XIIII. De hortis.

Mense ianuario lactuca serenda est uel decembri, ut planta eius februario transferatur. Itemque februario seritur, ut possit aprili mense transferri. Sed certum est eam toto anno bene seri, si locus sit laetus, stercoratus, inriguus. Antequam pangatur, radices eius resecemus aequaliter et liquido dimo linamus: uel quae iam panctae sunt, nudatae laetamen accipiant. [2] Amant solum subactum, pingue, umidum, stercoratum. Inter has herba manu est euellenda non sarculo. Latior fit, si rara ponatur uel, cum producere incipiet caulem, eo leuiter inciso gleba prematur aut testa. Candidae fieri putantur, si fluminis harena uel litoris frequenter spargatur in medias, et collectis ipsae foliis alligentur. [3] Si uitio loci uel temporis uel seminis cito lactuca durescit, planta eius auulsa et denuo posita teneritudinem consequetur. Item multis seminibus condita nascetur, si caprini stercoris bacam subula subtiliter excauaris et in ea semen lactucae, nasturtii, ocimi, erucae, radicis inmiseris, tunc inuolutam fimo bacam terra optime culta breui scrobe demerseris. Rafanus nititur in radicem. Cetera semina in summo lactuca pariter mergente prosiliunt singulorum sapore seruato. Alii hoc ita adsequuntur. [4] Auulsae lactucae folia carpunt, quae radicibus iuncta sunt, et in eisdem gradibus surculo punctis praeter rafanum semina supradicta deponunt ac fimo adlinunt. Sic obruta iterum lactuca praedictorum seminum caulibus ambietur. Lactuca dicta est, quod abundantia lactis exuberet. [5] Hoc mense nasturtium constat et omni tempore esse ponendum, loco, quali placebit, et caelo: fimum non desiderat: umorem quamuis diligat, tamen deesse non curat. Si cum lactuca seratur, nasci fertur egregie. Et nunc et mensibus, quibus uolueris, et locis erucam serere nil moreris. Hoc etiam mense caules et toto anno seri possunt, sed melius aliis, quibus adscriptum est. Hoc etiam mense allium et ulpicum bene seretur: sed allio alba terra proficiet.