harum rationes patefac.
116 | stabilis et perpetua permansio. K. Restat tibi de temperantia
117 | 47-~ ~K. Honor eximius est coram
118 | virtutum dignitatem revocat. K. Agnosco et sine lacrimis
119 | eius creditur iudicium? K. Intellego et assentio nihil
120 | eiusque mandatorum observatio? K. Et hoc agnosco, nihil hac
121 | adversa mundi tolerantur? K. Cerno equidem nec aliquid
122 | inpetus sedat et temperat? K. Est et vere est et valde
123 | proximus, an aliud aestimas? K. Nil equidem aliud, sed
124 | igitur anima ordinem suum. K. Quis est ordo animae? A.
125 | intrabit in gaudium domini sui. K. Magnum quendam virum et
126 | nequam transvolare concedat. K. Fiat, fiat gratia divina
127 | itineris peregisse contendat. K. Quis est qui nos frustra
|