XVII. De insitionibus.

Hoc mense calidis et apricis locis optime celebratur insitio, quae fit tribus generibus. Sed ex his duo nunc fieri possunt, tertium reseruatur aestati. Sunt autem genera inserendi haec, aut sub cortice aut in trunco aut inplastro. Inseremus ergo sic. Arborem uel ramum in loco, qui nitidus et sine cicatrice est, serra recidemus non laeso curtice. Post serraturam plagam ferramentis acutis incidamus. [2] Inde quasi cuneum tenuem ferreum uel osseum, maxime leoninum, inter corticem et lignum tribus prope digitis consideranter deponimus, ne corticis fascia dissipetur, et in eum modum subducto cuneo statim surculum mergimus una parte decisum salua medulla et cortice partis alterius, qui supra arborem sex uel octo digitis emineat. [3] Duos uel tres uel plures surculos pro trunci qualitate constituemus. Quaternis digitis uel amplius inter eos spatium relinquemus. Tunc iunco aut ulmo aut uimine stringemus et super lutum musco tectum ponemus ac ligabimus, ut quattuor digitis supra lutum possit surculus eminere. Plerosque delectat strictum primo sectae arboris truncum uinculis artioribus in medio findere et ibi surculos ex utraque parte rasos in modum cunei, ut integra sit medulla, demergere praemisso ante cuneolo, quo subducto depositus surculus redeunte in plagam materia possit astringi. [4] Sed hoc utrumque genus uernum est et fit crescente luna, ubi incipit arborum gemma turgescere. Surculi autem, qui inserendi sunt, sint nouelli, fertiles, nodosi, de nouo nati, ab orientali arboris parte decisi, crassitudine digiti minoris, bifurci uel trifurci, gemmis pluribus uberati. [5] Si arborem minorem desiderabis inserere, in qua sine dubio meliora incrementa proueniunt, circa terram secato: et quod melius est, surculos inter lignum corticemque depone, tunc stringe. Quidam rasum ex utraque parte surculum conuenientem soliditati arboris inferendae sic in medio deponunt, ut cortex surculi undique cortici arboris reddatur aequalis. Sed in nouella arbore terra mota usque ad ipsum insitum colligatur: quae eam res a uento et calore defendet. [6] Mihi adseruit diligens agricola omne insitum sine dubio conprehendere, si depositis surculis uiscum non temperatum in ipsa plaga pariter mergamus quasi glutino quodam sucos materiae utriusque mixturum. De inplastratione suo mense dicemus. Quartum genus Columella sic rettulit. [7] Gallica terebra usque ad medullam arborem perforandam plaga interius leuiter inclinata. Ibi educto omni scobe uitem uel ramum ad modum foraminis inpressi delibratum, sucidum tamen et umentem stricte inprimi una aut duabus gemmis foris relictis. Tunc argilla et musco locum diligenter operiri. Ita et uites in ulmo inseri posse commissas. [8] Hispanus quidam mihi hoc genus nouae insitionis ostendit. Ex persico se adserebat expertum. Salicis ramum brachii crassitudine, solidum, longum cubitis duobus aut amplius terebrari iussit in medio et plantam persici in eadem loco, in quo consistit, spoliatam ramis omnibus solo capite relicto per ipsum saligni manubrii foramen induci: tunc eundem salicis ramum terrae capite utroque demerso in arcus similitudinem debere curuari, foramen luto, musco, uinculis stringi: anno deinde exempto, ubi infra medullam salicis caput plantulae sic cohaeserit, ut unitas sit ex duobus mixta corporibus, plantam subter incidi atque transferri et aggeri terram, quae arcum salicis cum persici cacumine possit operire: hinc persici poma sine ossibus nasci: sed hoc locis umidis conuenire uel riguis et salices aquationibus adiuuandas, ut et natura ligni uigeat, quae delectatur umore, et superfluentem copiam suci germinibus ministret alienis.