XI. De hortis.

Mense octobri serenda sunt intyba, quae hiemi seruiant. Amant umores et terram solutam. Harenis et salsis locis atque maritimis summa proueniunt. Area his planior adparetur, ne radices eorum terra fugiente nudentur. Quattuor foliorum transferantur ad locum stercoratum. Tunc plantae cardui ponuntur: quas cum ponemus, radices earum summas ferro resecamus ac fimo tinguimus: ternum pedum spatio separamus incrementi causa pedali scrobe depositas binas aut ternas. Cinerem saepe sub hieme diebus siccis fimumque miscebimus. [2] Hoc mense sinapi seremus. Terram diligit aratam et, si fieri potest, congesticiam, quamuis ubicumque nascatur. Sarculari debet adsidue, ut respergatur puluere, quo fouetur. Non minus gaudet umore. De quo semen legere dispones, suo loco esse patieris: quod ad escam parabis robustius facies transferendo. In sinapi uetus semen inutile est uel sationi uel usui: quod dentibus fractum si intus uiride uidebitur, nouum est: si album fuerit, uetustatem fatetur. [3] Hoc mense malua serenda est, quae occursu hiemis ab incrementi longitudine reprimetur. Loco pingui delectatur et umido, gaudet laetamine. Transferuntur plantae eius, cum coeperint folia quattuor habere uel quinque. Melius conprehendit eius planta, quae tenera est: maior enim translata languebit. Sapor illis melior est, si non transferantur. Sed ne cito erigantur in caulem, in medio earum glebulas constitues aut lapillos. Rara ponenda est, sarculo delectatur adsiduo. Sic liberandae sunt herbis, ne motum sentiant in radice. Si transferendis plantis nodum facias in radice, sessiles fient. [4] Nunc etiam locis temperatis et calidis anethum seremus. Cepullae seruntur et hoc mense uel menta et pastinaca, thymum et origanum et cappar mensis initio. Item betam locis siccioribus nec non armoraceam seremus uel transferemus ad culta, ut melior fiat: nam haec agrestis est rafanus. [5] Nunc porrum uerno satum transferre debemus, ut crescat in capite. Sane sarculis circumfodiatur adsidue et conprehensa porri planta uelut tenacibus adleuetur, ut inanitas spatii, quae radicibus suberit, incremento capitis subpleatur. Ocimum quoque etiam nunc seremus, quod citius nasci fertur hoc tempore, si aceti imbre leuiter spargatur infusum.