Liber X
siue
Mensis September

I. De agris pinguibus tertiandis uel inplendis exilibus, de stercorando.

Hoc mense, ager pinguis et qui diu tenere consueuit umorem, tertia uice arabitur, quamuis umido anno possit et antea tertiari. Nunc ager umidus, planus, exilis, quem primo augusto arari diximus, iteratur ac seritur. Graciles cliui nunc primum arandi sunt et serendi statim circa aequinoctium. [2] Agri nunc stercorandi sunt, sed in colle spissius, in campo rarius laetamina disponentur, cum luna minuitur: quae res si seruetur, herbis officiet. Vni iugero adserit Columella uiginti quattuor stercoris carpenta sufficere, in plano uero decem et octo. Sed iidem cumuli tot dissipandi sunt, quot ea die poterunt exarari, ne stercora exsucata nihil prosint. [3] Eiciuntur quidem laetamina et qualibet hiemis parte. Sed si tempore suo eici aliqua ratione non poterunt, antequam seras, more seminis per agros puluerem stercoris sparge uel caprinum manu proice et terram sarculis misce. Nec prodest nimium stercorare uno tempore sed frequenter et modice. Ager aquosus plus stercoris, siccus uero minus requirit. [4] Sed si laetaminis copia non abundat, hoc pro stercore optime cedit, ut sabulosis locis cretam id est argillam spargas, cretosis ac nimium spissis sabulonem. Hoc et segetibus proficit et uineas pulcherrimas reddit. Nam laetamen in uineis saporem uini uitiare consueuit.